Nu, l’oranjea gaso-nubo e sua bandacho de maniiki richa e rasista ja (pos nur dekedu dii!) renversas nia Konstituco, negas nia legi, insultas e domajas relati kun altra nacioni, desengajas irgu qua ne submisas su a lia krimini (ed omni qui savas quale funcionigar nia guvernerio), e dissemas kaoso omnaloke.
Quala surprizo! Li esas richi qui nultempe guvernis e nultempe mustis responsar pri lia agi; qui, irgakande li fushis afero, simple minacis, tiranesis, o pagis por ekirar la trubli, ed livis altri sufrar e traktar la konsequi. Li opinionas, ke legi esas nur por ti qui ne importas, por kontrolar li; por li ipsa, legi esas nur obstakleti sur lia voyo a richeso e famo e povo.
Quo eventos? Ni ja bezonos yardeki por rektifikar lia horori de 12 dii. Plusa semano o monato, e …
E me tradukas La Sorcisto de Oz. Quale sempre, bonvole komentez pri erori o pluboniguri.
Chapitro 2
La Koncilo kun la Munchkini
El vekigesis da shoko, tante subita e severa, ke se el ne jacabus sur la mola lito, el lezesabus. Irgakaze, la shoko anheligis el ed el esis kurioza pri quo eventabis; e Toto pozis sua kolda nazeto ad elua vizajo e triste ploretis. Dorothy sideskis e remarkis, ke la domo ne plus movas; nek esas obskura, nam brila sunlumo eniras tra la fenestro e plenigas la chambro. El saltis de la lito e, Toto sequanta, kuris ed apertis la porto.
La puerino kriis pro astoneso, e cirkumregardante, elua okuli plularjeskis pro la marveloza vidaji.
La ciklono pozabis la domo tre dolce—por ciklono—meze di lando marveloze belega. Esis bela arei di gazoneyi omnalatere, ed impozant arbori havanta frukti abundanta e saporoza. Amasi de flori splendida esis omnube, ed uceli portanta plumari rara e brilega kantis e flugetis tra l’arbori e l’arbusti. Ne tro fore esis rivereto qua hastis e cintilifis inter verda rivi e murmuris per voco tre agreabla a puerino elqua habitabis tante longe en la savani sika e griza.
Stacante ed avide vidante la vidaji stranj e bela, el remarkis, ke proximeskis grupi de la maxim stranja homi el vidabis. Li ne esis tam alta kam l’adulti quin el konocis; ma li ne esis tre mikra. Fakte, li semblis esar tam alta kam Dorothy, qua esis alta puero relate sua evo, quankam li evis, segun lia aspekti, plu multa yari.
Esis tri viri ed un muliero, ed omni esis stranje vestizita. Li portis ronda chapeli havanta pinta somiti alta de futo super lia kapi, e cirkum la bordi dolce tinkletis klosheti kande li movis. La chapeli dil viri esis blua; olta dil muliereto esis blanka, ed el portis blanka robo pendanta per plisi de elua shultri; sur ol dissemita steleti cintilifis quale diamanti sub la sunlumo. La viri havis blua vesti, same kam lia chapeli, e portis boti bone cirajizita, olqui singlo havis blua falduro ye la supraji. La viri, opinionis Dorothy, evis same kam Onklulo Henry, pro ke du de li havis barbi. Ma la muliereto sendubite evis plu multe: elua vizajo havis multa rugi, elua hararo esis preske blanka, ed el marchis kelke rigide.
Li proximeskis la domo ube Dorothy stacis ye la pordo, hezitis e susuris inter su, quaze li timis pluproximeskar. Ma l’oldineto marchis a Dorothy, profunde reverencis, e dicis per dolca voco,
‘Vu esas kordiale aceptata, maxim nobela Sorcistino, a lando dil Munchkini. Ni esas tre gratitudoza pro ke vu mortigis la maligna Sorcino del Esto, e liberigis nia populo de sklaveso.’
Dorothy astonesis askoltar ica parolado. Quon signifikis, ke l’oldino nomizis el sorcistino, e dicis ke el mortigis la maligna Sorcino del Esto? Dorothy esis puerino inocenta e ne-ofensiva, portita da ciklono de multa milii de lua hemo; ed el nultempe mortigis irgo dum la vivo.
