Monthly Archives: November 2020

Albert Stalin Garrido elektita estrarano de TEJO

Kiel nova estrarano de TEJO por landa kaj faka agado estis elektita Albert Stalin Garrido, la fondinto kaj prezidanto de Filipina Esperanto-Junularo. Li prenas la lokon de Robert Nielsen, kiu demisiis antaŭ kelkaj semajnoj.


Alberto Stalin Garrido.

Alberto Stalin Garrido ĝis nun aktivis interalie kiel vickomisiito de TEJO pri landa kaj faka agado. En 2013 li fondis Filipinan Esperanto-Junularon, kiun li nun prezidas.

En sia motiviga letero al la komitato de TEJO li skribas, ke li volas certigi la funkciadon de la komisiono de landa kaj faka agado, kiu lastatempe ege lamas:

”Ĉiuj lastaj estraranoj pri LFA ne povis kompletigi siajn mandatojn: iuj demisiis, iuj estis eksigitaj. Tiu bedaŭrinda ĉeno de aferoj kaŭzis, ke dum jaroj la Komisiono restu kvazaŭ fantomo. Mi deziras finfine ŝiri tiun ĉenon.”

Kiel sian ĉefan celon li difinas revivigon de la komisiono. Li esperas plenigi ĝin per entuziasmaj aktivuloj, kiuj klare konas siajn rolojn kaj respondecojn. Krome li volas restarigi rektajn kontaktojn inter TEJO kaj la landaj kaj fakaj sekcioj.

”Konsiderante la nunan staton de la Komisiono, ni ne estu tro ambiciaj: gravas unue, ke la tutmonda junularo komencu revidi ke vivas tiu Komisinono, kiu devus esti ilia ponto al TEJO”, li skribas.

Krom Alberto Stalin Garrido, al la vaka estrara posteno kandidatis ankaŭ Koffitchè Koufionou, antaŭa estrarano de TEJO. La elekta komisiono, ”konsiderante la ege favoran opinion de pluraj nunaj estraranoj”, rekomendis ke estu elektita Alberto Stalin Garrido.

La elekto estis diskutita en la semajnfina reta komitata kunsido de TEJO, sed la voĉdonado okazis jam post la kunsido. La rezulto estis diskonigita en la komitata diskutejo de TEJO lunde vespere laŭ la eŭropa horo.

Voĉdonis 27 komitatanoj el entute 37. El la donitaj voĉoj 23 estis favoraj al Alberto Stalin Garrido kaj 3 favoraj al Koffitchè Koufionou.

La elekto de nova estrarano tuj ricevis pozitivajn komentojn en la komitata listo, interalie de komitatano Hans Becklin, mem antaŭa estrarano:

– Mi gratulas Albert pro lia elektiĝo. Mi ne dubas, ke li portos ne nur energion kaj kompetenton sed ankaŭ unikan vidpunkton en la estraron. Vidi la sukceson de li kaj liaj samlandanoj estas ja esperige por la kreskado de nia movado ĉie – eĉ en lokoj, kie nun Esperanto estas apenaŭ konata. Ĝuste tiajn spertojn kaj lertojn ni bezonas en la fako de Landa Agado!

 

Esperantista urbestro volas verdigi la municipon

David Healy, esperantisto kaj membro de la Verda Partio, de duonjaro estas urbestro de Fingal, unu el la kvar municipoj kiuj konsistigas Dublinon. Li diras al Libera Folio, ke li bonvenigas sugestojn pri tio, kiel li povus helpi al la movado.


David Healy kun la urbestra ĉeno.

David Healy iĝis la urbestro de Fingal en la fino de junio. La urbestron elektis majoritato de la sep partioj, kiuj estas reprezentataj en la municipa konsilio post la elekto en 2019.

Al demandoj de Libera Folio Healy respondis en Esperanto. Li rakontas, ke li unue aŭdis pri Esperanto kiel infano, sed iĝis esperantisto pro la influo de Christopher Fettes. Fettes estas delegito de UEA por Irlando, fondinto de la Irlanda Verda Partio kaj onklo de Mark Fettes, la antaŭa prezidanto de UEA.

Healy renkontis Christopher Fettes dum vegetarana renkontiĝo, kiam li estis universitata studento, kaj Fettes konvinkis lin lerni la lingvon. Healy estis allogita al la lingvo pro la facileco kaj fleksebleco kaj priskribis la grandan plezuron, kiun li sentis kiam li unuafoje partoprenis internacian renkontiĝon. En Esperantujo li iam uzas la irlandan version de sia nomo, Daithí Ó hÉalaithe.

En 1991 li estis unuafoje elektita al la konsilio. Li estis reelektita en 2004, 2014 kaj 2019. Li kelkfoje estis kandidato al la nacia parlamento, kaj en februaro ĉi-jare li preskaŭ estis elektita.

Samtempe kun Healy, du aliaj konsilioj en Dublin elektis verdulojn kiel urbestrojn. Healy estas la porparolanto de la irlandaj verduloj pri klimatŝanĝo. Nuntempe la Verduloj estas en la nacia registaro, en koalicio kun du aliaj partioj.

La historia graflando de Dublin estas tiel granda, ke oni administre disigis ĝin je 4 municipoj, unu por la urbocentro kaj la aliaj por la ĉirkaŭaĵoj. Fingal estas unu el tiuj. Ĝi konsistas el kelkaj malgrandaj urboj kaj havas ĉirkaŭ 300 000 loĝantojn.

La municipa konsilio havas 40 membrojn el 7 partioj (kaj kelkaj membroj ne apartenas al ajna partio). La urbestro estas pli kiel kunsidestro de la konsilio ol prezidanto, klarigas Healy.

– Mi ne havas “ekzekutivan” povon, sed estras la laboron de la konsilianoj kundecidi la politikan pozicion de la konsilio, fari fundamentajn decidojn pri la organizo, ekz. pri buĝeto, teritoria planado, grandaj infrastrukturaĵoj, ktp., kaj superrigardas la taskoplenumadon de la ekzekutiva skipo de la konsilio.

Kompreneble, kiel verdulo Healy diras ke la medio estas lia plej grava prioritato.

– Nia laboro kiel loka konsilio devas respondi al la defio plej granda kiun alfrontas la homaro: klimatŝanĝo kaj la detruo de naturo (‘vivdiverseco’). Mi laboras por meti tiun defion en la kernon de la politiko de la konsilio.

– Mi delonge laboras por plibonigi la kondiĉojn por piedirado kaj biciklado, kaj nun estas rapida progreso tiuflanke en Irlando ĝenerale kaj aparte en Fingal. Mi celas plej multe helpi la enradikigon de tiu ŝanĝo al infrastrukturo.

Li ne havas konkretan planon por antaŭenigi Esperanton per sia posteno, ĉar la konsilio ne rekte respondecas pri lingvoj, sed diras ke li ja ŝatus helpi la movadon, kaj ke li bonvenigas sugestojn kiel tion fari.

Robert Nielsen

Ancora un die

Ancora un die

nos ha supervivite

Le sol dice adeo

al frigide homines

Le spero somnolente

se occulta

inter umbras

Lo que occurre

durante le nocte

es inevitabile

Solmente deman

venira le lacrimas

illuminate

del radios del alba

 

Frigor e timor

 

Io ancora senti timor

Detra le folios illuminate

se occulta brancas tenebrose

Ex obscuritate io veniva,

ad obscuritate io vadera

Le die es solmente un scintilla

in mi surde memoria

Le vento glacial del nocte

pulsa via le debile lustro del lampa

e lo face dissolver se

inter le lumine brumose

del stellas velate

Io senti frigor e timor

ma non pote escappar

Alcuno venira pro prender me

 

TEJO-ano estros ĉe Forumo Junulara Eŭropa

Dum la venontaj du jaroj TEJO havos sian reprezentanton en la estraro de Forumo Junulara Eŭropa. Al tiu posteno estis elektita Paulína Jalakšová, oficisto de TEJO.

Paulína Jalakšová
Paulína Jalakšová

TEJO, kiel voĉo de la Esperanto-junularo ekster la Esperanto-movado vigle aktivas almenaŭ ekde sia formala ligiĝo kun UEA en la jaro 1956. Pri ĉi tiu kampo okupiĝas la Komisiono pri Eksteraj Rilatoj (KER).

En la estraro de FoJE Paulína Jalakšová nun estos unu el la 4 estraranoj venantaj de internaciaj neregistaraj junularaj organizoj. Por ĉi tiu posteno ŝi estis elektita kun 24 voĉoj el la 34 de internaciaj neregistaraj junularaj organizoj (INRJO) kaj 19 el la 33 de naciaj junularaj konsilioj (NJK). De la INRJO-j ŝi ricevis plej multajn voĉojn el ĉiuj kandidatoj por ĉi tiu posteno.

