Autorino Danielle Guérin-Rose – Quik de la yari pasinta che la Trinity Collège di Dublin, Wilde komencas forjar lua koncepto artistal, sub l’influo da lua studio-direktanto, la veneracindo John Mahaffy, qua docas ad ilu prizar la civilizuro Greka. L’idealo Sokratal ibe instruktis ke la skopo dil vivo esas felicesar per la serchado di lo bona e di lo bela.

Lo esas en Oxford, tamen, ke Wilde kompletigos e rafinos lua edukado intelektal tra la docado da du de lua maestri, John Ruskin e Walter Pater. Amba esas laudanti di la beleso, ma segun maniero diferanta e preske opozata. Segun John Ruskin, quan Wilde adoptas kom konsilanto spiritala til lua renkontro kun Pater, l’estetiko ne povas esar sen l’etiko. Lua koncepto pri l’arto esas avan omno ligita a lo bona, t.e. ol esas tre etikala e sociala. Ruskin rekomendas filozofio luktanta kontre la maxim mala aspekti dil senfrene kreskanta industriigo e volas esar la championo dil plualtigo mentala di la laboranta klasi per l’edukado pri arto.
Lo esas dum la triesma lernoyaro, ke Wilde asistas la kursi da Walter Pater, ma ilu konocas e ja prizas lua libro Studies in the History of the Renaissance, quan il sempre nomizos lua „ora libro“. Pater esas, lu anke, erudito ed estetikero, ma ilua koncepto esas multe plu hedonista e sensuala. Segun il, la serchado por la sento e la juado, qui povas naskar per „ecito intelektal“ esas esencala. Kom adepto dil teorio „dil arto por la arto“, il rekomendas la personala realigo kom „la maxim importanta skopo di la vivo“. Lua docado esas revelo a Wilde, ilqua rikonocas en ol lua deziri maxim profunda. Lo esas la desklozo di su ipsa laudata da Pater, qua de nun esos lua credo. Sublimigar onua vivo til igar de ol artoverko esos la doktrino qua formacos la spino di Dorian Gray, olta quan Wilde ipsa esforcos praktikar, e malgre omno, til lua lasta vivosuflo.

Autorino – Wilde renkontris Gide lor sejorno en Paris dum novembro 1891. Lo esas lua amiko Pierre Louÿs qua prizentis l’unu a l’altru en la kafeeyo di Harcourt, olqua jacis ye la Placo dil Sorbonne. Wilde ne atraktesas sensuale da Gide, ma ica yunulo evanta 22 yari (Wilde evas 36 yari) interesas ilu per lua inteligenteso e lua kulturo. Ed il presentas ke lu celas, sub lua severeso protestanta, sekreta febro, juado-deziro nekontentigita. Ilu esos ta qua revelos lu a su ipsa, per instigar lu asumar sua personaleso, vivar sua vivo intensamaniere, per transpozar ol a la feldo dil arto. Per ico Gide esos samatempe konquestata e perturbata pro ke Wilde splitigis lua omna certaji, pro ke il instigas lu existar plene, mem se ico esas danjeroza. Nefatigeble, il instigas lu rikonsiderar sua vivo ye la vidpunto di la libereso e di la fantazio, per koaktar lu senhalte konfrontar su kun su ipsa, transformar su e realigar su. Ico ne eventos senpene. Gide aturdita, facinita, e forsan amoroza („Wilde ! Wilde ! Wilde !“ tale lu skribis transverse en lua diario) ne plus savas ube lu esas mentale. „Depos Wilde, me existas nur tre poke“, lu skribas a lua amiko Paul Valéry, pos la departo da Oscar por retroirar a London. Wilde propozas a lu vivo exaltanta e terorigiva, di qua la extrema punto esos probable atingata lor l’aventuro sulfoza dil kafeeyo di Biskra, quar yari plu tarde, kande Gide devoras per la okuli la bela fluto-pleanto adolecanta sidanta proxim li, e ke Wilde susuras a lu ita parolo di proxeneto : „Dear, ka vu volas la yuna muzikisto ?“
Autorino – Oscar Wilde ne esis la subornero di Gide, ilqua ja travivabis aventuri homeosexual, ma il posturas kom inicianto e revelanto, quale esos lo, plu tarde, Ménalque, la persono kreita da Gide por la libro Les nourritures terrestres, ilqua esas la literatural sozio apene maskita di Oscar Wilde.

La chanjo quan il aludas esas ye altra nivelo mental, nome olta di lua relato ad altri. Wilde, qua havis fola jenerozeso, nulatempe esis indiferenta a la altri. Ma, quale lu skribis en De profundis : „Me pleis esar flananto, dandio, viro segunmoda.“ Il plenigis lua vivo per plezuri. Enkarcere, il deskovras altra mondo, tote stranjera a lua vivosfero, ube il ne plus esas ulo. Por eskapar la desespero e la dementeso, lu mustas nur aceptar la sufro, submisar su ad ol kun humileso e trancendar ol por divenigar ol ulo nobla, e por ke ta sufro esez departo-punto a nova vivo.
Lo esas la kompato por la fato di lua kompanuli subisanta la sama desfortuno kam ilu, qua sustenos lu en ca espruvigo. En la fundo di lua celulo, il deskovros la sentimento di solidareso kun ti qui sufras. Lor lua liberigo, il skribos du longa letri a la jurnali por protestar kontre la nehumana traktado dil enkarcerigiti, e tote aparte olta dil yuna pueri. Il vidabis uli de li, teroranta ed hungranta, en Wandsworth ed en Reading, ed ico lacerabis a lu la kordio. Lo esas anke por atestar pri la harda
realeso dil enkarcerigo ke lu skribos lua splendida poemo, La Ballade de la Geôle de Reading. Camus asertos ke lo esis la deskovro di la sufro qua posibligis a Wilde „konoceskar la sekretaji dil arto“ e skribar „un de la maxim bela libri naskinta de la sufro di viro, De profundis.“

En la mentala okuli di Wilde, la Kristo esas poeto : la plaso dil Kristo, vere, esas inter la poeti, lu skribas. Lua tota vivo esas la maxim marveloza de omna poemi. Il esas la suprega artisto di qua la perfekteso e la personeso facinis la mondo dum la sucedo dil yarcenti, eceptala ento apta grantar a la pekanti ed a la desfavorati ita imaginiva simpatio, olqua, en la domeno dil arto, esas l’unika sekretajo dil kreado. Parpensante profunde pri ca temo, Wilde opinionas ke Jesu esas la suprega artisto, la unesma en la Historio qua lokizas tante alte l’anmo di la homo. La Kristo esas ta qua shokpulsas la reguli en totala libereso, olqua unionas la santo e la pekozo en lua amo senlimita. Lua etiko konsistas tote ek simpatio, juste to quo devus esar l’etiko, same kam lua yusteso esas tote poezial, juste to quo devus esar la yusteso. La nemezurebla mizerikordio dil Kristo purigas l’anmo di Wilde e pardonas ilua peki. Pro ke ta qua vivis inter la lepriki e mortis krucagita inter du furtisti ne povas esar a lu nepardonema judiciisto. Oportas irar a karcero por intelektar ico, Wilde skribas. Omnakaze, forsan lo valoras la peno irar a karcero.