Aperis nova esperanta retpaĝo: Tubaro. Ĝi mem ne proponas novan enhavon, sed per ĝi pli facilas trovi esperantlingvajn filmetojn en YouTube. Rogier Huurman intervjuas por Libera Folio la kreinton, Pablo Busto. Li jam estas konata pro siaj kantoj por infanoj, el kiuj Dek Bovinoj estas la plej fama. Tubaro aperis en la komenco de februaro de tiu ĉi jaro. Je la momento kiam ni verkas tiun ĉi artikolon, estas pli ol 800 filmetoj en la retpaĝo, el kiuj 550 estas markitaj kiel esperantlingvaj.

Libera Folio: Kio estas la celo de Tubaro?

Pablo Busto: – Ĉefe, konkeri la mondon, sed unue, ni celas montri filmojn en Esperanto en koncentrita loko. Estas ege malfacile trovi filmojn en Esperanto, la nunaj serĉiloj montras rezultojn laŭ via historio, kaj, kompreneble, ni ĉiuj retumas pli ofte en nia lingvo ol en Esperanto. Do, se iu faras la kutiman serĉon “esperanto”, plej eble vi trovos filmojn en via lingvo pri Esperanto, ne esperantajn filmojn.

Kiuj homoj estas malantaŭ Tubaro?

– Estas kelkaj, sed la plej videbla estas mi, la aliaj preferas ne esti publike konataj. Sed honeste, mi pensas ke ĉiu, kiu faras filmon en esperanto estas parto de Tubaro, platformo sen enhavo estas nenio.

Kiel filmetoj aperas en Tubaro?

– Ni celas fari ĉion laŭeble aŭtomate. Ni havas programojn, kiuj serĉas en YouTube per kelkaj ŝlosilvortoj, kaj montras ĉiujn novajn filmojn. Krome ni sekvas kelkajn kanalojn (evildea, muzikumejo, scivolemo…), pri kiuj ni certas, ke 90% el ilia enhavo estas en Esperanto, kaj, eĉ se la serĉilo ne trovas, ajna nova filmo aperos. Kaj por iomete pli certi ni havas ankaŭ liston de blokitaj kanaloj, kiuj estas kutime trovataj, sed ilia enhavo ne rilatas al Esperanto (futbala teamo, muzika grupo el Kostariko, Dancejo el Bonaero…). Pro tio, ke tiu serĉmaniero ne perfektas, ni ebligis ke homoj proponu anonime novajn aŭ malnovajn filmojn, sed tiuokaze, por eviti spamatakon, administranto kontrolas antaŭ publika alŝuto.

Kiom da laboro estis krei la retpaĝon?

– Multe pli ol pensite! Ni komencis antaŭ 1 jaro, pli malpli. Sed ni ne diskonigis ĝin ĝis havi sufiĉe da certeco ke estas ne tre gravaj eraroj en ĝi. Multaj esperantaj retejoj fiaskis pro tro frua publikigo.

Ĉu tiu ĉi tuta projekto estas farita por plipopularigi Dek Bovinojn?

– (Ridas.) “Dek Bovinoj” montris al mi, ke ekzistas homoj interesitaj pri esperanto, sed ekzistas ankaŭ grava problemo: mankas interligo inter multaj interesaj aferoj. Ekzemple, alia projekto kiun mi partoprenas, “Muzikumejo”, ricevas tre malmultajn vizitojn de aliaj esperantaj filmoj, kaj tio simple ne sencas. Tial la decido fari Tubaron. Montri tion kio ekzistas aliloke, sed malfacile troveblas. Estus maleble konvinki kreantojn translokiĝi al nova servo.

Ĉu vi havis problemojn pro maltaŭga enhavo?

– Kompreneble jes, tio estis antaŭvidebla. Ĉirkaŭ 20% de la aŭtomataj trovaĵoj estis maltaŭgaj (komprenu “maltaŭga” kiel “neesperanta” kaj “nerilata” enhavo). Momente ni solvas tion permane, sed ni planas fari aŭtomatan administrilon, kiu faros tion laŭ la raportoj de la uzantoj.

Kiel la montrataj filmetoj estas ordigitaj?

