Kara, kiam unu nazio kunmanĝas kun naŭ toleremuloj, kiom da nazioj kunmanĝas? Laŭ la Nurembergo-procesoj, dek.

Respondojn kun insultoj?
Mi legas foj-de foje LF, kaj nenie vidis rektajn insultojn: homoj cxiam diskutis civilizite, tenante sin en certa kadro. Nur cxi tie oni permesas al si senbridi. Kial? Cxu la temo vere rivelis ian internon de la menso, kiun oni kutime kasxas sub kutima gxentileco?

Dankon pri la tre bona analizo, Robert!

Koncerne la priskribitan situacion mi povas diri, ke, honeste, mi ne atendis alian rezulton. Ja oni komencas uzi ajnan lingvon nur kiam oni vidas, ke ĝi estas por oni utila. Kaj por ke Esperanto estu utila, devas ekzisti certaj kondiĉoj, kiuj ankoraŭ mankas. Senutilas proponi _nur_ lingvon; tio estas same kiel vendi poŝtelefonojn en lando, kie forestas reto de poŝtelefonaj stacioj. Certe, oni aĉetos iom da ili, ĉar oni povas uzi ilin kiel kameraojn, kalkulilojn, ludilojn k.a., tamen nombro da tia vendoj estos, kompreneble, tre malgranda.

Por ke ajna kreita “de nulo” planlingvo (ne nur Esperanto) havu eblon iĝi uzata vaste, oni devas fari “pakan proponon”: la lingvo+infrastrukturo, kiu ebligos tuj uzi ĝin kun utilo. Kaj tian infrastrukturon neniu kreos por ni; ni mem devas fari tion. Miavide, la stituacio ŝanĝiĝos nur kiam la Esperanto-komunumo ekkonscios tion.

Fine de marto forpasis Hans Erasmus (1933–2020), la ĉefa arkitekto de la katedro pri Interlingvistiko kaj Esperanto ĉe la Universitato de Amsterdamo. ”La granda merito de Hans estis triobla: li kunkreis la katedron, kontinuigis ĝin sub la nova flago de IEI kaj savis ĝin per transdono al la nuna partnero UEA”, skribas lia multjara kolego Wim Jansen.

La 29-an de marto mortis pro falakcidento Hans Erasmus, kiu ludis ŝlosilan rolon en la diskonatigo de Esperanto en la medio de universitataj instruado kaj esplorado en Nederlando. Ofte li ludis tiun rolon en la fono, senbrue, sed ĉiam trafante sian celon kun tiu pacienca precizeco kiun li, emerita juristo, elmontris dum multaj jaroj en la loka, landa kaj eŭropa politiko.

Mi renkontiĝis kun Hans iam en la naŭdekaj jaroj de la pasinta jarcento, kaj niaj kontaktoj fariĝis regulaj post kiam li sukcesis persvadi min kandidatiĝi por la katedro pri Interlingvistiko kaj Esperanto en la universitato de Amsterdamo.

Hans estis unu el la arkitektoj de tiu tiel nomata speciala katedro, kies kreon nederlanda universitato povas delegi al eksteruniversitata organizaĵo pro ties scienca aŭ socia valoro, kondiĉe ke la instru- kaj esplorprogramo kaj la antaŭvidata katedrulo kongruu kun la profesiaj normoj kaj kvalifikoj kiuj validas por ĉiuj aliaj katedroj kaj ties estroj, kaj kondiĉe ke la partnera organizaĵo mem provizu la katedron per almenaŭ minimuma laborkapitalo.

Subtenate de impona rekomenda komitato Hans gvidis la kampanjon al sukceso kaj en 1998 la Fondaĵo “Esperanto en la Publikan Instruadon” instalis sian katedron en la universitato de Amsterdamo, nomis Marc van Oostendorp sia unua katedrulo kaj Hans Erasmus kuratoro apud du universitataj kuratoroj de la fakultato kiu gastigis la katedron. Kiam du jarojn poste Marc forlasis sian postenon, Hans sukcesis veki mian interesiĝon pri la vakanta loko. De 2002 ĝis 2013 mia vivo estis markita de la katedro kaj ĝia kuratoraro, inter kiuj Hans reprezentis, por tiel diri, la interesojn de Esperanto.

En 2004, kiam la Fondaĵo kunfandiĝis kun Internacia Esperanto-Instituto (IEI, kun sidejo en Hago), Hans certigis la transiron de la katedro al IEI, kiun la universitata estraro akceptis. En julio 2011, du jarojn antaŭ mia emeritiĝo, IEI decidis ke ekde 2013 ĝi ĉesos subteni la katedron. Nur dank’ al la fortostreĉoj de Hans kaj interveno de la direktoro de CED, la katedro estis savita el embarasa situacio, kaj ĝia daŭrigo sub la aŭspicioj de UEA estis garantiita.

Hans, kiu jam eksiĝis el la estraro de IEI, decidis eksiĝi ankaŭ el sia kuratora rolo, samtempe kun mia emeritiĝo. Tiel finiĝis nia komuna Amsterdama periodo. La granda merito de Hans estis triobla: li kunkreis la katedron, kontinuigis ĝin sub la nova flago de IEI kaj savis ĝin per transdono al la nuna partnero UEA.

Pri la demando, kion instrui, kiel instrui, kion esplori, kaj tiel plu, Hans plene respektis la akademian liberecon al kiu mi rajtis, kaj neniam provis puŝi min en direkton kiun li eble juĝis pli konvena. Komence ni multe diskutis pri lia projekto “Neighbour”, kies temo estis la propedeŭtika valoro de Esperanto, sed post longa kaj zorga pesado de ĉiuj aspektoj kun miaj novaj kolegoj montriĝis ke la projekto laŭ sia tiama difino estis tro ambicia kaj finance kaj home neefektivigebla.