Ĉi tiu elekto estas nova sukceso de TEJO kadre de eksteraj rilatoj en la lastaj jaroj. Lastatempe TEJO havis siajn reprezentantojn en la KonsultOrgano pri Membriĝpetoj (CBMA) de FoJE kaj en la Konsila Konsilio pri Junularo de la Konsilio de Eŭropo (Advisory Council on Youth).

Delegito de TEJO estis ĉefparolanto ĉe la Junulara Forumo de Unuiĝintaj Nacioj en 2019. Kiel organizo TEJO estas membro de la gvidorgano (Task Force) de Internacia Kunordiga Renkontiĝo de Junularaj Organizoj (IKRJO).

Ni petis komenton de Humprey Tonkin, kiu estis inter la unuaj aktivuloj de KER. Humphrey Tonkin estis estrarano de TEJO pri eksteraj rilatoj en fruaj 1960-aj jaroj kaj posta prezidanto de TEJO kaj de UEA:

Humphrey Tonkin en 2008.
Humphrey Tonkin en 2008. Foto: Ziko van Dijk CC BY-SA 3.0

– Kiam Hans Bakker starigis la Komisionon pri Eksteraj Rilatoj en TEJO ĉirkaŭ la jaro 1965, ni certe ne imagis, ke TEJO fariĝos forta voĉo en tuteŭropa junulara movado pli ol kvindek jarojn poste. El ĉiuj facetoj de la laboro de TEJO, la eksteraj rilatoj estas eble la plej forta kaj persista elemento – plus kompreneble la revuo Kontakto, kiu fondiĝis en tiu sama periodo. Gratulojn al TEJO, kaj al Paulína Jalakšová!

Aktuale tre grava kampo por agadi pri eksteraj rilatoj en Eŭropo estas la Forumo Junulara Eŭropa (FoJE), en kiu membras 44 naciaj junularaj konsilioj kaj 61 internaciaj neregistaraj junularaj organizoj el Eŭropo. Ĝi celas reprezenti la asociojn kaj la junularon ĝenerale al eŭropaj kaj internaciaj instancoj kiel Eŭropa Unio, Konsilio de Eŭropo kaj Unuiĝintaj Nacioj.

FoJE fondiĝis en 1996 kiel kunigo de tri organizoj el kiuj unu estis Eŭropa Kunordiga Buroo de Internaciaj Junularaj Organizoj. Ĉi tiun prezidis tiama TEJO-aktivulo, Ralf Gion Fröhlich, nuntempe kreanta Esperanto-Stacion apud Berlino.

Ralf Gion Fröhlich
Ralf Gion Fröhlich.

– Estis grandegaj bataloj inter diversaj organizaroj, precipe socialismaj kaj kristanaj. En tia medio malgranda, pli neŭtrala organizo kiel TEJO havas ŝancon montri vojon antaŭen kaj ludi gravan rolon. Tio samtempe pozitive efikas al nia movado mem, kiu havas tendencon al memizoliĝo kaj elitismo. Interagi kun aliaj organizoj helpas nin uzi nuntempajn metodojn kaj kreskigas ĉe ili la komprenon por Esperanto kaj nia valora tutmonda movada laboro. Mi tre gratulas al Paulína kaj multe ĝojas ke TEJO daŭre sukcesas ludi gravan rolon, li diras al Libera Folio.

TEJO estas aktiva membro de FoJE ekde ĝia fondiĝo. Laŭ la prezidanto de TEJO, Charlotte Scherping Larsson, nun la voĉo de esperantistoj estos tie aparte forta:


Charlotte Scherping Larsson

– Por TEJO estas tre valore havi en la estraro de la Forumo Junulara Eŭropa aktivulon, kiu bone komprenas la temojn de la esperanta movado. Mi ĝojas ke ni kun Paulína havas fortan voĉon por la eŭropa junularo, por Esperanto kaj lingvaj rajtoj en la estraro de Forumo Junulara Eŭropa. FoJE estas organizo en kiu ni trovas kunlaborantojn por influi la eŭropan politikon.

– Kiel membro de la Forumo, TEJO kunorganizas eventojn kiel EYE kaj YO!Fest, dum kiuj ni prezentas Esperanton al multaj junuloj de tuta Eŭropo. Pere de FoJE, la voĉo de la esperantistaro estas plifortigita.

Paulína Jalakšová laboras nuntempe kiel oficisto de TEJO kaj membras en spertula grupo de FoJE pri junularaj rajtoj. Pli frue ŝi estis aktiva kadre de la projektoj Afrika-Eŭropa Junulara Kapabligo (AEJK) kaj Efika komunikado por junuloj (ECY), rolis kiel Komitanano Ĉ de TEJO kaj kiel programa kunordiganto de IJK-oj 2018 kaj 2019. Landnivele ŝi aktivis en la estraroj de Ĉeĥa kaj Slovaka Esperanto-Junularoj (ĈEJ kaj SKEJ).

En FoJE en ŝia agadkampo estos junularaj aferoj en Eŭropo pli ĝenerale, ŝi rakontas:

– Sabate okazis nekredebla afero, mi estis elektita al la estraro de Forumo Junulara Eŭropa por la jaroj 2021 kaj 2022. Mi estas vere dankema al TEJO pro la nomumo kaj aparte al nia oficisto pri eksteraj rilatoj, Spyros, kiu estis mia plej granda subtenanto en la tuta procezo. La spertoj, kiujn mi gajnis aktivante en TEJO en diversaj roloj, preparis min por ĉi tiu nova defio en mia vivo.

– En FoJE mi ŝatus batali por junularaj rajtoj, diverseco kaj inkluziveco kaj helpi certigi ke junularaj organizoj en Eŭropo havu daŭripovan financadon. En miaj celoj estas forte enplektitaj la valoroj de TEJO kaj mi esperas ke TEJO mem profitos de mia rolo ĉe FoJE.

Łukasz Żebrowski

Noto de la redakcio: Forumo Junulara Eŭropa evidente ne havas oficialan nomon en Esperanto, kaj ĝi foje estas nomata ankaŭ ”Eŭropa Junulara Forumo”. Tamen TEJO en siaj oficialaj dokumentoj uzas la formon ”Forumo Junulara Eŭropa”, kaj ni sekvas tiun praktikon.

Asocioj estas por pacienculoj

Esperantistoj estas pli ol averaĝe individuemaj – alie ni ne estus esperantistoj. Kaj en la nuna epoko eblas fari ĉiam pli da aferoj individue. Tamen ni plu bezonas strukturojn, organizaĵojn kaj paciencon, argumentas José Antonio del Barrio en sia vidpunkta artikolo, spronita de la lasta demisio en TEJO.


José Antonio del Barrio dum prezentado de la esperanta versio de Don Quijote en la hispana Instituto Cervantes. Li montras la bitan eldonon. Apud li Miguel Gutiérrez Adúriz (Liven Dek) kaj Ana Manero, la respondeculoj de la projekto de bita eldonado. Foto: Instituto Cervantes.

Antaŭ kelkaj tagoj aperis novaĵo pri nova demisio de estrarano de TEJO. Mi ne detale sekvas la evoluon de la junulara movado, sed mi sufiĉe memoras pri antaŭaj demisioj, inklude de iama prezidanto forlasinta sian postenon (kaj iel eĉ la movadon) nur kelkajn monatojn post la elekto.

Mi ankaŭ ne konas la detalojn de la lasta demisio, nur la konsiderojn esprimitajn de la demisiinto mem, kaj tial mi tute ne volas prijuĝi la personajn decidojn, ja ĉiu havas rajton orienti sian vivon en volontula movado laŭ sia propra respondeco, kaj estas pli laŭdinde demisii ol estrarvegeti nenion farante.

Tamen la akumuliĝo de tiaj decidoj en junulara asocio nepre vekas atenton, kaj eble (nur eble) ĝi estas montrilo de pli ampleksa tendenco, en nia movado kaj ĝenerale en la socio.

La demisio koincidis ankaŭ kun mia propra ĉeso kiel prezidanto de landa asocio, post naŭ jaroj kaj duono. Mi nun faras ian bilancon de mia propra sperto, kaj do vekis mian atenton tiu fenomeno, post mia tute malsama sperto.

Mia propra konkludo estas ke mankas pacienco. Kaj mi suspektas ke tiu estas aparta kreskanta trajto kaj de la Esperanto-movado kaj de la junulara agado. Se temas do pri la junulara Esperanto-movado, la rezultoj nature obliĝas.

Pri la Esperanto-movado, la manko de pacienco estas laŭ mi evidenta. Homoj malkovras Esperanton, vidas klare la neceson ke ĝi antaŭeniru, enamiĝas al la ideo kaj la lingvo, sed baldaŭ trovas ke la progreso estas tre malrapida. Se io tiel evidente bona ne tuj triumfis, kie estas la kulpo?

