Pro servila eraro la profilbildoj de la plej multaj uzantoj en Amikumu neripareble malaperis. La servo nun alvokas la uzantojn denove alŝuti siajn bildojn.

Marde posttagmeze laŭ eŭropa horo la poŝtelefona servo Amikumu anoncis, ke la profilbildoj de la uzantoj estis akcidente forigitaj pro ”gravega servila eraro”. Amikumu nun petas ĉiujn trafitojn denove alŝuti siajn bildojn.

”Ni pardonpetegas pro la eraro kaj antaŭĝojas denove revidi viajn vizaĝojn en la apo”, Amikumu skribas en Facebook.

Laŭ la sama informo, ne eblis restarigi la bildojn el la sekurkopio de Amikumu, sed la eraro nun estas riparita, kaj la alŝutado de novaj bildoj funkcias.

Libera Folio kontaktis kun Chuck Smith,  la ĉefa teknika oficisto de Amikumu, kiu rakontas ke temis pri eraro pri la agordoj en la retservilo ĉe Amazon, kiun uzas Amikumu.

– Bedaŭrinde mi ne povas diri detalojn pro sekurecaj kialoj. Nur profilbildoj estis tuŝitaj. Ne ĉiuj, sed plej multaj malaperis. Ĉio krom bildoj estas tute en ordo.

Amikumu en julio informis, ke la servo jam havas pli ol 20 000 membrojn, el kiuj du trionoj estas esperantistoj.

Dum la IJK Amikumu lanĉis novan kampanjon por varbi orajn membrojn. La celo estas reprogrami la tutan sistemon por plibonigi la servon, rakontas Chuck Smith.

La celo estas atingi 500 novajn ”orajn membrojn”. Laŭ la kampanja paĝo, ĝis nun aliĝis 191 novaj pagantaj membroj.

Apenaŭ ekzistas hodiaŭ esperantisto kun pli da potenco super la evoluo de la lingvo ol havas Bertilo Wennergren – la aŭtoro de PMEG, la nova redaktoro de PIV kaj influa ano de la Akademio de Esperanto. Ni demandis al li, kion li intencas fari per sia potenco.

Bertilo Wennergren ĵus ricevis la ĉi-jaran premion de Fondaĵo Antoni Grabowski pro siaj elstaraj kontribuoj al esperantologio. Krom la vaste konata PMEG (Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko), en la motivigo inter liaj atingoj estis menciita ankaŭ Tekstaro de Esperanto, reta servo kiu ebligas traserĉadon de ampleksa korpuso de bonkvalitaj tekstoj. Tiu projekto estas financata de Esperantic Studies Foundation.

Aliflanke ne estis menciite, ke Bertilo Wennergren estos ankaŭ la redaktoro de la sekva eldono de Plena Ilustrita Vortaro. Jam nun li transprenis la respondecon pri la reta versio kaj faris plibonigojn en la serĉilo.

Kiel redaktoro de la du plej gravaj konsultlibroj de Esperantujo Bertilo Wennergren havos tre multe da influo pri la evoluo de lingvaj normoj. Ni demandis al li, kion li faros per sia potenco.

Libera Folio: Ĉu viaj personaj preferoj iĝos normo? Ĉu vi ne timas ribelon kontraŭ la verda papo?

Bertilo Wennergren: – Ĝuste pro tio mi longe hezitis akcepti la PIV-taskon. Estas iom tro da potenco. Mi serĉos kunlaborantojn, iom distribuos la potencon, kaj kuraĝigos konkurencon.

Kiel vi faros tion?

– Ĉiun taŭgan junulon mi subtenos kaj instigos pruvi min malprava. Iam iu kuraĝos verki PIREG-on, Plene Impertinentan Rebaton al PMEG.

Nur junulon vi subtenos, ne junulinon?

– Estas senseksa vorto. Legu pri tio en PMEG.

Bone, sed ĉu vi jam ricevis kritikojn pri via troa potenco, aŭ pri la enhavo de PMEG?

– Memoru la recenzon de Alen Kris.

Efektive, en 2006, post la apero de la unua presita eldono de PMEG, La Ondo de Esperanto publikigis tre negativan recenzon sub la titolo Amaraj provoj. La aŭtoro de la recenzo, Alen Kris, trovis nenion aprobeblan en la verko.

Certe li ne estas la sola kritikanto de PMEG kaj de ĝia maniero priskribi la normalan lingvouzon en Esperanto. La kritiko venas el du direktoj – iuj opinias la verkon ne sufiĉe radikala, ĉar ĝi ne pledas por la enkonduko de iliaj amataj lingvaj ĉevaletoj, dum aliaj male opinias ĝin ne sufiĉe konservativa, ĉar ĝi ne komplete kondamnas novajn lingvajn evoluojn.

Mem Bertilo Wennergren en la enkonduko de PMEG skribas, ke ĝi estas esence ”konservema verko, kiu multloke defendas la Fundamentan kaj Zamenhofan lingvaĵon kontraŭ diversaj reformemaj ideoj kaj uzoj, sed ĝi ankaŭ prezentas modernajn uzojn kaj evoluojn, eĉ tiajn, kiujn iuj eble opinias tro drastaj”.

La plej multaj esperantistoj ŝajnas trovi tian mezan vojon aprobinda. La unua presita eldono de PMEG estis tre rapide elĉerpita, kaj kvankam la epoko de presitaj konsultlibroj ŝajnas jam proksimiĝi al sia fino, ankoraŭ ĉi-jare aperos dua, reviziita kaj kompletigita eldono. La nova libro, PMEG 2020, cetere jam estas antaŭmendebla.

En sia blogo Bertilo rakontas, ke li ekokupiĝis pri PMEG jam en 1991, do li laboras pri ĝi jam preskaŭ tridek jarojn.

Libera Folio: Kiom da tempo vi dediĉas al PMEG, kaj kial vi trovas tion inda uzo de via tempo?

