Dum la cayarala Ido Renkontro en Valencia, la partoprenanti recevis ica artiklo da J. Kreis – Scheneeberger, olqua publikigesis ye la numero 171 di Progreso (septembro – decembro 1953). Me kredas ke ol esas tre interesanta ne nur por la partropenanti en la duesma Ido Renkontro eventita en Hispania, ma anke por la Idistaro.
RETRO DE HISPANIA
DA J. KREIS – SCHENEEBERGER
De la 14a agosto til la 6a septembro 1953 mea spoziono e me facis vakancala voyajo a Hispania, lando ube ni habitis til la civila milito en 1936. Duopla skopo igis ni realigar ta projeto voyajala: la deziro rividar anciena amiki, inter la multa Idisti, e la intenco konoceskar plu bone ankore la artala trezori, di qua ica lando es tante richa. Vehanta per automobilo, ni havis la posibleso previdar voyajo-programo maxim interesant ed atraktanta.
Parkurante Francia, ni profitis la okaziono por vizitar gesiori Vinez en Donzenac. Ni ya savis ke sdo Vinez esis kelke malada e nia intenco esis adportar a lu la saluti dil Idisti, qui tante prizas ica samideano konocata kom editero dil PILO. Quankam febligita pro la maladeso, HENRY VINEZ tre joyis pri nia vizito e ni pasis ecelanta horo parolanta en e pri Ido. Lua fakultato mentala es ta di eterne yuna homo e ni memoras kun plezuro nia konversado en Donzenac. Sdo. Vinez certe pardonos a ni, pro ke ni ne vizitis la groti e natur-belaji di lua regiono, ma ni promisas ke ni plu tarde en altra okaziono voyajos itere adibe, nam fakte Donzenac trovesas en un dil maxim bela regioni di Francia. Til rivido a nia afabla amiki gesiori Vinez!
Ni mustis hastar. Balde ni arivis ye la Hispana frontiero e nia voyajal aventuro en ta lando komencis. Me ne volas tedar la lekteri per la deskripto dil natur-belaji ed artala trezori en Hispania. To ja facesis en omna lingui da plu kompetanta skripteri. Ma nia renkontro kun la Hispana Idisti, quankam nur acesora skopo di nia voyajo, forsan interesos vu.
Pos vizito dil konocata urbi e plaji dil Nord-Hispania ni arivis en Avilés proxim Oviedo. Stranja impreso rividanta ica urbeto quan ni livis en 1936 ye cirkonstanci dramatala! Del forta Ido-grupo quan nia regretata amiko PRENDEZ ÁLVAREZ direktis ibe, restas un sola Idisto. La altri forportesis dal vento, quale la familio di nia desfortunoza amiko. Ni vidis ankore la domo ube lu habitis ed ube ni lojis tatempe. Ma la tota urbeto, quale se ol dezirus efacar de la memoro la tante trist eventi dil civila milito, nun rapide transformesas en moderna urbo industrioza. Ni havis la privilejo rividar. Sdo. EDUARDO DÍAZ PÉREZ e konocesar lua familio. Hispana gastigemeso ed aflabeso igis ni pasar du dii ne-obliviebla en Avilés.
Ye la sequanta dio nia nefatigebla Morris duktis ni tra la asturiana monti a León, Valladolid e fine a Madrid, ube ni habitis ante 17 yari. Ni restis 6 dii en ta urbo ed itere darfis experiencar la hispana “hospitalidad” tradicionala e kordiala. Ni anke renkontris sdo. ALBERTO GALANT, qua aranjis che lua familio Ido-renkontro, e ni rinovigis anciena memoraji. Sdo. Galant duras esar fervoroza mondolinguano e pruvis lua linguala habileso per diskurseto en Ido. Anke lu sufris multe pro diversa fato-stroki, ma lua spirito restis yuna e vivaca.
Pos vizitir Toledo, Segovia, La Granja ed altra vidindaji artal e historiala, ni duris nia voyajo til Córdoba en Andaluzia. Ibe altra samideano sro. MOLINA SERRANO vartis ni e tre afable duktis ni tra ica tante tipikala urbo, kun lua “Mezquita” mond-famoza e la belega “Patios andaluces”. Danke lua aflabeso ni vidis anke la maxim recenta arkeologiala deskovri proxim Córdoba (anciena araba palaco en Medina Azahara) e ni sempre moros nia agreabla sejorno en ta urbo (malgre la varmeso).