Memkompreneble ĉe la ceteraj esperantistoj. Io misas ĉe la movado, ĉe la asocioj, ĉe la estruloj, aŭ eĉ ĉe la ceteraj samideanoj entute. Multaj homoj restas, eĉ se daŭre grumblante. Multaj aliaj seniluziiĝas kaj foriras, foje eĉ kontente, se ili dume lernis ke la vorto kiun multaj uzas por tio havas bedaŭrinde pozitivajn nuancojn.

La klarigo pri la junularaj movadoj bezonas malpli da eksplikoj. Ja junuloj estas kaj estu pli senpaciencaj. Tio probable estas natura fenomeno, sed certe tiu senpacienco kreskis lastatempe, danke al la multiĝo de okupiĝoj ebligataj de la novaj teknologioj kaj la novaj manieroj interrilati kaj partopreni en iu ajn iniciato.

La pacienco tute ne necesas por Esperanto-aktivado, krom evidente por lernado (kaj tio ĉi lasta iel eksplikas ankaŭ multajn niajn mankojn). Ja ĉiu povas utiligi la lingvon tuj, komenci interrilati kun aliaj parolantoj, viziti renkontiĝojn, spekti videojn.

Eĉ aktive, oni povas individue krei tian videon, verki poemon, munti sian propran projekton. Tio estas eĉ pli facila nun, kiam la reto havigas teknikajn rimedojn kaj faciligas la diskonigon. Vi povas tuj krei, kaj tuj forlasi vian kreitaĵon, kaj lasi ĝin vivi sola, nur la algoritmoj iom punos vin.

Tamen, se vi deziras ke la projekto antaŭeniĝu, ke ĝi havu propran vivon post via unua iluziiĝo – ha, por tio vi bezonas paciencon. Kaj por tio vi (ni) bezonas ian strukturon; probable eĉ asocion.

Ni esperantistoj estas pli ol averaĝe individuemaj. Tion mi ne devas pruvi: se ne estus tiel, ni lernus sole la anglan, kiel la ceteraj normaluloj, kaj ni ne estus esperantistoj. Mi ne diras tion kiel kritikon: mi mem estas pli ol averaĝe individuema, kaj faris multajn aferojn tute sole.

Sed ni agnosku ke tio okazigas multnombrajn problemojn: ekde esperantistoj kiuj sukcesis verki, revizii, enpaĝigi, eldoni kaj vendi libron tute solaj, sen agnoski ke ili certe ne lertas pri ĉio ĉi, tra instruistoj kiuj ne anoncas siajn kursojn kaj kreas sian materialon sen atenti kio jam ekzistas en la komunumo, ĝis programistoj kreantaj tute solaj propran socian reton.

Mi denove ne diras tion kiel individuan kritikon: ja mi preferas solecan agadon ol neniun agadon entute, kaj ankaŭ asocioj ja havas siajn problemojn, sed kolektiva aktivado nepras se oni deziras kontinuecon. Mia sperto en la pasintaj jaroj konvinkis min eĉ pli pri tio. Ĉiu povas krei sian retejon (mi mem havas tian), sed bona asocia retejo altiras multe pli kaj donas fidon.

Mi persone povus aliri iun ajn administracion, sed neniel kun la sama efiko kiel nome de asocio. Same pri informado al amaskomunikiloj: daŭra gazetara servo ebligas regulajn kontaktojn, kaj eĉ se ekzistas sukcesaj privataj ekzemploj de tia rilatado, ni certe atingis pli altajn sukcesojn pere de formala kaj fidinda asocio. Rilatoj al aliaj asocioj kaj sociaj movadoj pli facilas se vi prezentas vin kiel membron de skipo, ol kiel solulon kun genia ideo.

Ĉiu povas organizi sian renkontiĝon, sed ne estas same por atingi la kunlaboron de iu urbestraro, rezervi ejon kaj aperi en amaskomunikiloj, se ni prezentas la renkontiĝon kiel unu en serio de jam establitaj renkontoj, aŭ kiel la unuan renkonton de grupo de amikoj. Eĉ por niaj klientoj, la ceteraj esperantistoj, ni bezonas krei kontinuecon por konvinki homojn reĉeesti renkonton en sinsekvaj jaroj kaj firmigi personajn ligojn.

Eĉ pri la prestiĝo de la lingvo ni devus paroli. Miaopinie, unu el niaj grandaj handikapoj dum la pasintaj jaroj, almenaŭ en mia devenlando, estis la malalta prestiĝo de nia lingvo kaj nia komunumo, kiuj estis longe konsiderataj kiel afero de solecaj marĝenuloj. En la lastaj jaroj ni sukcesis iom forigi tiun impreson, prezentante nin kiel seriozan socian movadon, kun celoj kaj atingoj.

Sed por tio necesas labori, trankvile kaj pacience. Ni devis prezenti niajn atingojn, niajn precedentojn. Kaj por tio oni bezonas skipon, kaj se eble asocion, formalan, kun paperoj kaj (iom post iom) kun historio.

En Libera Folio oni ofte legas kritikojn al la asocioj, ĉefe al UEA, pro ties lastatempaj financaj kaj organizaj problemoj. Kaj kiel konsekvenco oni laŭdas la spontanean organizadon fare de unuopuloj aŭ de tempaj grupetoj kaj foje oni dubas pri la neceso ke la asocio entute ekzistu. Aparta konsekvenco estas ke ne nur junuloj, sed ankaŭ veteranaj aktivuloj forlasas la asociojn kaj kreas siajn personajn projektojn.

Mi ne volas pravigi ĉiuj agadojn faratajn en asocioj. Mi mem estas tre skeptika pri la ĉiama redaktado de rezolucioj, pri kio tiom entuziasmas aliaj, sed kiujn neniu legas, kiel prave mencias Robert. Sed planojn ni bezonas, foje eĉ strategiajn planojn: plano estas strukturita dokumento, kun celoj, respondecoj, limdatoj, kalkulo de rimedoj. Ĉiu kapablas havi ideon, eĉ brilan ideon, sed planon… tio estas enua, kaj por tio oni bezonas… paciencon.

Asocioj ja estas enuaj kaj enuigaj. Vi devas kunveni, barakti, negocadi, ricevi kritikojn al viaj ideoj. Vi devas plenumi burokrataĵojn, sidi horojn kaj interkonsiliĝi, kaj ĉio ĉi ne estas agrabla aktivado, tute ne.

Al neniu plaĉas skribi raporton por Ministerio, aŭ redakti ekonomian bilancon (nu, ja estas homoj al kiuj tio plaĉas, sed ili iel malpli ĉeestas en nia movado ol averaĝe, imagu). Tio eĉ ne havas prestiĝon, kaj ni ĉiuj malpli atentas la homojn kiuj faras tiun taskon (kaj iam mi blogetis pri tio) ol aliajn gravulojn.

Sed sen tiu formika laboro, estas tre malfacile vere progresi longperspektive. Kaj nia progreso ja estos je longa perspektivo. Ne la filoj, sed la nepoj nin benos, se ni eltenos (kiel jam diris Zamenhof antaŭ multaj jardekoj) pacience.

Sed, mi koncedas, se mi estus TEJO-ano, ankaŭ mi ne speciale zorgus pri nepoj nek pri iliaj dubindaj benoj.

José Antonio del Barrio

Impressiones crepuscular

 

Le crepusculo ha arrivate

Quando tu reguarda a retro

tu vide lemarcas de passo

al strata diurne

Toto comencia con le sol:

le suspiro es eternal

Hodie es un vespere frigide

In tu imagination

tu pote audir le arbores

Vacue vias

pote audir ventos

Le celo es un paletta

e le stellas

detra le nubes

es nigre

Le jalne domo

hic remanera

ma ante tu oculos

illo habera le aspecto

de un fata morgana

Le strata ascendente es linear

Nos cammina sur illo:

isto es lo plus importante

Nunc quasi regna silentio

Tu e io es toto sol

in iste pacibile momento

Ubicunque le ventos suffla

a omnes le sonios albe semblara

Iste sonio tosto se dissolvera

Jam illo a pena es visibile 

 

Mia seniluziiĝo kiel TEJO-estrarano

”Ni kunsidis dum multaj horoj ĉiutage sed mi ne povis memori iun ajn gravan decidon. Ni uzis multe da energio, sed kion ni atingis?” Tion skribas Robert Nielsen, kiu aktive kampanjis por eniri la estraron de TEJO, sed rapide seniluziiĝis, perdis la elanon kaj demisiis. Libera Folio publikigas iom redaktitan version de teksto pli frue aperinta en lia blogo.


La estraro de TEJO kaj volontuloj. La aŭtoro staras meze, en stria ĉemizo. Foto: TEJO.

Dum kelkaj jaroj mi estis tre aktiva en TEJO, mi estis membro de la komitato kaj ofte partoprenis diskutojn pri la organizo. Mi havis fortajn opiniojn pri la movado kaj eĉ revis ke iam mi povus esti la prezidanto. Mi estis unu el la plej parolemaj voĉoj en la komitato kaj mi ne timis kontraŭi malbonajn ideojn aŭ proponi novajn ideojn.