– Nu, mi de ĉiam havas ian obsedon pri klarigado de malfacilaj aferoj en komprenebla maniero. Estas pasio. MI neniam vere notas, kiom da tempo mi uzas, sed mi kaptas ĉiujn eblajn okazojn, inter la multaj familiaj kaj hejmaj devoj, por labori pri PMEG, pri la Tekstaro aŭ pri Vortaro.net.

Kiuj apartenas al via familio, kiu evidente konkuras pri via tempo kun la laboro pri esperantaĵoj?

– En mia hejmo nun estas mi, Birke, la 8-jara Gitta kaj dum iom da tempo ankaŭ la 1-kaj-duonjara Tammy. Krome estas tri hundoj kaj kvar katoj. Sekve la tagoj estas sufiĉe plenŝtopitaj per hejmaj devoj. Iele mi sukcesas kapti tempon en la marĝenoj por Esperanta laboro.

La premio de Fondaĵo Antoni Grabowski valoras 800 usonajn dolarojn, do ĝi sendube kovros viajn elspezojn por katmanĝo dum kelkaj jaroj. Sed per kio vi cetere vivtenas vin?

– Feliĉe min ekonomie subtenas ESF kaj bonvolaj esperantistoj, kiuj donacas monon al mia amasfinancada kampanjo. Iom da pensimono el Svedujo aldoniĝas al tio. Sed ”veran” laboron mi ne havas.

En Facebook aperis anonima paĝo, kiu strebas kolekti sekretojn en Esperanto. Ni petis la anonimulon rakonti, pri kio temas.

Ĉu vi havas sekreton, kiun vi volas anonime kunhavigi? Tion demandas la anonima administranto de la komunumo Sekretoj en Esperanto en Facebook, kaj en Instagram. La demando aperis la 16-an de septembro, kaj la sekretojn oni promesas diskonigi ekde la 24-a de septembro.

Sed kiajn sekretojn, kaj kial oni disvastigu sekretojn? Tiam ili ja ĉesos esti sekretaj. Libera Folio demandis al la anonimulo.

Libera Folio: Pri kio temas?

Anonimulo: – Ni ĉiuj havas sekretojn, kiujn ni volas malkaŝi. Kaj mi kredas ke sekretoj havas pezon. Ili estas ne nur en nia menso, sed ankaŭ en nia korpo. Kiam ni malkaŝas iun sekreton, ni sentas nin fizike pli leĝeraj. Kiam foriras de ni tiu kaŝita afero, kiu loĝis en ni dum longa tempo, ĝi lasas liberan spacon en ni. Eble estas naiva espero, sed tion mi ŝatus fari pere de ĉi tiu projekto: helpi homojn liberigi iom da spaco en sia koro.

Vi estas sekreta. Sed ĉu ion vi povas rakonti pri vi mem?

– Jes, ankaŭ mi estas sekreta.  La kialo por tio estas ke mi ŝatus ke “Sekretoj en Esperanto” estu perceptita kvazaŭ publika servo, kaj ne simple kiel “ies projekto”.

– Mi konas multajn homojn en Esperantujo kaj mi ne volas ke ili pensu pri mi, kiam ili sendos sian sekreton aŭ kiam ili legas la kontribuojn. Kial? Ĉar kiam oni ligas ies vizaĝon al iu projekto, oni tuj havas ideojn kaj supozojn kaj juĝojn pri ĝi. Mi ŝatus ke la projekto eku freŝe kaj havu sian propran vivon, sendepende de mi.

Kial ĉi tiu projekto estas grava por vi persone?

– Ĉar mi konas la pezon de sekretoj. Mi havis kelkajn sekretojn kiuj multe influis mian vivon, ĝis mi decidis rakonti ilin. Tiam ili perdis sian povon sur mi. Mi scias ankaŭ ke kiam oni kunhavigas ion gravan kaj timigan, oni ofte ricevas empation kaj komprenemon. Kaj tio multe helpas.

Kiajn sekretojn vi esperas malkovri?

– Mia espero estas ke homoj malkaŝu aferojn kiuj povus esti utilaj ankaŭ al aliaj homoj por ke tiuj sentu sin malpli solaj. Sed se oni volos kunhavigi ankaŭ malpli seriozajn sekretojn, tio estos same bona. Verŝajne homoj bezonos iom da tempo por trovi kuraĝon por skribi al la paĝo, sed tio por mi estas enorda. Mi ne hastas!

Ĉu vi supozas, ke tio utilos al la movado, aŭ al io alia?

– La projekto ne estas aparte movada, sed ĝi ja estas en Esperanto, do mi imagas ke homoj sendos ankaŭ sekretojn kiuj iel rilatas al Esperantujo. Mi certas ke estas pluraj. Ĉu tio iel utilos aŭ ne, nur la tempo diros!

Ni demandis ankaŭ, kiel la sendantoj povas certi, ke ilia identeco efektive restos sekreta, sed al tiu demando ne venis respondo. La sola maniero certi pri tio estas sendi la sekretojn en anonima maniero, ekzemple per la Google-formularo  – aŭ tute ne sendi ilin.

En Facebook kaj Instagram la anonimulo promesas, ke ne estos publikigitaj sekretoj kiuj enhavas nomojn aŭ klarajn indikojn pri identeco de aliaj homoj:  ”Ĉi tiu paĝo ne estas spaco por venĝo. Ĝi estas spaco por malkaŝo, liberigo kaj respektema diskuto.”

La ideo similas al tiu de la usona arta projekto PostSecret, sed ne klaras, ĉu iu projekto, tiu aŭ tia, inspiris la anonimulon.

La nova estraro de TEJO, kiu ĵus ekoficis, dum la semajnfino havis sian unuan ĉeestan kunsidon en Roterdamo. La estraro promesas strebi al malfermeco kaj respondis al demandoj en reta elsendo – sed ankoraŭ ne scias diri, kiom da membroj havas TEJO.