– Kelkmaniere: defaŭlte laŭ ordo de apero en Tubaro. Sed ni ebligas kelkajn aliajn ordigojn: “laŭ la aĝo de la filmo en sia platformo”, laŭ la kvanto de komentoj, ŝatoj, kaj la plej interesa, miaopinie, laŭ la lasta komento. Tio ebligas, ke homoj pli facile trovu respondojn kaj reagojn al iliaj komentoj.

Ĉu eblas spekti sinsekvon da filmetoj de la sama kreinto aŭ pri sama temo?

– Ankoraŭ ne. Ni ŝatus ebligi tion, kaj teknike estas sufiĉe facile, sed tio estas iomete tikla temo. Laŭ la kondiĉoj de YouTube, se ni farus tion, la spektaĵoj tra Tubaro ne estus enkalkulitaj de YouTube, kaj ni ne ŝatus “forŝteli” spektojn de kreinto. Ni volas pli esplori la temon por ebligi tion.

Kiujn aliajn funkciojn vi pripensas aldoni?

– Multegajn! La plej grava: ni laboras pri algoritmo pri populareco. Nuntempe Tubaro povas aspekti iomete ĥaosa (malnovaj kaj novaj filmoj miksitaj), kaj ni celas uzi la ĉefan paĝon de aperu.net kiel pli trankvilan kaj malpli ĥaosan paĝon, por ke iom post iom aperu filmoj, sed certigante ian minimumon de kvalito aŭ aktiveco. La unuaj provoj de tiuj algoritmoj komenciĝos post 1 aŭ 2 semajnoj. Ni planas ankaŭ enkategoriigon de filmoj, por helpi la rekomendilon trovi similajn filmojn.

Ĉu videblas iu efiko de Tubaro al la esperantlingva filmetaro?

– Dankon pro tia demando, la prej grava afero estas, ke Tubaro estu utila: iomete, jes. De tiam, kiam ni lanĉis Tubaron, neniu el la kanaloj, kiujn mi kunestras, alŝutis novan filmon, do mi ne havas certan mezuron. Por grandaj kanaloj kiel Evildea aŭ Esperanto Variety Show mi pensas, ke Tubaro estas momente sensignifa, sed por malgrandaj aŭ novaj kanaloj Tubaro estas inter 10% kaj 50% de la vizitoj. Sed ni jam rimarkis, ke preskaŭ 50% de la homoj, kiuj spektas unu filmon en Tubaro, spektas alian el niaj rekomendoj. Tio estas multe pli ol la rekomenda proporcio de YouTube ekzemple. En Youtube nur 10% de homoj, kiuj spektas filmon en la kanalo, spektas alian filmon de la kanalo, ili foriras al aliaj rekomenditaj filmoj, kiuj kutime ne estas en Esperanto. Sed ankoraŭ la kvanto da la datumoj estas ne sufiĉe granda por konsideri ilin statistike signifaj.

Intervjuis Rogier Huurman

Jam tri semajnojn la Centra Oficejo de UEA ne aperigas la nomojn de la kandidatoj, dezirantaj fariĝi la B-komitatanoj de UEA. Kialoj de tio estas malklaraj, tamen laŭ informoj de Libera Folio temas pri 8 kandidatoj por 5 lokoj.

La Centra Oficejo de UEA ĝis nun ne diskonigis la nomojn de individuaj membroj, dezirantaj fariĝi B-komitatanoj de UEA. Je la tago de publikigo de ĉi tiu novaĵo mankis iu ajn informo flanke de la CO. La limdato por sendi kandidatig/-iĝojn estis la 28-a de februaro 2019. En la jaro 2016, kiam estis anoncita antaŭa elekto de la komitatanoj B, la listo estis preta jam la 3-an de marto.

Responde al la demando de Libera folio pri la dato de aperigo de la nomoj, la ĝenerala direktoro de UEA Martin Schäffer koncize skribis, ke “UEA post pretigo dissendos oficialan komunikon pere de la Gazetaraj Komunikoj”. Sekvinta demando pri ĉu estis sufiĉe da kandidatigoj restis senresponda. Laŭ informoj de Libera Folio estas ok personoj, kiuj proponis sian kandidatiĝon por kvin lokoj.