Ma l’oldino evidente vartis respondo; do Dorothy dicis hezitante,
‘Vu esas tre benigna; ma esas ul eroro. Me ne mortigis irgo.’
‘Ma lo facis vua domo,’ ridante replikis l’oldineto; ‘e to es egala. Regardez!’ el duris indikante l’angulo dil domo; ‘yen elua du ped-fingri qui saliis desub ligno-bloko.’
Dorothy regardis e krietis pro pavoro. Ibe desub la trabo dil domo ya saliis du pedi portanta arjenta shui havanta pinta extremaji.
‘Ho ve! ho ve!’ kriis Dorothy, e juntis sua manui pro konsterno; ‘la domo evidente falis adsur el. Quale agar?’
‘Esas nulo agebla,’ kalme dicis l’oldineto.
‘Ma qua lu esis?’ demandis Dorothy.
‘El esis la maligna Sorcino del Esto, quale me dicis,’ respondis l’oldineto. ‘El sklavigis l’omna Munchkini dum multa yari, igis ke li laboregez por el nokte e jorne. Nun li liberigesas, ed gratitudas vu pro ta favoro.’
‘Qui esas la Munchkini?’ questionis Dorothy.
‘Li esas la homi habitanta ca lando del Esto, ube regnis la maligna Sorcino.’
‘Ka vu esas Munchkino?’ demandis Dorothy.
‘No; ma me esas amiko, quankam me habitas la lando dil Nordo. Vidinte ke la Sorcino del Esto mortigesis, la Munchkini sendis rapida kuriero a me, e me quik venis. Me esas la Sorcino del Nordo.’
‘Ho ha!’ kriis Dorothy; ‘ka vu esas reala sorcino?’
‘Yes ya,’ respondis l’oldineto. ‘Ma me esas benigna sorcino, e la homi men amas. Me ne esas tam povoza kam la maligna Sorcino qua hike regnis, o me ipsa liberigabus la populo.’
‘Ma me opinionis, ke omna sorcini esas maligna,’ dicis la puerino, qua esis mi-timoza koram reala sorcino.
‘Ho no; lo esas grand eroro. Esis nur quar sorcini en la tota Lando Oz, e du de li, habitanta en la Nordo e la Sudo, esas benigna sorcini. Me savas ke lo es vera, pro ke me ipsa esas un de eli, e ne povas erorar. Elti habitanta l’Esto e la Westo esis ya maligna sorcini, ma nun vu mortigis un de eli, e restas nur un maligna Sorcino en la tota Lando Oz—elta qua habitas la Westo.’
‘Ma,’ dicis Dorothy pos pensado, ‘Onklino Em dicis a me, ke l’omna sorcini mortis—multa yari ante nun.’
‘Qua esas Onklino Em?’ demandis l’oldineto.
‘El esas mea onklino habitanta Kansas, de ube me venis.’
La Sorcino del Nordo semblis pensar dum kelka tempo, kapo inklinanta e l’okuli regardanta la sulo. Pose el adsupre regardis e dicis,
‘Me ne savas ube esas Kansas, pro ke me ne ja audis pri ta lando. Ma dicez, kad ol esas lando civilizita?’
‘Ho yes,’ respondis Dorothy.
‘To explikas la afero. En landi civilizita me kredas ke ne plus esas sorcini; nek sorcisti, nek sorcistini, nek magiisti. Ma komprenez, la Lando Oz nultempe civilizesis, pro ke ni restas disjuntita de altra landi. Do ni ankore havas sorcini e sorcisti inter ni.’
‘Qui esas la Sorcisti?’ demandis Dorothy.
‘Oz ipsa esas la Granda Sorcisto,’ susurante respondis la Sorcino. ‘Lu esas plu povoza kam ni altra kune. Lu habitas l’Urbo de Smeraldi.’
Dorothy esis demandor plusa questiono, ma tainstante la Munchkini, qui stacabis taceme, kriegis ed indikis per fingri l’angulo dil domo ube jacabis la Maligna Sorcino.
‘Quo esas?’ demandis l’oldineto, e regardis, e rideskis. La pedi dil mortinta Sorcino tote desaparabis e nulo restis ecepte l’arjenta shui.
