Nun, pos mea diatribo pri uzado kontre diskutado, me saltas a vera provoko. Ma me komencas circonspekte, per un de la plu acesebla verki di Gertrude Stein.
Gertrude Stein (1874 – 1946) esis Usana autoro famoza kom skriptisto experimental. El skriptis la operi Four Saints in Three Acts (Quar Santi per tri akti) e The Mother of Us All (La Matro di ni omna) kun kompozisto Virgil Thomson. Inter elua romani esas The Making of Americans (La Fasonado di Amerikani), Blood on the Dining-Room Floor (Sango sur la sulo dil manjo-chambro), Lucy Church Amiably, Three Lives (Tri vivi), Brewsie and Willie, e Q.E.D. (Quod erat demonstrandum). Anke el skriptis poemi, teatraji (i.a., Doctor Faustus Lights the Lights (Doktoro Faustus acendas la lumili)), e du autobiografii: The Autobiography of Alice B. Toklas (L’Autobiografio di Alice B. Toklas) ed Everybody’s Autobiography (L’Autobiografio di omni).
Elua verki esas famoza pro la repeto di vorti, la t.n. koncio-fluo, ritmo qua plu importas kam signifiko, e granda humuro. Ta verki ofte similesas per vorti la Kubismo di Picasso, ma la maxim granda influo esas l’arto di Cezanne (amba artisti esis intim amiki di Stein). La kritikisto Judy Grahn dicas ke, ‘vice la manipulado emociganta qua distingas la lineara skribado, Stein uzas ludo.’
Pro ke nia L.I. esas vera linguo, me opinionas ke tal experimenti esas tote apta. Me esperas incitar uli de nia samideani tradukar Alfred Jarry, Guillaume Apollinaire, Hugo Ball, Walter Hasenclever, Yvan Goll, Ezra Pound, James Joyce, Italo Calvino, Raymond Queneau, e.c. Adminime, tala laboro plurichigos ed expansos la posiblaji di nia linguo (quale omna tradukado).
La verki di Stein esas maxim ofte netradukebla; el havas multa rimi ed maxim ofte uzas vorti havanta nur un-du silabi – esas multi en la Angla, poki en Ido – tre grava por la ritmo e repetado. Ca sequanta artikleto ne esas tro experimental; me precipue prizas la lasta paragrafo. Ol esas probable la lasta skribado da Gertrude Stein. La titulo esis donita dal redaktisti dil Yale Poetry Review, ube ol esis publikigita en 1947 pos la morto dil autoro.
MEDITADO PRI LA ATOMALA BOMBO
da Gertrude Stein
On demandis, quon me opinionas pri l’atomala bombo. Me dicis ke me tote ne povis interesesar pri ol.
Me prizas lektar detektivo- e misterio-romani. Me nultempe havas sato de oli ma irgekande un de oli esas od esis pri mortiganta radii ed atomala bombi me ne povis lektar oli. Quale importas, se oli esas advere tam destruktiva kam dicita esas nulo restanta e se esas nulo esas nulu interesesar e nulo pri quo interesesar. Se oli ne esas tam destruktiva kam dicita oli esas nur kelke plu o min destruktiva kam altra kozi e lo signifikas ke malgre omna destrukto esas sempre multa kozi restanta sur ta mondo interesesar od esar interesiva e la kozo destruktanta esas nur un de la kozi qui interesas la homi qui inventas olu o la homi qui pafas olu, ma advere nulu altra povas facar irgo pri to do on devas nur vivar kam sempre, do komprenez ke l’atomala (bombo) tote ne esas interesiva, ne plu interesiva kam irga altra mashino, e mashini nur esas interesiva inventata od aganta to quon li agas, do pro quo interesesar. Me nultempe povis interesesar pri l’atomala bombo, me ne povis plu kam pri la sekreta armi di omni. Ke ol mustas esar sekreta facas ol tedanta e sensignifika. Certe olu destruktos multo ed ocidos multe, ma esas la vivanti qui esas interesiva ne la maniero quale ocidar li, pro ke se ne multi restus vivante quale esus irga intereso pri destrukto. Bonege, tale me opinionas pri to. Ed advere profunde tale omni opinionas pri to. Li opinionas ke li interesesas pri l’atomala bombo ma li advere ne esas ne plu kam me esas. Advere no. Li forsan kelke timas, me ne tante timas, esas tanta kozi timar do quale profitas desquieteskar su por timar, e se on ne timas l’atomala bombo ne esas interesiva.
Omni aceptas tanta informo dum la tota jorno ke li perdas lia komuna raciono. Li tante askoltas ke li oblivias esar natural. Co esas bona rakonto.