Ses el naŭ membroj de la nova estraro de TEJO povis veni al la unua ĉeesta kunsido, kiu okazis en Roterdamo de la 11-a ĝis la 14-a de septembro. Pro praktikaj kialoj la kunsido okazis ĉefe en loĝejo aparte luita por la celo, sed kun vizito al la Centra Oficejo en lundo.

Dum la unua kunsido la estraro decidis pri la divido de la taskoj kaj diskutis pri la planoj por la venonta jaro. La estraro intencas fari novan provon kontakti ĉiujn landajn kaj fakajn sekciojn por kompreni, kiuj el ili efektive aktivas kaj kiom da membroj ili havas.

Ĝuste la demando pri la membrokvanto de TEJO leviĝis dum la rekte elsendita ”malferma horo”, kiun la estraro aranĝis en dimanĉo. La malferma horo estas nova iniciato de la estraro, kiu laŭ la nova prezidanto Charlotte Scherping Larsson strebas al travideblo.

Interesiĝantoj povis anticipe sendi demandojn al la estraro, aŭ demandi rekte dum la elsendo. La elsendon eblis spekti nur rekte, sed la demandoj kaj respondoj poste aperis en teksta formo en la komitata diskutejo.

Jam dum kunsido en julio, la komitato de TEJO diskutis la troigitan membronombron raportitan al EU-instancoj, kaj decidis, ke la asocio estonte ĉiam donu ”la saman proksimuman informon pri la membronombroj”. Pri tio temis du el la anticipe senditaj demandoj.

Laŭ Charlotte Scherping Larsson jam komenciĝis la laboro por eltrovi la ”proksimuman informon”:

– Jes, ni komencis tiun laboron, kaj esperas ke ni ene de nia mandato povos publikigi membronombron, kiu enhavos kaj aligitajn kaj asociajn membrojn.

Alia demandanto scivolis, ĉu ne estus pli honeste doni ekzaktan ciferon ol ”proksimuman informon”. Respondis estrarano Klára Ertl:

– Ni donos la plej ekzaktan nombron, kiu eblos. Ni esperas ke tio eblos ene de nia mandato.

La mandatperiodo de la estraro estas unu jaro. Inter la taskoj, kiujn starigis al si la nova estraro, troviĝas aktivigo de landa agado.

Lige kun tio, la respondeca estrarano Robert Nielsen entreprenos novan provon ricevi respondojn de ĉiuj landaj kaj fakaj sekcioj pri ilia agado kaj membraro. Tiuj informoj poste estos uzataj ankaŭ por taksi la kvanton de aligitaj kaj asociaj membroj de TEJO, pri kiu nun regas necerteco.

La nova estraro jam fine de aŭgusto havis retan kunsidon, formale por transpreni la taskojn de la eliranta teamo. Tamen partoprenis nur du el la elirantaj estraranoj. La protokolo de la kunsido estis publikigita en la komitata diskutejo de TEJO, kion komitatano Albert Garrido opiniis laŭdinda:

– Mi opinias tion nova, ĉar la estraro tradicie ne publikigas la protokolojn de siaj kunsidoj eĉ al la komitato. En la estonteco, estus preferinde se la estraro publikigos minimume resumojn de la protokoloj de siaj kunsidoj, se pro iu privateca kialo ne eblas publikigi la tuton, por ke la komitato almenaŭ havu ideon pri la internaj aferoj en la estraro kaj povu helpi kaj interveni se necese.

Ankaŭ la protokolo de la ĵusa, ĉeesta kunsido laŭ informoj de la estraro baldaŭ estos publikigita en la komitata diskutejo.

En 2016 UEA decidis investi en aĉeto de domo por volontuloj, kaj eĉ aranĝis apartan monkolekton por tiu celo. Libera Folio petis la estraron de TEJO rakonti, kiom da volontuloj fakte loĝas en la domo, kiom TEJO pagas al UEA pro la loĝado, kaj ĉu estas aliaj luantoj.

Dum la malferma horo respondis la kasisto de TEJO, Mung Bui (Feliĉa):

– Nun 3 volontuloj loĝas en Voldom, neniu loĝas aliloke. Ĝis augŭsto 2019 ni luis TEJO-apartamenton, unu volontulo, Mia, loĝis tie, kaj la ne uzititajn ĉambrojn aliaj reluis.

La TEJO-apartamento estas loĝejo en alia domo, sen rilato al UEA, kiun TEJO luis dum kelkaj jaroj. Laŭ la ekonomia raporto, TEJO en 2019 pagis proksimume 14 100 eŭrojn por la loĝado de la volontuloj, sed nur parto de tiu sumo iris al UEA, klarigas Mung Bui:

– Ni pagas al UEA ĉirkaŭ 10 000 eŭrojn por Voldom jare, 850 eŭrojn monate. Antaŭ pluraj jaroj, la tera etaĝo estas neuzita ĉambro uzita kiel stokejo, do ĝi neniam estas uzita por volontuloj. Nuntempe, en tera etaĝo troviĝas frizejo, kiu daŭre funkcias.

La luigo de la teretaĝo do supozeble donas al UEA aldonan enspezon. Laŭ la bilanco de UEA tiu sumo tamen devas esti malgranda, ĉar la tuta luenspezo en 2019 estis ĉirkaŭ 13 000 eŭroj.

Oleg Ĉajka el Moskvo estos la gvidanto de la unua reta Literatura forumo de UEA en mardo. En ĝi partoprenos kvar el la plej konataj nuntempaj Esperantaj aŭtoroj. Ni petis Oleg rakonti, pri kio temas.

En mardo la 15-a de septembro ekde 16.00 UTC (18.00 mezeŭropa somera horo) okazos la unua sesio de Literatura Forumo, organizita de la komisiito de UEA pri Kulturo Claude Nourmont.