Bonŝance, la ideo mem de la propedeŭtika valoro (kun la necesaj relativigoj, kiujn oni inklinas malatenti) ne perdiĝis en projektoj kiel la brita “Springboard” kaj en aliaj valoraj esploroj pri ‘lingva konsciigo/konsciiĝo’ en iu rilato kun Esperanto, interalie en la universitato de Essex.

Sian interesiĝon pri lingvistiko Hans esprimis ankaŭ per sia membreco en la Babela Laborgrupo (pri lingvaj problemoj ĝenerale) ene de la humanisma fakultato en Amsterdamo, kaj partopreno en ĝiaj kunsidoj kaj per okazaj prelegoj. En 2016 ni ambaŭ, kun niaj edzinoj, partoprenis en la Buchanan Masterclass en la universitato de Liverpolo kaj ĝuis la programon pri Esperanto, ĝiaj literaturo kaj kulturo, kaj la gastigon de la seminario en la prestiĝa historia konferencejo de la universitato.

Pripensante ke la Liverpola Fondaĵo Buchanan (kun kapitala postlasaĵo por financi Esperanto-agadojn en la universitato) reviviĝis ankaŭ, kaj certe ne nur, dank’ al la kunlaboro kun la Amsterdama katedro inter 2009 kaj 2013, la leganto komprenos la fierecon de la du familioj pri la sukceso de la aranĝo ĝuste en tiu loko. La akompana foto montras Hans kun la edzino Marjet en la Erasmus-kapelo(!) de la katedralo de Chester, ekskursante okaze de la seminario.

Dum la lasta tempo ni renkontiĝadis du, tri fojojn ĉiujare por komuna manĝo, interŝanĝo de spertoj kaj skrablopartio en Esperanto. Nova kunveno estis planita por la komenco de marto, kiam pro la subite aperinta korona viruso ni decidis prokrasti ĝin. Se ni estus sciintaj ke el prokrasto fariĝos nuliĝo, ke stumblo batos viruson…

Wim Jansen

La Internacia Junulara Kongreso de TEJO, kiu ĉi-jare estis planita por Nederlando, pro la kronvirusa pandemio ne povos okazi ĉeeste. Anstataŭe ĝi okazos rete.

Laŭ ĵusa komuniko de la LKK, la diversaj limigoj pri kunvenoj kaj vojaĝado nun tute malebligas fizikan kongreson en Nederlando en julio. Tial la ĉeesta kongreso estas nuligita, sed anstataŭ ĝi en la sama semajno okazos reta IJK, kun programo ĝuebla ĉie ajn en la mondo.

La aliĝintoj de la IJK aŭtomate estos aligitaj al la reta kongreso, kies baza kotizo estos 20 eŭroj. Tiuj, kiuj jam pagis pli da mono, povos uzi ĝin por aliĝi al IJK en posta jaro. Ankaŭ repagoj eblos, laŭ Rogier Huurman, la prezidanto de la loka kongresa komitato de la IJK. Tiuj tamen ne okazos aŭtomate.

– Por tiuj, kiuj pagis pli ol 20 eŭrojn, la resto estas momente konservata kaj kalkulata kiel antaŭpago por IJK 2021 aŭ 2022, ni ankoraŭ precize decidos. Oni povas ankaŭ peti reĝiron.

Parton de la programo de la reta IJK eblos sekvi senpage, li aldonas.

– Ni planas, ke iu enhavo estos havebla senpage, sed en ne-interaga formo. Do simile kiel pasintjare en la slovaka IJK oni povos vidi interesajn partojn de la IJK de distance, sed por vere partopreni necesos kotizi. Tiun kotizon la teamo bezonos por starigi aŭ lui taŭgan retan platformon, kaj pagi artistojn aŭ aliajn programkontribuantojn.

Ĉu eblas jam diri ion pri la programo de la reta kongreso?

– Ne estos trinkejo, homoj bedaŭre mem devos provizi sin per trinkaĵoj kaj manĝaĵoj.

Bone, sed kiuj elementoj de la tradicia programo estos?

– Ni provos proponi laŭeble multajn programerojn de tradicia IJK en la nova formo, kaj eble iujn novajn. Ni multe cerbumos pri tio, kaj ankaŭ rigardos la spertojn de aliaj nun okazantaj retaj eventoj. Ni estas en kontakto kun organizantoj de aliaj grandaj renkontiĝoj por interŝanĝi ideojn kaj spertojn. Estus ja bedaŭre, se ĉiu organizo farus denove la tutan saman laboron.

Ĉu la sama teamo organizos la retan kongreson?

– La nuna IJK2020-teamo eklaboras pri reta kongreso, sed ni estas malfermaj por teamanoj, kiuj portas aldonajn kapablojn. Ekzemple nun malpli gravas, ke la teamanoj loĝu en aŭ proksime de Nederlando.

La malferma tago de la Centra Oficejo okazos sabate la 25-an de aprilo – en la reto. Pro la kronviruso multaj renkontiĝoj ne povas okazi fizike, eĉ ne la Universala Kongreso. Eventa Servo nun proponas tute novan manieron trovi retajn aranĝojn.

Antaŭ unu jaro Fernando Ŝajani donacis al UEA la retejon Eventa Servo, kiun li kreis. Li plu prizorgas la programadon de la retejo, dum Yves Nevelsteen helpas kiel konsilanto, testanto kaj komunikanto. Chuck Smith petis lin rakonti al Libera Folio pri la novaj ebloj kiujn  Eventa Servo enkondukis por helpi al esperantistoj resti en kontakto dum la pandemio.

Libera Folio: Kiel kaj kial Eventa Servo ekestis?

Yves Nevelsteen: – Fernando Ŝajani kreis la retejon Eventa Servo en 2017. En lia urbo troviĝas malmultaj esperantistoj, tial maloftas la renkontiĝoj. Li certis, ke esperantistoj agas en aliaj urboj kaj landoj, sed kiujn eventojn ili organizas? Kie? Kiam? Li kreis Eventan Servon, kiu estas sistemo por registri, listigi kaj diskonigi Esperantajn eventojn tutmonde. Kvankam ekzistas aliaj sistemoj por listigi eventojn, plej ofte mankas al ili funkcioj pro malmoderna programado, aŭ ilin posedas neesperantistaj entreprenoj.