Mi kandidatiĝis por la estraro ĉar mi volis kontribui al la movado kaj kreskigi la junularan agadon. Mi pretis batali por revivigi la landan agadon, kiu estas tre grava kampo ŝrumpinta dum la pasintaj jaroj. Mi estis elekita kadre de la plej sperta estraro de pluraj jaroj kun homoj kiuj mi jam bone konas. Mi estis plena de espero.

Sed subite… mi ne plu volis esti estrarano.

La sento venis ege rapide al mi preskaŭ tuj post la komenco de mia mandato. Subite, mi perdis mian motiviĝon. Anstataŭ fiero, la estraraneco estis ŝarĝo al mi. Mi tute perdis intereson pri TEJO-aferoj, kaj miaj taskoj nur ĉagrenis min. La sento estis kvazaŭ promeni tra koto, multo da energio sed malmulto da progreso.

Kio okazis? Mi estis aktivega en la movado kaj dediĉis multege da tempo al Esperanto, do kial mi subite perdis mian motiviĝon? Ĉu mi havas iun problemon? Ĉu mi estas malnormala? Ĉu mi estas unu el tiuj homoj kiuj ŝatas paroli sed malŝatas labori? Ĉu mi estas hipokritulo kiu kritikis aliajn estraranojn pro manko de laboremo sed nun iĝis unu el tiuj? Kial mi sentis tiel?

Mi ne sciis kaj ankoraŭ ne scias. En la komenco, mi havis energion kaj plene partoprenis la diskutojn kaj legis ĉiujn dokumentojn. Meze de septembro (la estrara mandato komenciĝis la 1-an de septembro) mi vojaĝis al Roterdamo por kunsido kun aliaj estraranoj. Dum tri tagoj ni kunsidis, diskutis, sed ankaŭ babilis en nia komuna loĝejo.

Ĉio estis en ordo, sed kiam mi revenis hejmen, la stranga sento aperis. Ĝi komenciĝis kiam mi provis resumi la kunsidojn, sed ne povis memori kion ni diskutis. Ni kunsidis dum multaj horoj ĉiutage sed mi ne povis memori iun ajn gravan decidon. Ni uzis multe da energio, sed kion ni atingis?

Mi sentis min elĉerpita, sed eĉ post kelkaj tagoj da ripozado mi ankoraŭ ne havis energion por TEJO. Ĉiutage alvenis multa retpoŝto, multaj dokumentoj, kaj ĉiusemajne ni kunsidis. Estis multe da laboro, sed kun kia rezulto? Estis kvazaŭ ni kurus multege sed restus en la sama loko.

Mi ne scias ĉu la problemo estas kun TEJO aŭ kun mi.

Kiel estrarano mi devis strebi tra koto da burokrataĵo, nenio okazis rapide aŭ glate. Ĉiam estas dokumentoj por legi, formularoj por plenigi, reguloj por sekvi, kunsidoj por partopreni, kunsidoj pri diskutoj, diskutoj pri kunsidoj, kunsidoj pri dokumentoj pri diskutoj pri renkontiĝoj pri diskutoj. Ni laboris multe pri la Realigplano de TEJO kaj la Strategia Plano, longaj dokumentoj pri la celoj de la estraro.

Oni atente diskutis ĉiun frazon dum multaj kunsidoj sed al mi la laboro ŝajnis sencela. Pli da homoj verkos la dokumenton ol legos ĝin kaj ili apenaŭ influas la agadon de TEJO. La estraro agos kiel ĝi volas kaj se ĝi ne plenumas la planon, neniu reagos. Sed la reguloj postulas la dokumentojn, do oni devas krei ilin.

Multe da TEJO-laboro estas tia: oni dediĉas multe da tempo al iu projekto, sed kun malgranda rezulto. Oni uzas multe da tempo por iu konferenco, sed eble TEJO rajtas sendi nur unu reprezentanton. Bonŝancon por tiu, sed TEJO havas centojn da membroj, do kion pri la aliaj?

Ĉu tiu estas la plej bona uzo de niaj rimedoj? Ni fokusiĝis pri projektoj kiuj profitis al tre malgranda grupo, sed ni apenaŭ havis tempon por projektoj kiuj valoras al la ordinaraj membroj. La aliaj estraranoj ja scias pri tiu problemo, sed ne scias kiel eviti ĝin. Ankaŭ mi ne scias kion fari, mi volis ke ni pensu pri pli vastaj demandoj pri la membraro, sed ne sciis kiel fari tion.

Mi dubis ne nur pri mia motiviĝo por la laboro, sed ĉu la laboro entute povas realigi ion? Mi respondecis pri Landa Agado kaj planis rekonstrui ligojn inter TEJO kaj la Landaj Sekcioj. Sed mi devis alfronti grandan problemon – la landaj sekcioj ne interesiĝas pri TEJO. Mi provis kontakti ĉiun landan sekcion sed preskaŭ ĉiuj ignoris min. Mi sukcesis kunsidi kun nur du. Eĉ tiam, la sperto estis seniluziiga, BEMI agnoskis ke ĝi ne vere ekzistas kiel organizo, ĝi simple estas grupo de homoj kiuj unu- aŭ dufoje jare biciklas kune.

Kiam mi kunsidis kun la kataluna asocio, regis malkomforta silento. Kiam mi petis kion ili volas de TEJO, ili ne sciis kiel respondi. Kiam ili demandis kion TEJO povas fari por ili, mi ne sciis kiel respondi. Mi ne loĝas en Katalunio, do mi ne povas allogi homojn al iliaj renkontiĝoj aŭ organizi ion. Mi povas fari nenion krom proponi konsilon, kaj eĉ tion mi ne havas.

En komitatkunsidoj, oni laŭte kaj ofte parolas pri la ”helpo” kaj ”subteno” kiujn TEJO proponas, sed neniu scias kion precize tio signifas. La diskutoj de la komitato plenas je abstraktaj vortoj, sed kion praktike ĝi atingis? La solvo al ĉiu problemo estas krei novan laborgrupon aŭ krei iun dokumenton, do TEJO estas plena da grupoj kun imponaj titoloj kaj preskaŭ neniuj membroj. Iuj komitatanoj pensas nur pri la proceduro kaj ne pri la rezulto. La komisiono por Landa Agado apenaŭ havis membrojn, kaj mi tute ne sciis kiel allogi novajn homojn aŭ kion fari kun la homoj kiuj aliĝis.

Ĉu oni vere bezonas tiujn formalaĵojn, aŭ ĉu ĝi estas nur peza ŝarĝo? Iu esperantisto demandis, ĉu indas krei landan sekcion de TEJO aŭ daŭrigi kiel neformala klubo. Mi provis konvinki ŝin, sed ne sukcesis, ĉar aliĝo ne donas iun specialan avantaĝon.

Mi estas estro de klubo de esperantistoj kiuj ludas ŝakon kune interrete, kaj oni demandis nin ĉu ni revivigu la iaman aliĝintan fakan asocion de UEA Esperanta Ŝak-Ligo Internacia. Sed mi ne povis trovi iun avantaĝon en la kreado de formala asocio. UEA kaj TEJO ŝatus fanfaroni pri plia asocio kaj eble iuj ŝatus pompajn titolojn kiel prezidanto, sed tio estas nur distraĵo de la kerna temo. Se ni volas ludi ŝakon, ni ludu, krei formalan asocion ne helpos nin ludi.

La komitato estas alia afero kiu ĉerpis multe da energio de mi sen rezulto. Kiam mi unue estis elektita kiel komitatano B, mi estis entuziasma. Mi havis freŝan vidpunkton, novajn ideojn kaj multe da energio. Nun mi estas elĉerpita. Estis iuj komitatanoj kiuj kontraŭis ĉion kion mi diris kaj provis bloki ĉiun proponon de mi. La debatoj malofte estis respektemaj, mi lernis atendi insultojn kaj mokojn kiam mi donis mian opinion.

Mi gajnis streĉon kaj perdis amikojn. La hipokriteco plej ĝenis min, oni akre insultis min kaj poste laŭte parolis pri la bezono por ĝentileco. Se mi kritikis iun, iuj tuj postulis ke mi agu pli ĝentile, sed kiam iu insultis min, tiuj homoj estis silentaj. La plejparto de la komitatanoj evitas tiajn diskutojn, ĉar ili ne vidas iun valoron en ili, kaj mi konsentas.

Oni volis elĵeti min de la estraro antaŭ ol mia mandato eĉ komenciĝis! Jen bona ekzemplo pri mia sperto en la komitato, jen tute sennecesa, senutila kverelo pri bagatela afero. Ni iĝis koleraj kaj atingis nenion. Eble mi ne estas senkulpa kaj mi ne ŝatas ke post mia elekto al la komitato, mi iĝis kverelema. Mia sola bedaŭro estas ke ili ne sukcesis elĵeti min.