De ibe ni vehis a Sevilla e Cádiz e ni esis kontenta fugar la varmeso e rividar la oceano. Pos du repozo-dii ni arivis en la loko maxim meridionala di Hispania: Tarifa. De Algerciar ni deskovris la famoza roko di Gibraltar, ma la vetero kelke nebuloza impedis ni vidar la proxima kontinento afrikana. Balde ni esis en Málaga ed arivis ankore samadie en Granada. Vespere ni vizitis la quartero dil cigani qui dansis originala “zambra”. Dun la sequanta dio ni havis altra ne-obliviebla plezuro vizitanta la “Alhambra” qua es certe la maxim grandioza artala memorajo dil araba epoko en Hispania. En la gardeni dil “Generalife” ni juis la quieteso ed admiris nombroza fonteni murmuranta. “Quien no ha visto Granada, no ha visto nada” dicesas en la Hispana linguo. (Qua ne vidis Granada, vidis nulo.)
Pos ica kulmino-punto di nia voyajo ni vehis a Murcia e lore ad Alicante ube ni povis salutar la blua aquo dil Mediterraneo. Ni drinkis la tipikala “horchata” kun sdo. LLORCA GOMIS e marbalnis en la plajo de San Juan. Kelka hori plu tarde ni esis en Valencia e renkontris ibe gesiori MARTÍNEZ. Nia simpatioza Idisto parolis unesmafoye nia linguo e ni astonesis pro lua ecelanta savo dil Ido. Gratuli e danko! Ankore samadie ni arivis en Castellón ube habitas sioro ESCUDER. Ica Idisto ja tre evoza laboras ankore omnadie en kontoro, pruvanta itere ke la praktiko di Ido mantenas la spirito yuna! Tre humuroze lu rakontis a ni anciena Ido-memoraji e mem montris a ni postkarti de ta felica tempo ante 45 yari.
Ye la sequanta dio ni arivis en Barcelona, la lasta staciono di nia Ido-voyajo. Itere ni experiencis hispana gastigemeso. Che gesiori de Nadal ni renkontris grupo del Barcelonan Idisti, inter li nia nefatigebla Ido-amiko FERRERES, e ni pasis agreabla hori parolante pri ed en Ido. Siorino de Nadal transdonis a mea spozino belega flor-buketo kun tri silka rubandi qui reprezentis la flagi hispana, suisa e nia Ido-stelo. Kelke emocigita pro tante delikat atenco, ni dankis en la nomo dil samideani suisa e di ULI, e ni deziris a la nova hispana Ido-Societo multa suceso. Lua prezidanto, sro. LUIS DE NADAL respondis a nia bondeziri e pregis me certigar nia Ido-amiki pri la deziro dil hispana Idisti rivivigar la movado en lia lando. La Barcelonan Idisti esus pronta aranjar akne internaciona Ido-konfero en lia urbo. Pos ica apoteozo Idala, ni vizitis ye la sequanta dio ankore la filii di sro. PEDRO MARCILLA, mortinta lastayare e tante regretata da omni qui konocis lu. Kun sro. Ferreres ni aranjjis ibe la afero koncerne la stoko dil hispana Ido-vortari. Ni dankas al filii Roberto ed Pedro Marcilla pro lia pronteso gardar anke future ica libri.
Tale nia vakanci finis. Tra Perpingnan, Nimes, Avignon, Lyon, ni hemvenis a Genève kun la certeso ke nia voyajo esis suceso e ke ni kontritutis rivivigar la internaciona amikeso inter Idisti. Ni darfas dicar ke inter la hispana Idisti ni renkontris pluri, di qua la materiala situeso es ne-bona. Ma ante renuncar al lektado di Progreso ed al membreso che ULI, li preferas privacar su pri necesajo. Lia exemplo donez a ni omna la volo e konvinko laborar itere plu ferme ed entuziasmoze