– Eventa Servo estas senpaga kaj malfermitkoda. Tio signifas ke iu ajn povas kontribui al ĝia disvolviĝo. Ĝi same uzeblas per poŝtelefono kiel per komputilo, ĝi estas rapida kaj aspektas bele. Kiam evento estas registrita, la sistemo kreas daŭran ligilon al tiu specifa evento. Tiel oni povas diskonigi tiun ligilon tra sociaj retejoj kiel Facebook kaj Telegram, kaj la sistemo konservos la eventajn informojn eĉ post ĝia fino.

Kiujn ŝanĝojn vi faris al la servo pro la kronviruso?

– Ĉar subite multegaj eventoj estis nuligitaj, ni aldonis la eblon nuligi eventon. Ni ne volis simple forigi la eventojn, ĉar pro diversaj kialoj estas interese konservi informojn pri planitaj okazaĵoj. Ni ankaŭ rimarkis kelkajn nelogikaĵojn – ilin ni korektis.

– Multaj retaj eventoj aperas nun en Eventa Servo. Kelkaj uzantoj plendis, ke ne estas facile scii kiam ekzakte evento komenciĝas. Retaj eventoj ja okazas en la tuta mondo kaj ne ĉie estas sama horo. Fernando tial plibonigis la sistemon de horzonoj: eblas nun agordi lokan horzonon ĉe eventoj.

– Antaŭ nelonge, ni krome plibonigis la kalendaran vidon. Ĝi nun defaŭlte ligas al la semajna kalendaro kaj tre utilas por havi superrigardon de retaj eventoj. Estas kvazaŭ konstanta Esperantista Kongreso Reta.

Kiel oni povas plej bone uzi la servon? Ĉu oni devas krei konton?

– Ne necesas instali aplikaĵon aŭ krei konton, oni bezonas nur retumilon. Sufiĉas iri al www.eventaservo.org, ĉu per komputilo, tabulkomputilo aŭ poŝtelefono. La retejo aŭtomate adaptas sin al via ekrano. La servo estas senpaga.

Se oni havas konton, ĉu eblas indiki, ke oni ĉeestos aŭ eble ĉeestos, samkiel en Facebook?

– Tio nuntempe ne eblas, sed estas planata. Ni ne tro rapide enkondukas novajn eblojn; ni preferas unuavice zorgi pri tio ke la aktuala retejo bone funkciadu. Ni volas trankvile pripensi kaj testi antaŭ ol lanĉi ion novan. Ofte mankas tempo al Fernando kaj mi; ni ja volontule okupiĝas pri la retejo.

Se oni volas diskonigi sian propran eventon, kiel oni faras tion?

– Oni registriĝu. Poste oni povas aldoni eventon, alklakante ‘Aldoni eventon’. Mi rekomendas ligi eventon al organizo; ĉe la organiza paĝo eblas havi superrigardon de pasintaj kaj venontaj eventoj. Se oni spertas problemon aŭ havas demandon aŭ rekomendon, eblas persone kontakti min. Tre gravas por ni, ke la retejo estu kiel eble plej uz-afabla.

Kiuj laŭ vi estas la plej ĉeestindaj eventoj dum la venonta monato?

– Dum venontaj monatoj, mi supozas ke plej multaj eventoj plu okazos rete. Mi persone antaŭĝojas la virtualan malferman tagon de UEA, la retan plurlingvulan kunvenon de E@I, la retan kongreson de ILEI kaj Paralelan Universon. Mi cetere tre scivolas, kiel ĉi-somere okazos UK kaj IJK. Estas bela defio. Kompreneble mi plej antaŭĝojas fizikajn renkontiĝojn. Mi tre esperas ke povos okazi la Beneluksa Kongreso en septembro.

Eventa Servo apartenas al UEA jam de longe, kial ĝi, kaj amaso da aliaj retaj servoj de UEA, ne estas integritaj kun la retejo de UEA?

– Pri la kialoj mi ne ekzakte scias. Fernando kaj mi provas koncentriĝi pri niaj propraj projektoj kaj ne tro enmiksiĝi en la diskutoj de kaj kun UEA. Gravas por ni precipe, ke Eventa Servo estas agnoskita kiel Servo de UEA (kaj TEJO). Tiel ĝi ne estas projekto de du-tri personoj, sed de grava Esperanto-asocio. Tio donas garantion pri ĝia longedaŭra funkciado. UEA multon faras por disvastigi la servon inter siaj membroj: la revuo Esperanto informas pri ĝi, Fernando Maia mencias ĝin en la komunikoj de UEA kaj tiel plu.

– Kvankam la retejo ekzistas jam du jarojn, estas nur komenco. Daŭras longe, antaŭ ol iuj homoj komprenas la utilon de nova retejo kaj ke ĝi estas ĝenerale akceptita de la iom tradiciema Esperanto-movado. La entuziasmo kreskas. Mi optimismas pri la evoluoj, bone progresas. Intertempe, 436 aktivuloj jam registriĝis en Eventa Servo; tio estas multege! Vidu statistikojn pri tio.

Kiuj estas viaj nunaj planoj por ĝia estonto? Ĉu ankoraŭ iuj novaj funkcioj?

– Ni havas multajn planojn. Ekzistas interna listo kun pli ol 70 eroj. Ni donas prioritaton al rapida solvado de cimoj kaj provas maksimume ekscii kaj plenumi la bezonojn de la uzantoj de la servo. Uzantoj sciigis al ni ke ekzemple utilus komentoj ĉe eventoj, rektaj ligiloj al Zoom, Jitsi, Facebook kaj similaj servoj, indiko pri la ĉeestoj de partoprenantoj, formularo por aliĝi al evento kaj pli facila aldonado de ripetaj eventoj.