Do mi sentis min elĉerpita kaj elbrulinta. Mi forte laboris dumlonge en TEJO sed kio estis la rezulto? Kion mi atingis? Eĉ se mi havus energion, mi ne atingus ion en la estraro. Eĉ se mi estus entuziasma, mi ne plifortigus la landan agadon. Mi komprenis la problemojn sed tute ne sciis kiel solvi ilin. Mia seniluziiĝo pliprofundiĝis.

En septembro mi decidis komenci magistriĝon pri ĵurnalismo (parte inspirita de mia laboro en blogado kaj Libera Folio). La decido estis lastmomenta, nur kelkajn tagojn antaŭ la limdato, sed mi volis labori pri io kio vere interesas min kaj valoras al la mondo, anstataŭ senvalora financa laboro (mia eks-posteno). La kurso donis multege da laboro al mi kaj mi apenaŭ havis tempon por io krom universitato. Eĉ se mi havus motiviĝon por TEJO, mi apenaŭ havus tempon por ĝi.

Mi estis tro okupita por estrara laboro, sed ne ŝajnas al mi iu diferenco ĉu mi legis la dokumentojn aŭ partoprenis la kunsidojn. Mia plano estis atendi ĝis la fino de mia mandato, tiam mi estos libera. Mi timis ke se mi tuj rezignus, artikolo aperus en Libera Folio kaj oni mokus min pro tiel rapida rezigno. Estraroj ofte havas estraranojn kiuj faras nur la plej bazan kvanton da laboro aŭ eĉ fantomajn estraranojn, kiuj faras nenion.

Sed eĉ tio iĝis tro granda ŝarĝo kaj mi sentis min tro streĉita. Dum la lasta kunsido, oni demandis min pri mia laboro kaj mi simple suprenĵetis miajn manojn. La laboro fiaskas, neniu interesiĝas, mi atingis nenion, atingos nenion kaj ne vidis iun vojon antaŭen. Mi elbruliĝis. Do, mi rezignis, oficiale pro tro da laboro en universitato (kio ja veras), sed ankaŭ ĉar mi seniluziiĝis.

Mi ne kabeos aŭ rezignos pri TEJO, sed mi trovos aliajn manierojn por kontribui al la komunumo. Mi ne opinias ke la estraro aŭ komitato povas kontribui per io al junaj esperantistoj, ili estas nur truo en kiu perdiĝas la energio de aktivuloj. Mi lernis pri mi mem, ke mi pli taŭgas kiel verkisto ol administranto. Se vi volas aktiviĝi en Esperantujo, kreu ion, ne malŝparu vian tempon en burokrataĵo.

Robert Nielsen

La teksto pli frue aperis en Teo kaj libroj.

Denuncinto de TEJO strebas al Fina Venko

En 2019 Kévin Morel-Fourrier sendis al EU-instanco denuncon pri troigita membronombro donita de TEJO. Lia celo estis ke la falsa informo estu korektita kaj la vera membronombro de TEJO iĝu konata, li diras en intervjuo de Libera Folio. Li komparas TEJO-n kun rolludo, kaj rakontas ankaŭ, ke li havas propran planon por fina venko de Esperanto.


Kévin Morel-Fourrier.

En julio 2020 Libera Folio ricevis de anonimulo dokumenton indikantan, ke la sekretariejo de JTRS (komuna travideblec-registro de EU) ricevis plendon pri falsaj informoj registritaj de TEJO.

La dokumento estis grandparte maskita, kaj ne eblis legi ĝian daton nek gravajn partojn de la konkludoj.

Post kiam Libera Folio raportis pri la afero, TEJO publikigis kompletan version de la komuniko sendita de JTRS, laŭ kiu la esplorado de JTRS estis fermita jam en januaro 2020.

Nun Kévin Morel-Fourrier, kiu faris la plendon, disponigis al Libera Folio la dokumenton ricevitan de li, kaj konsentis respondi al niaj demandoj. Ĉar li posedas la kompletan dokumenton, adresitan al li, ni trovas kredinda, ke li efektive estas la aŭtoro de la plendo.

La nemaskita dokumento montras, ke la plendo pri TEJO efektive estis fintraktita de JTRS en januaro 2020, sed ke la afero tiam estis transdonita al la instanco respondeca pri subvencioj al TEJO, por eventuala plua pritrakto. La plendo estis fintraktita, kiam TEJO reprenis el la registro la informon, laŭ kiu ĝi havas 25 000 membrojn.

Laŭ Kévin Morel-Fourrier, li poste, en marto 2020, transdonis la aferon al la Eŭropa kontraŭfraŭda oficejo OLAF, kiu ĝis nun ne informis lin pri eventuala progreso.

En retmesaĝo sendita al Libera Folio li rakontas interalie, ke li eklernis Esperanton en 2010 en la aĝo de 17 jaroj, membriĝis en Unuiĝo Franca por Esperanto kaj ties junulara sekcio JEFO en 2012. Poste, en 2015, li iĝis vicprezidanto de JEFO, kaj en 2016-2017 li estis ĝia prezidanto.

Dum la komitata kunsido de TEJO en Badaĥozo en 2018 li kandidatiĝis por la estraro de la asocio. Jen kiel li mem priskribas tion:

En 2018 mi prezentis kandidatiĝon por la estraro de TEJO, dum la ĝenerala asembleo mi la tutan tempon komputilumis aŭ poŝtelefonumis manĝante citronajn aŭ kolaajn glaciaĵojn kaj iom dormetis antaŭ samtempe okazanta elmontraĵo. Kiam venis tempo por prezentiĝo kiel kandidato mi demandis ĉu ĝi estas devigata, mi preferis resti sur mia seĝo.

Robert Nielsen, kiu raportis pri la koncerna komitata kunsido por Libera Folio, ne memoras, ĉu Kevin Morel-Fourrier efektive dormetis aŭ manĝis glaciaĵojn. Li ĉiukaze ne sukcesis komuniki al la komitato, kial li volas iĝi estrarano, kaj ricevis neniun voĉon en la posta balotado.

Por klareco la respondoj de Kévin Morel-Fourrier ĉi-sube aperas en redaktita kaj reduktita formo.

Libera Folio: Kial vi faris la plendon al JTRS?

Kevin Morel-Fourrier: – La falsa membronombro havigita de TEJO al EU iĝis centra temo de la esperantistaro ĝenerale. Ĝi estis ripeta temo de konversacioj kaj artikoloj ĉe retejoj, ankaŭ Libera Folio. Cele al fino de la fokusiĝo pri tiu temo kaj korektigo de la origino de tiu polemiko mi faris la plendon.

– Mi petis al JTRS ke estu esplorita tiu nombro 25 000, indikita en la registro, la kerna punkto de la polemiko. Nun ke okazis la esploro, la falsan informon en la registro anstataŭis korekta, kaj la polemiko estas forpasinta historiaĵo. La membrokvanto de TEJO laŭplane iĝos konata, espereble baldaŭ.

– TEJO ĝuste riskis monpunon kaj riskas subvencian malpliigon. Anonci la falsan nombron 25 000 estis fraŭdo. La rolludantoj ĉe TEJO respondecas pri konsekvencoj, kiaj ajn ili povas esti. Kaj tio tute enordas. Pretendi ke TEJO estas la junaj esperantistoj de la tuta mondo estas iluzio. Ĝi estas unu asocio kun kelkcent esperantistoj el 46 landoj. Esperanto pluiros ĉiukaze.

Kial vi informis Liberan Folion pri la afero nur post longa tempo, kiam la plendo delonge estis fintraktita?

– Strategia movo. Efektive la plendo al JTRS estis fintraktita, kaj OLAF ne respondis de monatoj. Tiun aferon TEJO kaŝis al ĝenerala publiko, krom la estraro kaj iom da komitatanoj. Mia celo estis malkaŝi, kiel okazis flanke de TEJO la pritraktado de la plendo, ĉar ĝis tiam la nuraj informoj disponeblaj estis mencieto de ĝi dum komitatkunsido de JES 2019, en dokumento alirebla en profundo de la TEJO-retejo. Mi volis ke tiu afero estu allogata al travideblo, kvazaŭ kaptile.

Ĉu vi komprenas la reagon de multaj esperantistoj, laŭ kiuj vi agis nelojale?

– Klare. Esperoj de multaj esperantistoj baziĝas sur la iluzio ke aktivi por Esperanto egalas aliĝi al UEA/TEJO kaj sekvi limigitan grupon da estraranoj kaj komitatanoj. Ĝi estas sistemo, laŭ kiu lojalaj estas aferoj el kiuj ĝi povas profiti. Tute lojale al Esperanto mi agis kaj ĉiam agos.

Kial vi ne plu volas resti anonima?

– Dum la septembra komitatkunsido de TEJO aperis la lasta elemento kiu ebligis prepari tiun rivelon de mia identeco. Kompreneble, ankaŭ riveli mian identecon estis afero planita. La plendo al Eŭropa Unio estis fakte planitaĵo kiun mi havis ekde decembro 2017. Planon por Esperanto mi havas, preparas kaj aplikas ekde 2011. La celo estas tiel nomita fina venko. Pliajn klarigojn mi donos poste en aperonta retejo.