Partoprenos la aŭtoroj Jorge Camacho, Mikaelo Bronŝtejn, Anna Löwenstein kaj Spomenka Ŝtimec. La diskuton gvidos Oleg Ĉajka el Moskvo. Libera Folio petis lin rakonti, pri kio temas.

Libera Folio: Kion celas la Literatura Forumo?

Oleg Ĉajka: – La celoj de la Literatura Forumo estas kelkaj. La ĉefa estas (pli)konatigi la vastan E-publikon kun niaj famaj verkistoj kaj iliaj verkoj. Oni konu la elstarajn aŭtorojn je vizaĝo.

– Krome, tre gravaj celoj estas inspiri la homojn al plia legado de Esperanta literaturo kaj iujn al la verkado: mi ŝatus vidi freŝajn kreantojn en nia lingva komunumo. Mi planas por tio informi la homojn pri la okazantaj literaturaj konkursoj kaj pri la periodaĵoj/retejoj, kien eblas sendi iliajn verkojn.
Nemalgravas ankaŭ, ke la prezentotaj aŭtoroj povos
senti la atenton kaj varman reagon flanke de ilia legantaro kaj inspiriĝi al plia verkado.

Kiu estas via rolo en la afero?

– En tiu ĉi somero mi tre aktivis en la reto por plia popularigo de la Esperanta literaturo: mi instruis E-literaturon kaj kulturon en SES (samkiel pasintjare), poste gvidis kaj subtenis multajn literaturajn rondojn dum la VK.

– Lige kun tio Fernando Maia proponis al mi organizi la Literaturan Forumon. Mi jam havis en la kapo iujn ideojn por tio kaj aktive engaĝiĝis en la aferon. En ĝi partoprenas kelkaj pliaj personoj diversgrade. Mia rolo estis proponi kaj kolekti la aŭtorojn, intertrakti kun ili la programon kaj eblan tempon, gvidi la forumojn, idei kaj realigi la ontan aktivadon.

Por kio laŭ vi estas bezonata Esperanta literaturo?

– Ni bezonas la literaturon, ĉar tiel reliefiĝas la Esperanta kulturo, la Esperanta animo. Krome, la literaturo estas produkto lingva. Pere de la verkoj estas polurata kaj eksperimentata nia lingvaĵo.
Ankaŭ, por la lingvouzantoj tio estas bona eblo diversnivele praktiki la lingvon kaj altigi sian lingvonivelon.

– Mi tre volas, ke la Esperanta literaturo plu evoluu kaj riĉiĝu. Kaj la Literaturaj Forumoj estas nur la unuaj paŝoj laŭ tiu bela kaj interesega vojo.

La evento okazos per Zoom kaj estos samtempe vivelsendata per la ĉefaj komunikkanaloj de UEA.

La 8-an de septembro 2020 forpasis Zlatko Tišljar, honora membro de UEA. Memore al li Libera Folio republikigas unu el liaj plej konataj tekstoj, ”La rolo de mezkapabluloj en Esperanto-movado”, aperintan en la revuo Tempo en 1982.

En malgrandaj sociaj grupoj kiel interalie ankaŭ en la Esperanto-movado estas ankaŭ malmultaj supertalentitaj, geniaj personoj. Treege talentitaj homoj ne estas fenomeno, kiu regule aperas en baza organiza unuo de nia Esperanto-komunumo – en Esperanta societo.

Tial en ili la gvidan pozicion transprenas mezkapablaj homoj. Talentuloj aperas de tempo al tempo sur landa nivelo. Ĉar la esperantistoj samtempe vivas en pli vasta socia grupo – ilia nacio – kaj en tiu pli vasta socio la mezkapabluloj havas sian mezan pozicion – sekve, ne la gvidan – ili restas tie grizaj ĉiutaguloj sen apartaj sukcesoj kaj aŭtoritato.

Sed en Esperanto-societo pro relativa bagateleco kaj ĉefe pro eventuale pli bona lingva kapablo ol aliaj, ili fariĝas pli aŭ malpli grandaj aŭtoritatuloj. Se foje homo, kiu en la kutima nacia medio signifas nenion, eksentas la dolĉon de aŭtoritata povo, de eventuala admirado flanke de la subuloj, estas normale, ke ties ambicioj subite kreskas.

Tiaj homoj fariĝas senskrupulaj ekstermantoj de ĉio, kio povus endanĝerigi tian ilian pozicion. Se hazarde en iu societo aperas pli kapabla homo, ekstreme talentita, ili entreprenas ĉion por amarigi ties vivon kaj forpeli lin/ŝin el la Movado.

Kaj plej ofte ili sukcesas en tio, ĉar tiuj talentitaj baldaŭ komprenas, ke iliaj valoroj havas multe pli da ŝanco esprimiĝi en la pli vasta nacia skalo ol en tiu sekte enfermita areo, kiun diktatoras unuopaj mezkapabluloj. Nu, tia “reganta klaso” en la Esperanto-movado organiziĝas ankaŭ sur landa kaj eĉ internacia niveloj kaj la organizaj strukturoj sekve plene rigidiĝas praktike malebligante al alte kvalitaj personoj ie ajn esprimiĝi.

Tia strukturo ebligas eĉ al unuopaj personoj iom escepte talentaj sed pro ia kaŭzo ekskomunikitaj el la nacia socio ruze ŝajnigante mezkapablulon, atingi la pinton de la hierarkia piramido kaj tiam plene ekdiktatori. Per siaj pli altaj kapabloj inter la mezkapabluloj ili havas senduban aŭtoritaton kaj komprenante la strukturon ili porbatalas ĝin, fariĝas eksponantoj de tia “reganta mezkapablula klaso” kaj ne timas konkurencon.