Intervjuo: Chuck Smith

La estraro de UEA konfirmis, ke la ĉi-jara Universala Kongreso ne okazos, sed la kongresanoj, kiuj jam pagis aliĝkotizon, rajtos uzi la monon por pagi la kongreskotizon en 2021 aŭ 2022. La nuligo de la kongreso kreskigas la buĝetan deficiton de UEA je 45.000 eŭroj.

La estraro de UEA nun faris la formalan decidon pri nuligo de la ĉi-jara Universala Kongreso de Esperanto en Montrealo, Kanado. Anstataŭe la kongreso en Montrealo okazos en la jaro 2022.

La decido estis farita laŭ rekomendo de la Loka Kongresa Komitato (LKK) en Montrealo, kaj la LKK jam konsentis plu labori por aranĝi la kongreson de 2022.

Al la definitiva decido de la estraro de UEA evidente kontribuis la fakto, ke la registaro de la provinco Kebekio, kie situas Montrealo, petis la nuligon de ĉiuj kulturaj aranĝoj kaj festivaloj ĝis la fino de aŭgusto.

Laŭ la vicprezidanto de UEA, Fernando Maia, la asocio ne perdos faritajn antaŭpagojn pro la nuligo:

– Kompreneble antaŭpagoj estis faritaj, sed neniu mono estos pro tio perdita. Ekzempla kunlaboro inter LKK, CO, estraro kaj la kongresejo permesis prokrasti la UK-on sen punpagoj kaj financaj perdoj rilate al la kongresejo, kiu redonos ĉiujn antaŭpagojn.

Tamen nerekte la nuligo de la kongreso signifas, ke la buĝeta deficito de la asocio en 2020 kreskos je almenaŭ 45.000 eŭroj. En letero sendita al ĉiuj aliĝintoj la estraro de UEA nome informis, ke la jam pagitaj kongresaj kotizoj povos esti uzitaj por pagi aliĝon al la Universala Kongreso en Belfasto 2021, aŭ la UK en Montrealo en 2022.

Laŭ la kondiĉoj indikitaj en la aliĝilo, subskribe konfirmitaj de ĉiu aliĝinto, UEA efektive ne havas la devon kompensi la aliĝkotizon eĉ se kongreso estos nuligita. Tion la estraro tamen decidis fari.

Laŭ la kongresa regularo, 65% el la kongresaj kotizoj iras al la kongresa kaso, dum 35% (la tiel nomata kongresa licencpago) iras al la ĝenerala kaso de UEA, interalie por financi la salajron de la konstanta kongresa sekretario.

En la buĝeto de UEA por 2020 oni antaŭvidis, ke la ĝenerala kaso gajnos 45.000 eŭrojn pro la kotizoj. Tiun monon UEA nun ne ricevos, kaj sekve la buĝetita deficito de 62.890 eŭroj nun kreskos je minimume tiu sumo, al entute 107.890 eŭroj.

La buĝetita sumo egalas al kongreso kun proksimume mil aliĝintoj. Ĝis nun al la nun nuligita kongreso aliĝis 824 personoj el 57 landoj. Se UEA tenus la jam pagitajn kotizojn, ĝi do ricevus grandan parton de la buĝetita licencpago.

En mesaĝo sendita al la komitata diskutejo, Osmo Buller (pli frue ĝenerala direktoro, nun komitata revizianto) atentigas, ke UEA ne havas tro da mono kaj ke la aliĝintoj povas rericevi siajn kotizojn alimaniere, se ili sekvis la rekomendojn de UEA pri asekuroj:

– Tiuj, kiuj faris vojaĝasekuron, povas ricevi repagon por la kotizo kontraŭ sia asekuro same kiel por ekskursoj kaj loĝigo, se ili ne povis nuligi siajn mendojn ĝis la anoncita limdato. La regulo pri nerepagebleco estas asekuro de UEA mem por situacioj kiel la nuna, kiu krome trafas la asocion en profunda financa krizo.

Kvankam la kongreso ne okazos, UEA jam havis pro ĝi diversajn kostojn, ekzemple la presadon kaj dissendon de la Unua kaj Dua Bultenoj, la vojaĝojn kaj restadon de la konstanta kongresa sekretario al Montrealo kaj simile.

La kotizoj povus financi tion, kaj la ceteran parton de la mono UEA povus meti en la kongresan rezervan fondaĵon – ĝi estas eksterbuĝeta konto, kiun oni kaze de bezono uzas por kovri kongresajn deficitojn. Tio nun ne okazos.

Laŭ vicprezidanto Fernando Maia estas ankoraŭ tro frue por analizi la financajn sekvojn de la decido.

Libera Folio: Kial UEA en la nuna situacio konscie decidis kreskigi la deficiton?

Fernando Maia: – La decidoj de UEA kompreneble ne estis por kreskigi deficiton. Fronte al la monda situacio, ĉefe en Kanado, fariĝis entute ne ebla la okazigo de la UK en 2020. La ĉefa motivo de decido por tio tamen estis antaŭ ĉio la sano kaj la sekureco de esperantistoj kaj de ĉiuj homoj ĝenerale. Financaj sekvoj de tio jam estas traktataj inter la Centra Oficejo kaj la estraro, kiuj unue prezentos la analizojn al la Komitato de UEA.

– Planoj por mildigi la financajn sekvojn jam estas prilaborataj, tiel ke ne estas ĝuste fari la kalkulojn krude laŭ la kongresa licencpago. En rekta komuniko al kongresanoj fare de la CO, ili estis afable invititaj konsideri donaci siajn aliĝkotizojn al UEA, se tio eblas. Kiel estrarano, kun sincera antaŭdanko nome de la asocio, mi ŝatus profiti la okazon por kuraĝigi kongresanojn konsideri tiun opcion, se tio estos ebla al ĉiu el ili.