Pli pri la temo:


 

2020-W46 – Koronavirus in Korea Sudi

People-wearing-face-masks-to-help-protect-against-the-spread-of-the-coronavirus-feed-pigeons-on-a-stIn venerdie, Korea Sudi ha komensa amendisa homes, keles non porta maskes in spaties publik. Segun li nov regles, homes kaptat sin maskes in spaties publik sal afronta amendes til sent mil wones (six sent yuanes), durant ke operateres de dis spaties sal afronta amendes til tri miliones wones (duanti mil yuanes). Dilli, India nordi, ha raporta sent okanti quar nov morios pro li koronavirus in un die, kelum es li maxim grandi nombre depos kand li epidemione had komensa. (KR)

Li puella avan li porta

Original raconta de Halloween scrit de Dorlota Burdon in li novembre 2020.

It esset li nocte de Halloween e yo volet partiprender in un festa con mi amícas. Omnicos esset perfect! Mi genitores hat departet del dom por visitar amícos queles habitat lontan. To significat que yo esset sol in hem. Omni litt infantes del vicinage ja hat visitat me. It esset ott horas, e ili certmen ja esset in lor hemes, juient lor dulci preda. Pro to yo havet suficient témpor por preparar me por li festa. E quam fémina to posse sempre durar longmen e nu nequí posset lamentar que yo bloca li toilette por tro long.

Yo ja hat lavat mi long blond capilles e regardat me in li spegul. Omnicos devet esser perfect hodíe pro que Steve va esser anc in li festa. Il eat in li sam classe quam yo e yes fórsan yo esset un poc inamorat in il. Ma il tot ne savet it til nu. Hodíe esset li grand chance por me! Yo esset pectinant mi capilles quande it tintinat ye li porta. Qui posset esser to? To ne ja posset esser mi amíca Eileen. It esset solmen ott horas e demí e noi hat acordat que ella va venir por me ye nin horas. Eileen es mi max bon amíca in li classe.

Fórsan esset ancor un infante in un costum qui volet demandar sucrage. It tintinat denov. Yo sospirat con alt voce. To vermen genat me in mi preparationes. Li grime deve esser perfect. Yo volet transvestir me quam Hermione Granger pro que li motto del festa esset Harry Potter. Yo maledit e descendet li scaliere. It tintinat por li triesim vez! To es vermen un poc insolent. Yo clamat con alt voce: „Yes, yes yo veni strax!“ Yo pensat que fórsan it es un infante con su genitores. Ili certmen hat videt li lume in li toilette. Yo ancor ne hat vestit mi costume. Yo serchat li buxe con li sucrage e apertet li porta.

E vermen, un infante stat avan li porta, ma sin genitores. Esset strangi que esset solmen un puella sin acompaniament. Ella aspectet qualmen fórsan ella have 10 annus. Ella esset vestit quam un morta. Li pelle esset vermen pallid. Ella havet un excelent grime! Mem li visage esset pallid e sin sangue e sin vive. Li blu ocules del blond puella ne movet se e su vestimentes semblat esser humid. Su blanc e pallid pelle semblat quam macerat, quasi li córpore del infante hat jacet por quelc dies in li aqua. Yo perceptet un trist expression in su ocules. Chascun color esset cedet ex su labies. Ella portat un pantalon blue jeans e un pallid-orangi pull-over quel aspectet quasi on hat lavat it tro frequentmen. Ella vermen aspectet horribil! Vermen perfect por Halloween! Yo esset totalmen impresset de tant realisme del costume. It esset un del max realist costumes de Halloween queles yo hat videt! Yo esset entusiasmat!

Noi stat vis a vis por adminim un minute. Yo atendet li obligatori „sucrage o suffrentie“. Ma necos venit ex li bocca del pallid blond puella. Yo pensat que ella esset timid e pro to yo fat li unesim passu del conversation.

„Salute! Tu vermen aspecte magnific! Tu porta li max bon costume de Halloween quel yo ha videt durant li tot vésper“, yo dit e subridet afabilmen.

Con un leni voce yo dit: „Yo aporta quelc sucrages por te! Ples atenter!“ Ella stat avan li porta quam si ella esset catenat al suol, con rigid vacui ocules. Poc a poc omnicos semblat me plu e plu strangi.

Yo tenet li sucrage avan ella. Yo hat paccat li chocolate in un litt plastic sacette, pro que ella ne havet un sac. Ma denov ella ne reactet.

„Esque tu es vermen solitari?“, yo questionat expectante que un amasse de infantes hat celat se circum li dom. Ma necos evenit.

Subitmen ella apertet li bocca un poc e dit con un bass voce: „Yo es tot solitari.“

It semblat me que ella perdit lentmen su timiditá.

„Ma certmen tu have genitores, ú ili es?“, yo dit suciat.

„Ili ha perdit me“, la puella respondet e su ocules regardat fixmen in li vacue.

Li tot afere devenit plu e plu strangi. To ne esset normal! Chascun infante joya pri sucrage.

„Pro quo ili ha perdit te?“, yo questionat, e li response gelat me li sangue in li venes.

„Pro que yo es mort!“, ella dit con un trist e frigid voce. Yo sentit crescer li panica in me.

„Quel es tui nómine? Qualmen yo posse auxiliar te, mi cara?“, yo questionat con timore in mi ocules.

„Mi nómine es Charlotte Baxter, ma it es tro tard por omnicos“, ella replicat strax.

Yo rememorat que yo vermen hat leet ti nómine in un jurnal. Yo esset tre chocat.

Yo inclinat mi cap e questionat: „Quo yo posse far por te? Esque tu vole intrar?“

Ma ella succusset li cap e dit: „No, mersí. Yo ne posse restar plu ci.“. Tande ella desaparit in li tenebrositá.

Yo stat ta sin mover por quelc minutes. Tande yo criat li nómine del puella. „Charlotte! Charlotte?“, ma ella ne respondet e yo nequande revidet la. Yo esset sub choc e decidet ne ear al Halloween-festa. Yo scrit a mi amíca que yo esset malad. In vice del festa yo serchat in li internet e vermen yo decovrit qui esset Charlotte Baxter. Ella desaparit ante tri semanes sin tracie. Du dies pos Halloween su cadavre esset trovat in un lac in li circumage. Charlotte esset li victime de un crímine. Yo mult criat pri Charlotte Baxter quande yo leet to. Yo nequande narrat pri li puella avan nor porta a un altri person til nu. Yo ne plu apertet li porta durant Halloween. E ples esser prudent quande vu aperte li porta in li nocte de Halloween. On nequande save qui va visitar vos.

(Novembre 2020)

Sapeva tu re le lingua hungare, que…?

Hodie es le jorno del lingua hungare.


Esque tu sapeva super le lingua hungare, que…



- illo es un lingua official de Hungaria de 1836 e de 1844 illo es le lingua exclusivemente official del pais?

- illo es parlate per circa 14 milliones in le mundo?

- on lo opina esser un del plus difficilemente apprendibile linguas – post le chinese, arabe e tuyuca?

- le hungaro cognosce e usa 14 vocales (gentes parlante in dialectos mesmo plus), dum le italiano solo 5…?

Illos es a-á, e-é, i-í, o-ó, ö-ő, u-ú, ü-ű. Io opina, que le pares hungare resulta non 14, ma 9 vocales differente, dependente de longor, ma essentialmente construite al mesme manieras. Il ha totevia differentia inter ‘a’ e ‘á’, ‘e’ e ‘é’, illos differe non solmente in le longor. Observante le longor on debe adder, que in italiano anque iste 5 pote esser calculate 10, si le accento cade a illos, alora le vocal actual deveni longe.
                                                    - Observation del traductor.

- le parola “farmer” significa (un sorta de) “pantalon” solmente in hungaro?

- illo es alliterante, i. e.: vocales “profunde” exprime obscuritate, tristessa, dum vocales “alte”, “tenue”exprime allegressa, dinamica, superficialitatee tal cosas, assi le hungaro es multo poetic? 

„Barangoló borongó,

ki bamba bún borong,

borzongó bús bolyongó

baráttalan bolond.” 

(Babits Mihály: Egy szomorú vers – Mihály Babits: Un poema triste)

- que in hungaro on pote exprimer toto per parolas continente solmente le vocal -e-? 

Cata notion, parola ha synonymoscontinente solo ‘e’-s o pote esser describite, circumscribite per parolas de tal sorta. 

P. ex. bohóc = szellemes ember, feje festett, kedve remek, gyermekeket nevettet meg. 

Clown = homine facete, su capite (es) pingite, su humor (es)superbe, ille face infantes a rider.

- illo non ha generes grammatic (como genere masculin, feminin e neutre)?