Por iom mildigi la situacion almenaŭ sur la internacia nivelo, kie troviĝas la ununura punkto, en kiu la Esperanto-komunumo permesas tuŝi la eksteran mondon (ĉar ja ankaŭ ni bezonas akceptojn ĉe la urbestroj kaj tie nin devas reprezenti iom pli inteligentaj gvidantoj), en la strukturo oni elpensis C-komitatanojn, kiuj estas elektataj rekte en la superan pozicion kaj tiel eblas, ke en la plej superaj institucioj de la Movado (komitatoj kaj estraroj) ni povas havi vere talentajn homojn – sed nur, se ili defendas la interesojn de nia “reganta klaso”. En la momento, kiam ili ne plu volas tion, la Movado trovas manieron anstataŭigi ilin.

Kaj tiel harmonie ni vivas nian vivon en nia propra kaĝo jam cent jarojn. Ni produktas mezkapablajn gvidantojn, kiuj zorgas, ke la Movado ne pliampleksiĝu (ĉar tiam ne plu estus kontrolebla la eniro de talentuloj), ni produktas mezkapablan tavolon de literaturistoj (duono de nia “popolo” konsideras sin verkistoj, recenzistoj, lingvistoj).

Kaj jen la kaŭzo, pro kiu Esperanto havas malgrandan ŝancon fariĝi internacia monda lingvo. La Movado efektive kontraŭbatalas la antaŭenmarŝon de Esperanto, kontraŭbatalas tion en la epoko, kiam efektive prezentiĝas tre bona ŝanco por ĝi – kiam oni ĉiam pli konsciiĝas pri la lingva problemo kaj serĉas solvojn.

Tamen ekzistas truo en tiu sektomuro. Ĝi estas la junularo. Tie, kie la gejunuloj hazarde havis la ŝancon memstare organiziĝi (ĉu en iu plene junulara aŭ studenta klubo, ĉu en landa junulara aŭ eĉ internacia organizo). En junularaj rondoj ankoraŭ oni ne konscias pri la “neceso” flati siajn mezkapablulojn kaj eblas, ke ili elstarigu vere talentajn homojn, kiuj ekribelos kontraŭ tiel establita ordo. Ĉiuj ribeloj, kiuj en la ĝisnuna Esperanto-historio skuis ties mondeton, estis kaŭzitaj de gejunuloj.

Sed, feliĉe por la “sankta ordo”, ĝis nun la institucioj ĉiam sukcesis venki tiujn ribelojn kaj forigi el nia “komunumo” la ribelantojn aŭ aliigi ilin je defendantoj de la sistemo. Kelkloke la breĉoj tamen ne estis ŝtopitaj kaj certe la plej danĝeran aspekton, kiu serioze endanĝerigas la strukturojn, prezentas la profesia poresperanta agado. Ĉar en la profesia agado nepre devas partopreni kapablaj homoj, kiuj povos rilati kun la ekstero kaj en la normala ekonomia konkurenco elbatali por si ekzistorajton.

Tiuj nestoj de iom pli kapablaj nepre signifas mortodanĝeron por la trankvila ĉasareo de la mezkapabluloj. Homoj el profesiaj organizaĵoj kaj entreprenoj komprenos la problemon kaj kontraŭbatalos ĝin, batalos por la malfermo de la Movado, por amasa alfluo de novuloj, por eniro en la naciajn publikajn vivojn, por normala pozicio en tiuj naciaj vivoj, ĉar nur tio povas certigi la pluekziston kaj evoluon de la profesia agado kaj kapitalakumulado.

Sed tio ekstermos la nunan Movadon, ekstermos la privilegiojn kaj la regpotencojn de la mezkapabluloj – ne tuj, ne per unu bato, sed iom post iom – kaj certe!

Zlatko Tišljar

Tempo 4, 1982

Forpasis Zlatko Tišljar, honora membro de UEA. Li esperantistiĝis en 1962 kaj en 1972 li iniciatis la entreprenon Internacia Kultura Servo en Zagrebo, kiun li direktoris ĝis 1991. Libera Folio petis lian lernanton Nikola Rašić rakonti pri li.

La 8-an de septembro je la 9-a horo mortis Zlatko Tišljar, Pajo, unu el la plej gravaj esperantistoj de la lastaj 50 jaroj. Li naskiĝis en 1945 kaj Esperanton lernis en 1962 en la fama SEK, Studenta Esperanto-Klubo en Zagrebo. Lia graveco vaste transiris la limojn de la tri landoj en kiuj li vivis: Jugoslavio, Kroatio kaj Slovenio.

Al ĉiuj tri landaj movadoj li abunde kontribuis kaj stampis ilin per sia forta personeco, enorma diligenteco, entreprenemo kaj senelĉerpa ideozeco. Li grave kontribuis ankaŭ al la internacia movado aktivante en TEJO, UEA kaj EEU (Eŭropa Esperanto-Unio), kies sekretario li estis dum jaroj.

Li famiĝis krome kiel fondinto kaj 20 jarojn direktoro de IKS (Internacia Kultura Servo), unu el la plej sukcesaj profesiaj poresperantaj kaj peresperantaj entreprenoj. IKS funkciis en tiam socialisma lando; afero preskaŭ nepensebla eĉ tie, sed li trovis la manieron. Poste li ripetis la sukceson de IKS en sia ekzilo en Slovenio, per la entrepreno Inter-Kulturo.

IKS gvidis la kroatan Esperanto-movadon en sian oran epokon: ĉie tra la lando furoris Esperanto-kursoj kaj diversaj aranĝoj helpe de Esperanto. La respekto por Esperanto fariĝis ĝenerala nacia afero, same ĉe la aŭtoritatoj kie ĉe la popolo. Mi havis la impreson ke ĉiu tie sciis pri la lingvo kaj pozitive opiniis pri ĝi.