Ĵenja Amis, la sekretario de la Montreala LKK, aprobas la decidon de UEA, laŭ kiu aliĝintoj rajtos uzi la jam pagitajn kotizojn por alia UK, ekzemple tiu en Montrealo en 2022:

– Laŭ mi estas tre bona decido. Fine de marto, kiam fariĝis pli kaj pli klare, ke la UK en Montrealo ne povos okazi, ni (la LKK) skribis al la estraro de UEA kun la rekomendo prokrasti la UK-on. Nia rekomendo estis ke la kotizoj por la UK-2020 estu uzeblaj por la du sekvaj kongresoj. Ni estas ege dankaj ke la UEA-estraro sekvis tiun rekomendon, eĉ se laŭ la statuto ĝi rajtus konservi la monon de la kongresanoj.

– Laŭ mi estas vere strategia decido, bona por UEA longdaŭre, t.e., ne nur bona por unu buĝeto de unu jaro – la reputacio de la organizo estas ja plej grava afero, mi pensas … Estas fakte mia espero ke eble kelkaj aliĝintoj, kiuj povus tion fari, simple donacos tiun kotizon al UEA por kovri la kostojn, kiuj jam okazis: ekzemple, presi kaj dissendi la Duan Bultenon.

Libera Folio: Pri kio laboras la LKK nun, post la decido de UEA movi la kongreson al 2022?

Ĵenja Amis: – Estas multaj aferoj, kiujn ni ankoraŭ devas fari: skribi al ĉiuj ekskursgvidantoj, volontuloj, kontribuantoj al la programo, honora komitato, diversaj partneroj. Ĉi-semajne ni devos dissendi gazetarkomunikon kanadan pri la prokrastiĝo de la UK al 2022, esti pretaj por la intervjuoj … Ni konsideras fari montrealan kontribuon al la virtuala kongreso en 2020.

–Kiam ĉiuj farendaĵoj pri la 105-a kongreso estos finitaj, ni intencas simple iom ripozi antaŭ ol rekomenci la laborojn por 2022. Kiel vi povas imagi, ni lacas – ne nur fizike, sed ankaŭ mense: la necerteco pri la evento, timo por la vivo de la kongresanoj, la devo ĵongli ĉiujn aliajn familiajn respondecojn, laborojn, kaj tiel plu, tute elĉerpis nin. Sed pro tio, ke tiom da laboro jam estis farita, ni pensas ke estos facile uzi ĉion jam preparitan, kun etaj ĝustigoj kaj aldonoj.

Hori Jasuo elpensis la Esperanto-sumoon por ke ankaŭ komencantoj eklegu librojn en Esperanto, ĉar nur tiel oni laŭ li povas vivteni la lingvon. ”Mi ĉiam aĉetis plurajn Esperanto-librojn, sed tiuj libroj tuj kuŝis kaj endormiĝis en mia libroŝranko, kaj neniam vekiĝis”, li klarigas en intervjuo de Libera Folio.

307 homoj el 38 landoj legis esperantlingvajn librojn inter la 15-a kaj 29-a de marto, kadre de la 62a Esperanto-sumoo. Sumoo estas tradicia japana sporto kie oni luktas kontraŭ alia homo, sed en la Esperanto-sumoo oni luktas kontraŭ si mem. Ekde 2009, ĉiun duan monaton centoj da esperantistoj partoprenas la projekton, kiu celas instigi legadon de esperantaj libroj. Ni intervjuis la inicitanton kaj ĉeforganizanton, Hori Jasuo, pri la projekto.

Kio fakte estas la Esperanto-sumoo?

– La sistemo estas tre simpla. La partoprenantoj anoncas, ke ili legos iun libron dum la 15-taga Sumoa periodo kaj, ekzemple, 3 paĝojn ĉiun tagon. Laŭ anonco aŭ promeso al si, ili legadas dum la Sumoo, kaj kiam iun tagon ili plenumas sian promeson, ili gajnas unu venkon, ĉu ili legas 20 paĝojn de filozofia libro aŭ ĉu unu paĝon de infanlibro. Tiamaniere komencantoj kaj veteranoj povas “lukti” dum 15 tagoj sur la sama ringo.  Tial eĉ komencantoj povas ĝoje partopreni en tiu Sumoo.

De kie venis la ideo por la sumoo?

– Mi estas multjara esperantisto, sed antaŭ ol mi komencis organizi tiun Sumoon, mi ĉiam hontis pro mia maldiligenteco pri legado de Esperanto-libroj. Mi ĉiam aĉetis plurajn Esperanto-librojn, sed tiuj libroj tuj kuŝis kaj endormiĝis en mia libroŝranko, kaj neniam vekiĝis. Mi sciis, ke samo okazas al multaj esperantistoj. Se ni ne legas librojn, nia Esperanto-kapablo neniam altiĝas, kaj la librokulturo velkas, nome nia nelegado signifas velkadon de Esperanto.

– Tamen kiamaniere ni povos instigi esperantistojn legi librojn? Ĉu ni simple havigu al ili celon, ekzemple legi 500 paĝojn dum unu jaro? Eble iuj veteranaj esperantistoj provos legi tiom da kvanto, sed komencantaj esperantistoj neniam volas, nek provas. Kiamaniere mi povos instigi eĉ komencantojn legi librojn?

Kiel la projekto komenciĝis?

– Mi prove komencis la Sumoon septembre 2009 nur al japanoj. Komence partoprenis nur dek personoj. Post du Sumooj, mi havis memfidon pri la sukceso, kaj mi malfermis la Sumoon al la mondo. Kaj poste pli kaj pli multiĝis la partoprenantoj.

– La pinto estis julio 2017, antaŭ la Seula UK. La nombro kreskis preskaŭ ĝis 400, dank’ al multaj partoprenantoj el Koreio, sed poste koreoj perdis entuziasmon kaj ĉesis partopreni en ĝi, do nun la nombro vagadas je ĉirkaŭ 300 el 35 landoj, sed ankoraŭ sufiĉe multe.