- illo ha un grande capacitate de condensar? Nos pote exprimer integre phrases per parolas: 

szeretlek = io te ama, 

látlak = io te vide, 

vártalak = io te attendeva, 

elkápráztathattalak = io poteva facer te fascinar, 

meghallgattuk = nos lo ascoltava (qualcosa concrete, usque le fin), 

meghallgattunk = nos ascoltava (qualcosa in general, usque su fin) / nos te ascoltava (usque le fin),

ma meghallgatunk, per un -t- significa: nos te ascolta (in presente, usque le fin).

Megcsináljátok = vos (pl.) lo face(ra, fixa), etc.

- que le ordine intraphrasal del parolas es libere? 

Az asztal barna és fából van. / Fából van és barna az asztal. = Le tabula (es) brun e de ligno (illo) es , “ De ligno es e (es) brun le tabula”.

- que al nomines personal le ordine es: 1. nomine familial 2. nomine de baptismo? 

P. ex. io es in HungariaKovács Péter, ma in le majoritate del paises estranier: Péter Kovács.

- que le plus longe parola hungare (naturalmente non apparente sovente in le parlar o in scriber, ma theoreticamente possibile) es megszentségteleníthetetlenségeskedéseitekért? 

(Non demanda de me traduction in interlingua, per favor! Ma io lo ha trovate in anglese in duo manieras, ben que ambes es solo approximative: 

1. ‘due to your continued inability to be desecrated’ Isto es plus tosto static e 

2. ‘for your repeated behaviour as if you could not be desecrated’ exprime plus tosto continuitate.)

- que in le lingua hungare al datoson usa le ordine anno/mense/die?

- que in le hungaro on pote conjugar mesmo le infinitivo? 

Menned kell = tu debe ir (partir). 

Mennem kell = io debe ir (partir), etc.

- le accento del parolas sta sempre al prime syllaba?


Traducite e adaptate del hungaro per Péter Kovács.

Le domo con multe luces

Io ha arrivate al domo

con multe luces

Ma qual es le tue?

Lor lumine cade

in fronte al strata

e se misce

con le lustro stellar

Io vide gente

trans fenestras illuminate

que cocina, lava plattos

e parla al tabula

ma nemo de illes es tu

Esque tu sede sol a tu tabula?

An tu ancora me attende?

Es tu lampa extinguite

o continua illo radiar?

Le constellationes del firmamento

me monstra signos mystic

An io, assi como le vetere navigatores,

potera decifrar lor lingua primordial?

Io entra al domo,

accende le scala,

vide multe portas

e sape que tu es

proxime

 

Demisiis TEJO-estrarano Robert Nielsen

En mardo la 10-a de novembro anoncis sian demision el la estraro de TEJO Robert Nielsen. Li respondecis pri landa kaj faka agado. La nuna estraro estis elektita en julio kaj ekoficis la 1-an de septembro.


Robert Nielsen.

La freŝa TEJO-estrarano Robert Nielsen anoncis pri sia demisio en la komitata diskutejo de TEJO post deksemajna oficado.

”Antaŭ unu monato mi komencis magistriĝon en universitato kaj ne plu havas tempon por labori en TEJO. Mi provis fari ambaŭ sed nun sentas min elĉerpita kaj elbrulinta”, li skribas en sia anonco.

Li bedaŭras ke li devas fari la decidon tiel frue en la mandatperiodo, kaj deziras sukceson al la restanta estraro.

En respondo afiŝita samloke, prezidanto Charlotte Scherping Larsson nome de la estraro bedaŭre akceptas la demision de Robert Nielsen, dankas lin pri la ĝisnuna kunlaboro kaj decidas al li bonŝancon en la studoj.

Laŭ la mesaĝo de la prezidanto, la estraro jam diskutis la novan situacion kaj trovis solvojn. La komisionon pri landa kaj faka agado, pri kiu respondecis Robert Nielsen, portempe transprenos Rogier Huurman kaj Carlos Pesquera Alonso, kiuj serĉos pliajn komisiitojn.

En la estraro nun restas ok anoj, sed oni kunlabore kun la elekta komisiono serĉos plian estraranon, kiu prenos la respondecon pri landa agado.

”Ni skribos al antaŭaj kandidatoj, komisiitoj kaj aliaj aktivuloj, sed ni ankaŭ bonvenigas vian helpon! Kontaktu nin kun sugestoj pri eblaj kandidatoj”, klarigas Charlotte Scherping Larsson

Jam fine de novembro la estraro esperas povi proponi al la komitato almenaŭ unu kandidaton por la vaka posteno.

”Se ni mem ne sukcesos trovi kandidaton, ni petos la Elektan Komisionon fari malferman alvokon”, la prezidanto skribas.

En intervjuo de Libera Folio lige kun sia kandidatiĝo al la estraro, Robert Nielsen diris, ke granda problemo de TEJO estas la emo ignori problemojn.

– TEJO bezonas iun kun freŝa vidpunkto kiu aŭdacas konfronti problemojn anstataŭ ignori ilin, iun kiu rigardas la movadon kia ĝi vere estas anstataŭ kia ni volas ke ĝi estu, iun kiu forte laboros por revivigi landan agadon. Mi opinias ke mi estas tiu homo, li tiam diris.

Antaŭ sia estraraniĝo Robert Nielsen estis regula kunlaboranto de Libera Folio. Tiun taskon li forlasis por ne havi konflikton de interesoj dum sia estrara laboro.

Mi secret jardin (Canzon de Depeche Mode)

Ante quelc semanes yo regardat in li cinemá li nov film-adaption del roman The Secret Garden de Frances Hodgson Burnett ex li annu 1911. It tre pleset a me. Li roman es multvez adaptet quam film. Yo leet que li rock-musica gruppe Depeche Mode hat fat un canzon pri ti libre ja in in annu 1982. Yo ha traductet li old canzon de Depeche Mode in Interlingue-Occidental.

Li video del canzon de Depeche Mode con scenes ex plu old adaption del libre

Mi secret jardin

Ne es tant secret plu

Curre del dom

Tenante mi cap in mi manus

Sentiente depresset

Sentiente quam un infante vell sentir

It omnicos sembla tant adsurd que ti vell har evenit

Mi tot sol secret e yo deve ir e divulgar it

Mi secret jardin ne es tant secret plu

No mi secret jardin

ne es tant secret plu

Curre tra li campes

Adinfa al angul del aqua

Ne posse restar longmen

Ci veni li cause pro quo

Ella capte me si ella posse, prende me ye li manu

Yo va dever continuar currer, ma yo ne posse vider li joya in it

Mi secret jardin ne es tant secret plu

Customalmen it esset tant facil ye dies quam tis, ella vell

serchar e serchar por hores inter li flores

Yo amat it

Yo amat la

Yo amat it

Yo amat la

Lude li folio, acte tant cruel (Yo ama it)

Lee su libre, regarda in it (Yo ama la)

Lude li folio, acte tant cruel (Yo ama it)

Lee su libre, regarda in it (Yo ama la)

It omnicos sembla tant adsurd que ti vell har evenit

Mi tot sol secret e yo deve ir e divulgar it

Mi secret jardin ne es tant secret plu

Reclam por li film Li secret jardin del annu 2020 con excerptes ex li film

La Akademio refunkciigas sian retejon

La unuan fojon post decembro 2014 en la oficiala retejo de la Akademio aperis novaĵo. Post multjara stagno la retejo denove estas aktualigata. Ankaŭ la enhavo de la intertempa provizora retejo estis movita tien, sed ankoraŭ ne facile troveblas.


La oficiala retejo de la Akademio de Esperanto.

La nefunkciado de la oficiala retejo estis unu el la kialoj por la demisio de la prezidanto de la Akademio de Esperanto, Christer Kiselman, en decembro 2015. Tiam la retejo jam de jaro ne estis ĝisdatigata pro kunlabor-problemoj.

La pli frua retejestro, Bertilo Wennergren, estis transdoninta la dosierojn kaj datumbazojn al alia persono elektita de la estraro, sed neniu prenis respondecon pri la ĝisdatigoj de la oficiala retejo.

Fine, en 2017, oni kreis paralelan, vikipediecan retejon de la Akademio sub la adreso Akademio.info. Tiu retejo estis sporade ĝisdatigata, sed tute aparta de la oficiala retejo. Intertempe Akademio.info ĉesis funkcii, sed tio ne signifas, ke la enhavo de la retejo malaperis. Ĝi estis konservita kaj nun estas transmetita al la oficiala retejo de la Akademio.

La 4-an de novembro 2020 estis dissendita oficiala informo de la Akademio pri la starigo de nova komisiono pri komunikado. Tiu komisiono havas la taskon ”prilabori ĉiujn teĥnikajn solvojn por komuniki al la publiko la rezultojn de nia agado. Tio evidente inkluzivos la retejon, sed ne nur”.

Laŭ la komuniko, la retejo de la Akademio dum la ”pasintaj monatoj” trairis krizan periodon, sed pro agado de pluraj personoj eblis eviti la riskon perdi la tutan retejon. La enhavo estis transmetita al servilo de Esperantic Studies Foundation.