Estis vere ĝua afero esperantumi en Kroatio tiutempe. Tio kompreneble ne estis nur la merito de Pajo sed ankaŭ de la fama astronomia rondo ĉirkaŭ la revuo „Homo kaj kosmo“, kaj pluraj aliaj, sed Pajo kaj lia IKS donis al Esperanto freŝe modernan kaj utilecan aspekton.

Li estis sekvanto de alia granda jugoslava esperantisto, Tibor Sekelj, kaj lia IOE (Instituto por Oficialigo de Esperanto), kies baza ideologio konsistis en unu vorto: apliko. Oni devis montri ke Esperanto estas utila, apliki ĝin ne por la internaj rondofamiliaj celoj sed por la beno de neesperantistoj, de la ĝenerala socio. Al tiu ideo Pajo restis fidela ĝis la fino, ankaŭ kiel sekretario de EEU. Per Esperanto li ebligis al la aliaj ĝui la mirindecon de la lingvo kaj la internaciaj idealoj.

En tio li kunlaboris facile kun ŝtatestroj, ministroj kaj kun simplaj laboristoj. Unu el liaj brilaj projektoj estis PIF – Pupteatra internacia Festivalo en Zagrebo, eble la plej grava pupteatra festivalo en la mondo, kun Esperanto kiel oficiala lingvo.

Alia brila projekto estis la Zagreba metodo, kie kunlaboris pluraj (interalie Tibor Sekelj, Spomenka Štimec, Roger Imbert), sed la ĉefa iniciato kaj ideo venis de Pajo. Ĉe tio li inspiriĝis de lia pasio, la tiam ĵus aperintaj cibernetiko kaj informatiko.

Helpe de tiam tre raraj komputiloj li produktis frekvencmorfemaron de parolata Esperanto kaj surbaze de tio evoluigis la lernometodon kiu furoregis: tradukita al ĉirkaŭ 30 lingvoj, de la eŭropaj ĝis la kirunda de Burundio. Poste sekvis la serio de tekstoj en facila Esperanto, bazitaj je morfemaro de Pajo, je kio kunlaboris ankaŭ Claude Piron, Roger Imbert kaj pluraj aliaj.

Mi havis la feliĉon observi tion senpere, ĉar Pajo estis la unua persono kun kiu mi iam ajn parolis en Esperanto kaj poste mia mentoro kaj nestoro, tre proksima kunlaboranto kaj plurflanka samideano. Ĉion kion mi scias mi lernis de li. Ni ankaŭ kune studis ĝeneralan lingvistikon, kaj li paralele studis informadikon (dum mi sociologiumis alifake). Antaŭ tio li studis la germanan kaj la jugoslavajn lingvojn.

Sed li ankaŭ forte interesiĝis pri sociologio kaj la rilataj fakoj. Mi memoras kiom li entuziasmiĝis pri la teksto de la kosova sociologo Rexhep Qosja, kiun mi tradukis el la albana al la kroata en 1978, La psikologio de mediokroj. Tute brila teksto. Pajo tuj kreis la movadan varianton de la ideoj de Qosja verkante sian faman artikolon La rolo de mezkapabluloj en Esperanto-movado, nuntempe pli aktuala ol iam.

En la teksto de Pajo temis pri tio, ke la movado ne devas temi pri mediokraj minuskompleksuloj kiuj ludas grandajn gvidantojn en la movada mikromondo, sed ke necesas altiri altvalitajn talentajn personojn kiuj apliku Esperanton en siaj respektivaj fakoj kaj influsferoj. El tiu idea fono venis ankaŭ lia libro „Esperanto vivos malgraŭ la esperantistoj“ (ni esperu tiel!). Tio estis Pajo: li kredis ke Esperanto entute ne temas pri la esperantistoj sed ke esperantistoj devus okupiĝi pri la vera mondo, ne pri sia ĝenerale neinteresa mondeto.

Por Pajo Esperanto temis pri io ekster la Movado, io grava kaj granda, ne malpli grava ol mondoplibonigo. Nu li certe sukcesis en tio, la mondo ĉirkaŭ li ĉiam riĉiĝis per io nova kaj kvalita dank’ al Pajo kaj dank’ al Esperanto. Li mankos al ni ĉiuj.

Nikola Rašić

La komitato de UEA aprobis planon, laŭ kiu almenaŭ parto de la Centra Oficejo estu luigita. Pli multaj oficistoj laboru ekster Nederlando, kaj ankaŭ la libroservo laŭ la plano estu movita al alia lando. La nova retejo ne estos lanĉita ĉi-jare, kiel la estraro pli frue promesis.

La komitato de UEA en aŭgusto prokrastis la diskuton pri la buĝeto de la asocio por 2021, ĉar daŭre mankis plano pri la financa resanigo de la asocio, kiun la estraro devis liveri jam en januaro. La komitato ne trovis, ke la dokumento liverita de la estraro du tagojn antaŭ la tiama kunsido estis sufiĉe konkreta.

La afero estis ŝovita al nova kunsido, kiu okazis sabate la 5-an de septembro. Denove la estraro liveris la pritraktotan dokumenton nur du tagojn antaŭ la kunsido, kaj ne ĉiuj komitatanoj havis tempon detale pristudi ĝin.

La nova dokumento donas kelkajn ciferojn pri la supozataj ekonomiaj sekvoj de diversaj decidoj, sed restas ŝveba pri tio, kiuj alternativoj laŭ la estraro finfine estas preferindaj. La komitato post voĉdonado aprobis la raporton interalie kun la sekvaj punktoj:

• Kostoj kaj laborfortoj: La estraro rekomendas konsideri, ke pli da laborfortoj estonte laboru ekster Nederlando. Per tio oni esperas ŝpari 30 000 – 60 000 eŭrojn jare.
• Administra modernigo: La estraro proponas esplori, ĉu indus kaj eblus dungi eksteran firmaon por prizorgi librotenadon en la momento, kiam oni ekuzos la novan administran sistemon, Akso-n.
• Sidejo: La estraro rekomendas esplorojn por ludoni la tutan domon aŭ parton de ĝi. Tio laŭ la estraro estas unu el la ŝlosilaj punktoj por ekvilibrigi la buĝeton. Tio povus laŭ la estraro doni enspezojn ĝis 35 000 eŭroj jare.
• Libroservo: La estraro rekomendas konsideri la avantaĝojn transloki la Libroservon ekster Nederlandon.
• Subvencioj: La estraro planas kontrakti kun ekstera firmao por ”profesia prilaboro de niaj estontaj subvencipetoj”.