Kiel ĝi fartas nuntempe?

– Nun la partoprenantoj venas el ĉirkaŭ 35 landoj. Konstante plej multe partoprenas el Japanio, ĉirkaŭ sepdeko, kaj poste, longe Francio okupis la duan lokon, sed nun la dua estas Brazilo, kaj sekvas ilin Pollando, Rusio, Vjetnamio, Nepalo ktp. Unu fojon multaj partoprenis el Afriko, sed nun malmulte pro la ekonomiaj kaj politikaj problemoj, kaj plej bedaŭrinde el Oceanio preskaŭ neniu partoprenas.

– Resume la plej multaj partoprenas el Azio. S-ro Renato Corsetti ofte diras, ke venos tempo, kiam Azio estos la centro de Esperanto-movado. Li povas esti prava, sed mi timas, ke la japana movado maljuniĝis kaj en la estonteco ne povos sendi tiel multajn partoprenantojn kiel nun.

Kiel la sumoo kontribuas al Esperantujo?

– Libroj longe kuŝantaj en ŝranko vekiĝis. Longe la partoprenantoj legis tiujn dormintajn librojn, sed ili jam finis tiujn librojn kaj aĉetas la novajn. Laŭ statistiko, unu partoprenanto legas meznombre 60 paĝojn dum unu Sumoo. Certe la Sumoo kontribuas al la movado.

– Mi estas verkisto. Mi verkas kaj eldonas, sed se esperantistoj ne legas miajn librojn, mia verkista laboro estas tute senutila. Mi estas certa, ke ankaŭ aliaj verkistoj ĝojas pro la Sumoo. Anna Löwenstein, Trevor Steele kaj Julian Modest estas tre ŝatataj verkistoj.

Ĉu vi volas diri ion al niaj legantoj pri la projekto kaj legado?

– Por esperantistoj estas devo legi Esperanto-librojn kaj devas esti ankaŭ ĝojo. Sen legado via kapablo ne altiĝas, nek vi povas vere ĝui Esperanton. Sen aĉeto de Esperanto-libroj la Esperanto-kulturo velkas kaj fine malaperos. Dum mi faras liston de partoprenantoj kaj vidas, kiujn librojn ili legas, mi ĉiam miras. En 300 partoprenantoj 270 homoj legas malsamajn librojn. Tio signifas, ke en Esperantujo ekzistas abundege da libroj, kiujn niaj prauloj verkis kaj eldonis en la pasintaj 130 jaroj. Tio estas gravega kultura heredaĵo de Esperanto. Se vi ne tuŝus tiun abundecon, ĉu vi povus nomi vin esperantistoj?

– La Sumoo estas kreita por okupitaj, sed maldiligentaj homoj, kiel mi kaj kiel vi. Partprenante en la Sumoo, ŝanĝu vian vivmanieron, la Esperanto-movadon kaj celu ŝanĝi la mondon.

– La Sumoo estas la plej granda leg-movado en la historio de la homaro, dank’ al interreto kaj dank’ al Esperanto. La Sumoo havas gravegan historian mision por ŝanĝi la mondon pli paca kaj pli egala. Partoprenante en la Sumoo, vi povas dediĉi vin al tiu sankta misio. La Sumoo ne estas simpla legkonkurso, sed grava mond-ŝanĝilo.

La sekvanta Sumoo (la 63a) okazos inter la 10a kaj la 24a de majo. Pli da informoj troveblas ĉe la retejo http://www.esperanto-sumoo.pl/

Robert Nielsen

La Universala Kongreso ne povos okazi en Kanado en 2020. Anstataŭe ĝi eble estos ŝovita al 2022. Tion komunikas la estraro de UEA en mesaĝo sendita al la komitatanoj.

Al la ĝenerala publiko la estraro de UEA donas iom malpli detalajn informojn ol al la komitato. En gazetara komuniko, nun legebla ankaŭ en la retejo de UEA, la estraro atentigas, ke Kanado malpermesis enveturon el ĉiuj landoj krom Usono ĝis la fino de junio, kaj nun malfacilas antaŭvidi kiam eksterlandanoj denove rajtos viziti Kanadon.

Aldone evidentas, ke “la medicinaj, ekonomiaj kaj aliaj implicoj povas daŭri longe post la estingiĝo de la epidemio”, la estraro skribas. “Sekve, la Estraro, konsulte kun la LKK, la kongresa fako kaj la instancoj en Kanado, planas prokraston de la UK en Montrealo”, la komuniko tekstas.

Laŭ la gazetara komuniko la fina decido ankoraŭ ne estas farita: “Kiam la Estraro faros decidon, la kongresanoj kaj ĝenerala publiko estos tuj informitaj. Samtempe venos informo, kiel oni pritraktos malmendojn kaj kotizojn.”

En mesaĝo sendita al la komitatanoj la estraro tamen jam klare indikas, ke la kongreso ne okazos en Montrealo ĉi-jare:

Pro la malpermeso eniri Kanadon, kiel klarigite en la tuj sendota Gazetara Komuniko n-ro 861, la UK ne povos okazi en Montrealo en 2020. La Estraro konsulte kun la LKK, la kongresa fako kaj la instancoj en Kanado, planas ĝin prokrasti, prefere al 2022.

Laŭ la sama mesaĝo, ne sendita al la ĝenerala publiko, UEA nun negocas kun la kongresejo pri tio, ĉu en la nunaj kondiĉoj eblos nuligi la kontrakton sen punpago. La rezulto de tiu negocado evidente influos la financojn de la asocio.

Se la kongreso estus formale nuligita, UEA laŭ la kondiĉoj skribitaj sur la aliĝilo ne devus repagi la kotizojn. Se aliflanke la kongreso estos ŝovita al alia dato aŭ jaro, supozeble jam pagitaj kotizoj plu validos je tiu posta dato.