‘El esis tante olda,’ explikis la Sorcino del Nordo, ‘ke el rapide sikigeskis sub la suno. To esas elua fino. Ma l’arjenta shui esas vua, e vu havos oli por portar.’ El extensis la manuo e prenis la shui, e pos vishinte la polvo de oli, transdonis oli a Dorothy.
‘La Sorcino del Esto fieresis pro ta arjenta shui,’ dicis un del Munchkini; ‘ed esas en oli ula sorco, ma quon ni nultempe savis.’
Dorothy portis la shui aden la domo e pozis oli adsur la tablo. El itere ekiris al Munchkini e dicis,
‘Me deziregas retroirar a mea Onklino ed Onklulo. Ka vi povas helpar me trovar la voyo?’
La Munchkini e la Sorcino regardis l’una l’altra, pose Dorothy, e kapsukusis.
‘Adeste ne fora,’ dicis unu, ‘esas granda dezerto, e nulu povus vivar transirante ol.’
‘Esas same adsude,’ dicis altru, ‘nam me adibe irabis. La Sudo esas la lando dil Quadrilingi.’
‘On dicas,’ la triesma viro dicis, ‘ke esas same adweste. E ta lando, ube habitas la Winkii, regnesas dal maligna Sorcino del Westo, elqua sklavigus vu se vu irus tavoye.’
‘La Nordo esas mea hemo,’ dicis l’oldineto, ‘e ye la bordo esas la sama granda dezerto cirkondanta ca Lando Oz. Me timas, mea karo, ke vu mustas restar kun ni.’
Dorothy ploreskis, pro ke el esis sola inter ta stranja homi. Elua lakrimi chagrenigis la bonkordia Munchkini, qui quik ektiris lia naztuki ed anke ploreskis. E l’oldineto deprenis sua chapelo ed equilibrigis la pinto an l’extremajo di sua nazo dum ke el solene kantis ‘un, du, tri.’ Nemediate la chapelo divenis ardez-tabelo, sur qua skribesis granda literi markizita per kreto:
‘DOROTHY IREZ AL URBO DE SMERALDI.’
L’oldineto prenis l’ardez-tabelo de sua nazo e lektinte demandis,
‘Ka vu nomesas Dorothy, mea karo?’
‘Yes,’ respondis la puerino sikiganta sua lakrimi.
‘Do irez al Urbo de Smeraldi. Forsan Oz helpos vu.’
‘Ube esas ta Urbo?’ demandis Dorothy.
‘Ol esas en la exakta centro di la lando, ed regnesas da Oz, la Granda Sorcisto pri qua me dicis.’
‘Kad lu esas bona homo?’ anxie questionis la puerino.
‘Lu esas bona Sorcisto. Sive lu esas homo sive ne, me ne povas dicar, pro ke me lun nultempe vidis.’
‘Quale me iros adibe?’ demandis Dorothy.
‘Vu mustas marchar. Esas longa voyo, tra landi hike agreabla, ibe obskur e terorinda. Ma me uzos mea omna magio por protektar vu.’
‘Ka vu ne kuniros?’ pregis la puerino, qua konsidereskis l’oldineto kom sua unik amiko.
‘No, me ne povas,’ el replikis; ‘ma me donacos a vu mea kiso, e nulu audacos nocar homo kisita dal Sorcino del Nordo.’
El proximeskis a Dorothy, e dolce kisis el an la fronto. Ube elua labii tushabis la puerino esis marko ronda e brilanta, quale Dorothy balde deskovros.
‘La voyo al Urbo de Smeraldi esas pavita per flava briki,’ dicis la Sorcino; ‘do vu ne povas faliar ol. Arivante che Oz, ne pavorez pro lu, ma dicez vua historio e demandez lua helpo. Adio, mea karo.’
La tri Munchkini profunde reverencis e deziris ad el bona voyajo, e pose li formarchis tra l’arbori. La Sorcino amikale salutetis per la kapo, jiris trifoye sur elua sinistra talono, e quik desaparis; to astonis mikra Toto, qua aboyis sat laute pos ke el livabis, pro ke lu pavorabis mem grondar kande el stacis apude.
Ma Dorothy, qua savis ke el esas sorcino, expektabis ke el desparos tamaniere, e tote ne astonesis.