Ĉiuj ĉi punktoj estis aprobitaj post diskuto kaj voĉdonado, kvankam en la diskuto aperis akra kritiko pri multaj el ili. Aparte forte estis kritikitaj la ideo uzi eksteran firmaon por librotenado kaj la penso, ke indus transloki la libroservon.

Laŭ komitatano Osmo Buller, la libroservo kun sia unika, granda stoko estas protektenda kultura heredaĵo de la tuta Esperanto-movado, kiun oni malfacile povus movi al alia loko.

Tute malebla Buller trovis la ideon transdoni la librotenadon al ekstera firmao. Por la librotenado laŭ li necesas scii Esperanton, ne nur ĉar la dokumentoj de UEA estas en Esperanto, sed precipe ĉar necesas ampleksa korespondado kun membroj, kaj ĝi ne povas okazi en alia lingvo.

Dum la diskuto pri ”administra modernigo” oni eksciis, ke la nova retejo de UEA denove prokrastiĝas. Komence de aŭgusto, dum la programero ”Estraro respondas”, la prezidanto de UEA diris, ke la asocio intencas publikigi sian longe atenditan retejon la 15-an de decembro.

Nun ŝajnas, ke la nova retejo tamen ne aperos ĉi-jare. Laŭ prezidanto Duncan Charters necesos provperiodo antaŭ ol la retejo povos esti lanĉita por la ĝenerala publiko.

– Do la nuna perspektivo estas, ke ni havu la celon kompletigi la aferon en januaro, kaj plej malfrue en februaro. Sed tamen ni devas simple kompreni, ke ĉio devas esti farita laŭ bona ordo, tiel ke ni ne subite havu multajn problemojn.

La buĝeto de UEA ne estis pritraktita dum la ĵusa komitata kunsido, sed estis denove ŝovita al posta dato.

La rezultoj de la ĉi-jaraj Belartaj Konkursoj estis diskonigitaj dum reta premia festo, elsenditaj per la reto. Ni publikigas la plenan liston.

Partoprenis 151 verkoj el Afriko, Azio, Eŭropo kaj Ameriko.

Branĉo poezio

Juĝkomisiono: Krys Williams, Ĵak Le Puil, István Ertl.
Partoprenis 56 verkoj de 31 aŭtoroj el 19 landoj [5 el Afriko, 13 el Ameriko, 9 el Azio, 29 el Eŭropo]

• Unua premio: Mia kvaropo admirinda de Nicolino Rossi, el Italio.
• Dua premio: Ek sor de Evgenij Georgiev, el Kazaĥio.
• Tria premio: en egaleco por jenaj tri verkoj:
  La renkonto kun la trompo de Tiberio Madonna, el Italio.
  Pri-kronvirusa kroniko… de Serĝo Sir’, el Francio.
  La nigra dio de Jesper Lykke Jacobsen, el Francio.

Branĉo prozo

Juĝkomisiono: Giulio Cappa, Tim Westover,Trevor Steele
Partoprenis 27 verkoj de 18 aŭtoroj el 16 landoj [2 el Azio, 1 el Afriko, 4 el Ameriko, 20 el Eŭropo].

• Unua premio: Finjo de Vladimir Opletajev, el Rusio.
• Dua premio: Muŝribelo de Ewa Grochowska, el Francio.
• Tria premio: Nova Dekamerono de Paulo Sérgio Viana el Brazilo.

Subbranĉo mikronovelo

Juĝkomisiono: Giulio Cappa, Tim Westover, Trevor Steele.
Partoprenis 50 verkoj de 24 aŭtoroj el 13 landoj [11 el Ameriko, 10 el Azio, 29 el Eŭropo.

• Unua premio – Premio Paula Adúriz: La stranga butikumo de Francisco Javier Moleón el Hispanio.

Branĉo teatraĵo

Juĝkomisiono: Giuliano Turone, Serĝo Sir’, Saša Pilipović
Patroprenis 1 verkoj de 1 aŭtoroj el 1 landoj.

Neniu premio estis aljuĝita.

Subbranĉo monologo aŭ skeĉo

Juĝkomisiono: Giuliano Turone, Serĝo Sir’, Saša Pilipović
Patroprenis 6 verkoj de 5 aŭtoroj el 4 landoj.

• Unua premio – Premio María Cuevas: Ne tute, nur duone de Tiberio Madonna el Italio.

Branĉo eseo

Juĝkomisiono: Gotoo Hitoshi, Antonio Valén, Giridhar Rao.
Partoprenis 10 verkoj de 10 aŭtoroj el 9 landoj [6 el Eŭropo, 2 el Azio, 1 el Afriko]

• La unua premio – Premio Luigi Minnaja: ne aljuĝita.
• Dua premio: Komparo inter Esperanto kaj Okcidentalo de Emanuele Bovio-Regano el Italio.
• Tria premio: ne aljuĝita.

Gajnis honoran mencion la verkoj:
Halka kantas esperante de Roman Dobrzyński el Pollando.
De hilelismo al Homaranismo: Ĉu nova hipotezo? de Roberto Lloancy el Francio.

Infanlibro de la jaro

Juĝkomisiono: Ricardo Albert Reyna, Jang Jeong-Ryeol.
Partoprenis 1 infanlibro de 1 eldonejo el 1 lando.