Pri plibonigo de la retejo nun okupiĝos la nova komisiono, kies direktoro estas akademiano Lee Miller. Kiel retejestro estis elektita Jorge Rafael (”Rafa”) Nogueras, kiu ne estas membro de la Akademio, sed fariĝis oficiala kunlaboranto. Ĝuste li jam prizorgis la transmeton de la tuta enhavo al nova, findinda servilo.

– La unua paŝo estis konservado, kaj tio postulis multe da tempo kaj energio. Nun ni povos pli trankvile atenti plibonigojn kaj ĝustigojn de la aranĝo kaj funkciado. Teni ĉion ĝisdata estos alia defio. Rafa kaj mi iom post iom klopodos plibonigi la aranĝon de la retejo kaj faciligi trovadon de materialo en la ĝusta fako. Tamen, pri refarado de la ĝenerala aspekto kaj enhavo mi ne havas aktualan planon, klarigas Lee Miller responde al demando de Libera Folio.

Nova socia retejo nur por esperantistoj

Kion se Facebook ne estus komerca, kaj ĉiuj uzantoj skribus nur en Esperanto? Pri tio revis Johannes Genberg en Svedio. Ĉar malfacilas ŝanĝi Facebook, li kreis propran socian retejon. Unu semajnon post la lanĉo Miavivo.net havas pli ol 150 membrojn.


Miavivo.net laŭ la aspekto kaj funkcioj multe similas al Facebook.

Multaj aliĝas al la grandaj, komercaj sociaj retoj kiel Facebook, ĉar tie oni trovas multajn el siaj amikoj. Sed ne ĉiuj kontentas pri la koncepto, kie oni pagas por la servo per siaj privataj informoj. De tempo al tempo aperas alternativoj, kiuj plej ofte rapide forgesiĝas aŭ marĝeniĝas.

Tipa ekzemplo estas Mastodon, nekomerca alternativo al Twitter, kiu furoretis dum mallonga periodo, kaj ekhavis ankaŭ malgrandan esperantistan uzantaron. Esperantistoj dum diversaj periodoj aktivis ankaŭ en Ipernity, kiu nun ne plu havas esperantlingvan interfacon, kaj en la tutesperanta retejo Klaku.net, kiu ne plu funkcias.

Ankaŭ Amikumu, kiu estas ne retejo sed poŝtelefona aplikaĵo, entreprenis paŝojn por iĝi pli simila al socia reto.

Plian provon faris Johannes Genberg el Svedio, kiu fine de oktobro lanĉis sian propran socian retejon kun la nomo Mia Vivo. Kaj tiu fakte eĉ ne estas lia unua provo. Jam en 2018 li kreis la retejon Nubo, kiu tamen baldaŭ ekhavis teknikajn problemojn, unuavice pro malrapideco de la servilo.

Do, nun li esperas ke la proksimume 770 membroj de Nubo transiros al la nova, Facebook-eca retejo, kiu ĝis nun ŝajnas funkcii glate. Sed kial Johannes Genberg entute volis krei apartan socian reton por esperantistoj?

Simple por interrilati kun aliaj esperantistoj, li klarigas. Li trovis la libron Teach Yourself Esperanto en pulbazaro, kiam li studis la japanan en Tokio en 2004-2005, kaj trovis la ideon genia. Tamen tiam mankis tempo por studi plian lingvon.

En 2016 li decidis finfine lerni Esperanton, kaj ekvolis uzi ĝin en la reto.


Johannes Genberg kun simio en Japanio.

– En 2018 mi legis kaj diskutis fojfoje en Facebook, kaj akiris multe da esperantistaj amikoj. Sed frue problemo alvenis. Multaj esperantistoj afiŝis en Facebook ankaŭ en siaj propraj lingvoj, kaj mia fluo pleniĝis de afiŝoj en lingvoj, kiujn mi ne komprenas.

– Mi pensis ke mi certe volas socian retejon en nur Esperanto.

La teknika solvo de la unua provo, Nubo, montriĝis nekontentiga.

– La akcepto en Esperantujo estis… miksita. Iuj amis ĝin, kaj uzas la retejon ofte ĝis nun, sed multaj plendis pri la manko de sekureco, pri la aspekto, ke ĝi estas malfermita retejo, kaj emfaze pri la malrapideco. Ili ne malpravis. Tiuj estis gravaj problemoj. Sed la programon kreis volontuloj, kiuj preferis labori pri siaj propraj interesaĵoj ol solvi bazajn problemojn. La problemoj restis nesolvitaj, kaj mi mem ne povis solvi ilin. Mi eĉ dungis programiston por helpi min, sed li povis solvi nur duonon de la problemoj. Kostis multe da mono, kaj la rezulto restis malsufiĉa.

Post sukcesa monkolekta kampanjo Nubo ekhavis pli rapidan servilon, sed ankaŭ tio ne solvis la problemojn. Fine Johannes Genberg decidis serĉi pli bonan programon, kaj trovis la sistemon PeepSo, kiu ruliĝas sub WordPress.

– Mi trovis ĝin, denove tradukis ĝin al Esperanto per mia limigita sperto, kaj laboris dum multaj monatoj, ĝis ĝi estis preta por malfermiĝo. La retejo, Mia Vivo, estis oficiale malfermita je 27 oktobro 2020. Post unu semajno, matene de 2 novembro, ĝi havas 157 unuopajn membrojn. Nubo havas ĉirkaŭ 770 membrojn post du jaroj da ekzisto, sed ĝi fermiĝos je la fino de la jaro.

Kiom da membroj laŭ vi necesas, por ke Mia Vivo efektive iĝu alloga ejo kun viglaj diskutoj?

– Laŭ mia sperto la problemo ne estas la nombro de membroj, sed la nombro de viglaj uzantoj. Se Mia Vivo havos 700 membrojn, sed nur dek afiŝos kaj diskutos, tio tute ne sufiĉus. Probable ni bezonas pli ol cent afiŝemajn kaj diskutemajn uzantojn, sed tio estas nur mia supozo. Mia celo estas havi mil membrojn, kiuj almenaŭ uzas la retejon fojfoje. Tio probable sufiĉus. Sed ne urĝas. Dum mi povas pagi la kostojn por la retejo mi ne intencas fermi ĝin.

Tamen, Mia Vivo estas via privata projekto – ĉu ne ekzistas la risko, ke ĝi malaperos, se vi laciĝos okupiĝi pri ĝi? Ĉu vi konsideris igi ĝin kolektiva projekto?

– Mi iom pripensis tion, sed kolektiva projekto havas siajn problemojn. Mi ĝis nun kreis multajn projektojn, plejparte ne konektitajn kun Esperanto, kaj foje aliuloj proponas esti kunhelpantoj kaj kunlaborantoj. Tamen ili tuj ĉesas helpi kaj labori pro tro da farendaj aferoj aŭ pro simpla enuiĝo, aŭ ili ekpostulas ŝanĝojn, kiujn volas ili mem, sed neniu alia. Poste ili ĉesas esti aktivaj kiam ili ne povas fari projekton per siaj propraj ideoj. Ofte tio okazas meze de laboro, kiun aliuloj devas transpreni. Estas morto pro mil malkonsentoj.

– Pro tio, mi ofte preferas labori pri la plej gravaj aferoj mem. Kompreneble estas laborintense, sed ankaŭ estas simple. Se mi ne faros, neniu faros. Tio igas min plulabori. Ne estas ideale, sed kompare kun la alternativoj ofte estas plej taŭge. Dirinte tion, mi tute komprenas la problemon: kio, se mi laciĝos kaj volos ĉesi? Nu, en tiu okazo mi ja preferus ne fermi la retejon, sed transdoni ĝin al alia vigla uzanto, kiun mi povas fidi. Se oni volos ĝin.

Do, kiel aliaj povas subteni la projekton, se ili tion deziras, krom per mondonaco?

– La plej facila maniero helpi, krom per mono, estas diskonigi la retejon. Kiam mi plej laboris por sciigi aliulojn pri Nubo, mi iris al la plej popularaj retaj lokoj por informi, sed eĉ nuntempe multe da homoj diras al mi “Nubo? Mi neniam aŭdis pri ĝi!” Kompreneble, se oni ne scias pri Mia Vivo, oni ne povas uzi ĝin. Tial diskonigo estas la plej grava afero, sed mi mem estas ankoraŭ tro okupata pri la retejo. Ne forgesu ke mi ankaŭ havas plentempan laboron kaj familion, kiuj bezonas mian tempon.

– Estas ankaŭ tiom da laboro forigi erarojn kaj plibonigi la retejon ke mi ne povas diskonigi la retejon efike, eĉ ne legi la afiŝojn sur Mia Vivo tiom skrupule. Estas ironio ke mi kreis socian retejon por interrilatiĝi sed pro la socia retejo mi ne havas tempon por ĝi…