Laŭ la letero sendita al la komitatanoj, la estraro efektive planas aranĝi ĉi tiel, sed ankaŭ pri tio mankas fina decido:

La detaloj de tiu pritrakto ne aperas en la nuna GK. La nuna propono estas, ke la kotizo por Montrealo validos por UK 2021 aŭ 2022. Por tre aĝaj membroj, eblos alia aranĝo laŭ individua trakto.

Ĵenja Amis, la sekretario de la Montreala LKK, opinias ke la plano prokrasti la Montrealan kongreson estas saĝa kaj prudenta:

– La situacio estas serioza en Kanado kaj tutmonde, kaj ni ne scias, post kiom da monatoj la vivo revenos al la normalo. Por mi, kaj ĉiuj ni en la LKK, plej gravas ke la sano de la kongresanoj kaj de ĉiuj homoj en Kanado ne estu endanĝerigita pro la kongreso. Kompreneble, ni faris jam enorman laboron por sukcesigi la UK-on, ni laboras jam de longa tempo kaj ni pretas daŭrigi la laboron, por ke nia Montreala kongreso okazu, nur en alia jaro!

Anstataŭ la Universala Kongreso UEA laŭ la gazetara komuniko ”konsideras organizi virtualan eventon, kiu konservos plurajn elementojn de la tradicia UK kaj estos amase disvastigita rete al la tuta mondo”.

La sorto de la ĉi-jara IJK ankoraŭ ne estas decidita. Post sabata retkunsido ĝia LKK komunikis, ke oni ”atendas ĝisdatigojn de registaroj” kaj ke fina decido estos anoncita la 25-an de aprilo. Oni konsilas antaŭ tiu dato ne rezervi vojaĝojn.

Pli pri la temo:

• Nuligo minacas al IJK kaj UK

La kronvirusa pandemio nun minacas kaŭzi nuligon de la ĉefaj Esperanto-aranĝoj en 2020. Decidoj pri la sorto de la ĉi-jaraj IJK kaj UK devos esti faritaj tre baldaŭ, kaj la cirkonstancoj ne estas favoraj.

Nur mondmilitoj ĝis nun povis perturbi la ĉiujaran ritmon de la ĉefaj esperantistaj kongresoj. En 1914 la 10-a Universala Kongreso en Parizo estis efektive nuligita pro la komenciĝo de la Unua mondmilito: la malfermo samtempe iĝis la fermo de la kongreso, al kiu anticipe aliĝis 3.700 esperantistoj.

Eĉ dum la Unua mondmilito fakte okazis unu Universala Kongreso: tiu en Sanfrancisko en Usono en 1915, kun nur 163 partoprenantoj. Post la milito la Universalaj Kongresoj okazis ĉiujare de 1920 ĝis 1939, kaj denove ekde 1947.

La unuaj Internaciaj Junularaj Kongresoj estis aranĝitaj en 1938 kaj 1939. Post la milito la unua IJK okazis en 1947. De tiam la kongresojn oni organizas regule ĉiujare. Neniu kongreso estis nuligita, eĉ se en la jaro 1967 ambaŭ kongresoj estis movitaj el Israelo al Nederlando pro risko de milito. La decido de la estraro de UEA movi la kongreson al Roterdamo estis publikigta fine de majo, kaj post malpli ol semajno efektive okazis la Sestaga milito.

Sed nun la mondvasta kronvirusa pandemio minacas ambaŭ ĉefajn esperantistajn aranĝojn.

Unuavice la risko trafas la Internacian Junularan Kongreson en Nederlando: ĝi devus eki la 11-an de julio, sed ekzistas la risko, ke la nuna malpermeso de publikaj renkontiĝoj povos esti longigita ĝis julio. Malcerta estas tamen ankaŭ la sorto de la Universala Kongreso, kiu laŭplane devus komenciĝi en Kanado la 1-an de aŭgusto.

La prezidanto de la LKK de la nederlanda IJK, Rogier Huurman, rakontas ke por decidi pri eventuala nuligo de la kongreso gravas ne nur la situacio en Nederlando, sed tiu en la tuta mondo.

Li konfirmas, ke la LKK konsideras eventualan nuligon de la kongreso, sed ankaŭ ekzemple la eblon okazigi ĝin kelkajn semajnojn aŭ monatojn poste.

– Ni jam havis cerbuman kunsidon kaj elpensis multajn verŝajnajn kaj malpli verŝajnajn alternativojn. Ĝis nia anonco ĉiuj el ili konsideriĝas.

Neniu ano de la organiza teamo ĝis nun serioze malsaniĝis, kaj la diversaj malpermesoj kaj limigoj enkondukitaj pro la pandemio ne multe influis la organizan laboron, ĉar la kunlaboro ĉiel okazas distance, diras Rogier Huurman.

– La ĉefa efiko al nia organiza laboro estas jena: ĉio paŭzas. Ne plu venas novaj aliĝoj, nek estas malaliĝoj. Ni ne rezervas busojn aŭ luas ekiparon, ni ne subskribas kontraktojn kun artistoj. Aliflanke nia kongresa organizado fartis vere bone, kaj multaj aferoj jam estis planitaj. Duono de la programo estas konata, kaj se ni nun magie ricevus certigon, ke la IJK normale povos okazi, ni povus meti plejparte plenan programtabulon reten post kelkaj tagoj.

Oni jam promesis repagi la kotizojn de la aliĝintoj, se la kongreso estos nuligita. Aliflanke la LKK jam faris unu signifan elspezon: oni antaŭpagis la kongresejon.

– Se venos oficiala malpermeso organizi eventojn en julio, tiam pli verŝajnas, ke ni rehavos tiun sumon, aŭ ŝovos al alia dato. Se ne, tiam necesos negoci, kaj kompreneble ankaŭ la posedantoj de kongresejoj nun estas en malfacila financa situacio. Nederlanda Esperanto-Junularo havas financajn rezervojn kaj el tio pagis la antaŭpagon, ni ne bankrotos. Pro tio ni dankas al niaj fidelaj patronoj.