• La premio estas aljuĝita al la Eldonejo Esperanto-Asocio de Britio pro la verko La krubalo de Julia Donaldson kaj Axel Scheffler.

Miguel Gutiérrez Adúriz
Sekretario de la Belartaj Konkursoj de UEA

(Fonto: Akademio Literatura de Esperanto)

Spektu la tutan premian feston ĉi-sube:

La nunaj membroj de UEA estas idealismaj. Por logi novajn necesus tamen proponi ion plian, indikas reta enketo. Kritikaj vidpunktoj de respondintoj ne estis publikigitaj, kaj la retejo ŝajne interesas neniun.

Reta enketo entreprenita de UEA kaj TEJO ŝajnas indiki, ke la plej multaj individuaj membroj de la asocioj pagas la kotizon ne pro la servoj, kiujn proponas la asocio, sed pro idealismaj motivoj. Tiu rezulto en si mem ne estas tre surpriza. Pli interesaj estas la respondoj de tiuj, kiuj nek membras nek interesiĝas membriĝi en la asocioj.

La enketo estis starigita de ”laborgrupo pri monataj pagoj”, kaj ĝia eldirita celo estis esplori, ĉu indus enkonduki eblon pagi la kotizon aŭtomate, unufoje monate. Ne tre klaras, kial indas enketi pri tio, anstataŭ simple provi, sed nun ni scias la respondon: 81 procentoj el la respondintoj ne preferus monatan kotizon.

Entute venis 266 respondoj al la reta enketo, el tiuj 72 procentoj (191 respondoj) de individuaj membroj de UEA/TEJO kaj 28 procentoj (75 respondoj) de personoj kiuj ne estas individuaj membroj.

La averaĝa aĝo de la respondintoj estas 48 jaroj. Pri sekso aŭ genro mankas indiko. 66 procentoj el la respondintoj loĝas en Eŭropo, 16 procentoj en Brazilo kaj 4 procentoj en Usono.

La respondoj de tia reta enketo evidente ne donas reprezentan bildon pri la opinioj de UEA-membroj. Des malpli la respondoj donas bildon pri la opinioj de nemembroj, ĉar la enketilo ĉefe estis diskonigita tra la retaj kanaloj de UEA.

Eĉ se la samplo ne estas reprezenta por la tuta esperantistaro, la respondoj povas utili almenaŭ kiel elirpunkto por diskuto. Sur la unuaj tri lokoj inter la kialoj resti membro de UEA/TEJO estas ”esti parto de la komunumo”, ”subteni la asocion” kaj ”subteni lingvan justecon”. Nur sur la kvara loko aperas la ĉefaj servoj de la asocioj: la revuoj Esperanto kaj Kontakto.

Tion evidente eblas interpreti en du manieroj: aŭ la membroj entute ne interesiĝas pri revuoj, aŭ la membroj trovas la revuojn en sia nuna formo ne sufiĉe interesaj.

La nemembroj indikis kiel ĉefajn kialojn ne aliĝi al UEA/TEJO la tro altan kotizon (19 respondintoj) kaj mankon de avantaĝoj (10). Pliaj iom ofte menciitaj kialoj estis malkontento pri la gvidantoj de UEA (8) kaj pri la gvidantoj de TEJO (7).

Kiam oni petis nemembrojn indiki, kio povus igi ilin aliĝi al la asocio, pinte de la listo estis deziro pri pli granda kongresa rabato (15 respondintoj) kaj malpli alta kotizo (same 15). Pliaj 11 respondintoj dezirus ”pliajn avantaĝojn” de la membreco.

Aldone multaj deziris ŝanĝojn en la funkciado de UEA kaj /aŭ TEJO, sed la respondoj estas resumitaj en neklara maniero.

Laŭ la raporto publikigita de UEA, ŝanĝojn ”en la politiko de UEA/TEJO” deziris 11 respondintoj, dum 9 respondintoj deziris ŝanĝojn ”en la politiko de UEA” kaj pliaj 3 ŝanĝojn ”en la politiko de TEJO”. Supozeble temas do sume pri 23 respondintoj, kiuj deziras ŝanĝojn en la politiko de la asocio – sed laŭ la raporto ne eblas scii, kiajn ŝanĝojn.

Plie, laŭ la raporto, 11 respondintoj povus remembriĝi, se okazus ”ŝanĝoj pri la movada engaĝiĝo de UEA/TEJO”, sed ne klaras, kiajn ŝanĝojn oni deziras, ĉar tiuj informoj ne estas publikigitaj.

En la komitata diskutejo la enketo tuj ricevis laŭdojn de Stefan McGill:

– Mia, mi gratulegas vin! Ege utila analizo! Komprenu, ke mi respondas konstrue kaj ne kritike. Mi espereblas, ke komitatanoj pensos pri la vivgravaj demandoj, kiujn levas la studo!

Mia Nordentoft, oficisto kiu respondecas pri la reteja renovigo de UEA kaj TEJO, preparis la enketon.

Malpli entuziasme ĝin komentis komitatano Osmo Buller:

– La procentaĵoj kaj grafikaĵoj de la nuna enketo… ne tre interesas min, ĉar ili ne rivelas ion eksterordinaran kaj surprizan. Pli valore estus ekkoni ĝuste tion, kion oni ne publikigis, nome kion oni diris en la komentoj al la enketo. Laŭdire tio estis sekretigita pro “privateco”, kion mi ne komprenas, ĉar oni ja respondis anonime. Necesas ebligi aliron al la komentoj por igi la enketon pli utila.

Cetere la renovigo de la retejo de UEA ŝajne tute ne interesas la respondintojn, aŭ oni jam perdis ajnan esperon pri ĝia realigo. Laŭ la resumo publikigita de UEA, nur tri respondintoj plendis, ke la retejo estas malbone uzebla, kaj nur unu indikis, ke ŝanĝoj en la retejo povus logi al rea aliĝo.

Kial aliĝi?