Ankoraŭ ne klaras, kiam venos la fina decido pri la sorto de la ĉi-jara IJK, sed tio okazos ene de la plej proksimaj semajnoj aŭ eble eĉ tagoj:

– La teamo decidos en kunsido ĉi-dimanĉe, aŭ se tiam decidas prokrasti, du aŭ kvar semajnojn poste, diras Rogier Huurman.

Simile malcerte statas la situacio pri la Universala Kongreso en Montrealo, kiu devos okazi komence de aŭgusto. Eĉ se Kanado ĝis nun ne estis same forte trafita kiel Usono, la risko ke la epidemio iĝos severa kaj longedaŭra evidente ekzistas ankaŭ tie.

UEA jam plilongigis la duan aliĝperiodon ĝis la fino de aprilo, por ke aliĝemuloj ne devu rapidi fari sian decidon.

La retejo de la LKK informas: ”La organizantoj sekvas ĉiujn evoluojn pri la koronviruso, daŭrigas ĉiujn preparojn por la UK kaj antaŭvidas ke la kongreso okazos kiel planite.” Tamen tute ne klaras, kia estos la situacio en Kanado kaj en la mondo post kelkaj monatoj.

Laŭ Ĵenja Amis, sekretario de la LKK, eventualan decidon pri ŝanĝoj aŭ nuligo devas fari kaj diskonigi la estraro de UEA:

– Ili baldaŭ komunikos – ene de 2-3 tagoj. Nun ili laboras tiom forte kiom ili povas kun ĉiuj partneroj, la Turisma Oficejo kaj tiel plu, ŝi skribis en Facebook en merkredo.

Tio ŝajnas indiki, ke la kongreso tre verŝajne ne okazos laŭ la plano. Se ĝi estos nuligita, la aliĝintoj laŭ la reguloj skribitaj sur la kongresa aliĝilo ne rericevos sian monon. Repageblaj laŭ certaj kondiĉoj estas nur la kongresaj mendoj, sed ne la kotizo mem.

Se tiuj reguloj estos aplikitaj, la nuligo de la kongreso ne tre multe influos la financojn de UEA. Eventuale la asocio tamen perdos iom da mono pro malmendo de la kongresejo, depende de la kondiĉoj en la lukontrakto kaj la aktuala jura stato de la pandemiaj limigoj.

La kongresanoj siaflanke en tia kazo eventuale povos rericevi la kongreskotizon kaj aliajn jam pagitajn kostojn el sia vojaĝasekuro.

Unu persono mortis kaj 27 estis vunditaj en la tertremo kiu trafis la ĉefurbon de Kroatio la 22-an de marto. Ŝajne neniuj esperantistoj estis rekte trafitaj, sed difektiĝis la sidejo de la loka Esperanto-klubo, kiu nun bezonas kostajn riparojn.

Kvazaŭ ne sufiĉus la daŭranta pandemio, Zagrebo frumatene la 22-an de marto estis trafita de tertremo kun la forteco de 5,5 laŭ la skalo de Richter. Laŭ informoj de lokaj esperantistoj estis difektitaj 26.000 konstruaĵoj, el kiuj 1.900 ne plu estas uzeblaj.

Post inspekto montriĝis, ke inter la malpli serioze difektitaj konstruaĵoj estas ankaŭ la sidejo de la loka Esperanto-klubo en la adreso Vodnikova 9 en la forte trafita urbocentro.

Samkiel en multaj aliaj domoj, damaĝita estis la fumtubo, kiu nun postulas renovigon. Post la rekonstruo la klubo devos pagi por instalo de nova sistemo por hejtado kaj akvovarmigo.

En teksto publigita en la retejo de Kroata Esperanto-Ligo ĝia prezidanto Spomenka Štimec priskribas sian sperton:

Mi loĝas en la urbocentro de Zagrebo en la strato Nova ves, tre malnova strato de Zagrebo el la mezepoka tempo. La unuaj tertremoj estis du, la unua je la 6.24 kun intertempo de ĉirkaŭ duonhoro venis la dua, iom malpli forta.. Ni aŭdis fortegan bruon kaj tuj post ĝi venis skuegoj en kiuj mi flugis de la lito. La bruo ne venis nur de la tertremo sed tute aparte de frakasitaj glasoj (jes, miaj belaj verdaj alzasaj glasoj, el ses, la tertremo ŝatis detrui kvin, ĉampanaj glasoj aldone, glasoj por glaciaĵoj, japanaj teleroj kaj ceramikaĵoj, tekruĉoj kaj vinkruĉoj, ĉio muelita en polvon ĉar la puŝo de la tertremo elĵetis ilin el mia kuireja ŝranko.) La tertremo ĉe mi odoris je kuba rumo, ĉar frakasiĝis plena botelo da blanka rumo kaj aspergis la polvon.

La domoj en la strato estas ege trafitaj kaj multaj domoj estas damaĝitaj. Dum la matena tertremo la 22an de marto ĉiuj loĝantoj elkuris surstraten en malvarman matenon en noktoĉemizoj kaj kovriloj kaj kun la piedoj sur la tero forgesis por momento korona-viruson. Mi havis nian maskon survizaĝe, mi havis gantojn. Post la unuaj tertremoj… ĝis hodiaŭ atakis nin 90 tertremoj malpli fortaj. Se iu demandas onin: Kiel vi fartas? La respondo estas: Mi fartas 5,50 laŭ Richter.

La riparon de la fumtubo en la klubejo la zagrebaj esperantistoj povos pagi per ŝparmono el sia konto por la  prizorgo de la domo. Tiu mono tamen ne estas uzebla por la novaj hejtaparatoj, kaj Kroata Esperanto-Ligo nun esperas je la solidareco kaj subteno de alilandaj esperantistoj por restarigi la klubon.