En la nuna konsisto de la supera gvidorgano de UEA membras kiel necese 6 komitatanoj B, inter kiuj estas tri estraranoj de UEA (Mark Fettes, Stefan MacGill, Emílio Carlos Vaz Cid). 5 pliaj estraranoj ne havas la saman statuson. La kvanto de komitatanoj B dependas de la kuranta kvanto de membroj en UEA mem. La individuaj membroj rajtas elekti unu Komitatanon B por ĉiu komencita milo da individuaj membroj. La CO devas kontroli, ke kaj la kandidatoj kaj iliaj subtenantoj plenumas la kondiĉon pri membreco.

Nova direktivo pri kopirajto minacas plurajn lingvojn kaj ankaŭ agadon de multaj aktivuloj. “Kiel ni vidas en Esperantujo, sufiĉe multe de la enhavo en minoritataj lingvoj estas farata de volontuloj en ilia libera tempo. Ili faras tion pro ĝojo el la kreemo. Ĉu, se oni devos defendi sin, oni ne perdos sian motivon?”, demandas Václav Zouzalík.

Jam dum pli ol unu jaro oni diskutas pri nova Direktivo pri Kopirajto en Unuiĝinta Cifereca Merkato. Ĝi estis menciita en decembra artikoleto ĉe Libera Folio, Muzikumejo en danĝero. En la artikoleto temis pri Artikolo 13 de la Direktivo, kiu havas potencon ne influi nur unu projekton, sed praktike ĉiujn minoritatajn lingvojn en EU, al kiuj apartenas ankaŭ Esperanto.

La proponata Direktivo pri Kopirajto en Unuiĝinta Cifereca Merkato devus starigi komunajn normojn pri kopirajto en la tuta Eŭropa Unio. La rolo de la Direktivo ne estas nur normiga, sed ankaŭ noviga, certe kun bonaj celoj, sed ankaŭ kun almenaŭ diskuteblaj rimedoj.

Artikolo 13 starigas jenajn novigajn principojn:

– Interretaj servoj por publike kundividi verkojn rajtos permesi al la uzantoj kundividi nur verkojn por kiuj ili havos permeson per kontrakto aŭ verkojn, kiuj ne plu estas kopirajte protektataj (ĝenerale 70 jarojn post la morto de aŭtoro aŭ kiam temas pri verko de popola kulturo).
– La servoj devos kunlabori kun la rajtoposedantoj (aŭtoroj, eldonejoj kaj iliaj reprezentantoj) pri malpublikigo de verkoj, por kiuj ili ne havas rajton kundividi.
-Se la servo malpermesos alŝuti la verkon eĉ se ĝi ne kontraŭas ies ajn protektatan rajton, la alŝutinto havos la rajton apelacii kaj la servo devos home rekontroli la procedon. Se necesos pruvi, ke oni alŝutas la verkon surbaze de escepto en aŭtorrajta leĝo, la alŝutinto povos komenci la pruvproceson antaŭ kortumo.
– La servoj estos respondecaj pri gardado de enhavo, kiun ili kundividas. (Ĝis nun respondecas unuopaj alŝutintoj.)

Se por vi “la servoj” sonas tro ĝenerale, vi povas sur ilia pozicio imagi ekz. Jutubon, Vimeon, SoudCloud aŭ Pastebin.

La Direktivo je la 13-a de februaro trapasis la traktadon ĉe la Konsilio de Eŭropa Unio, kie estas reprezentantoj de ĉiuj membroŝtatoj, sed la problemaj partoj ne multe ŝanĝiĝis. La rezultan tekston vi  povas legi nur en ĝia neoficiala versio.

La problemo kun minoritataj lingvoj aperas ĉe la punkto de kontrolo, ĉu la alŝutata aŭ alŝutita verko (filmeto, muzikaĵo, podkasto, teksto) estas kopirajte protektata aŭ ne. Se vi unuafoje alŝutos vian propran filmeton, vi verŝajne tuj donos al Jutubo rajton kundividi vian filmeton (samkiel nun). Sed se vi en la video uzus poemon de jam longe mortinta poeto aŭ popolan kanton, Jutubo devos rekoni ĉu vi rajtas aŭ ne rajtas kundividi la poemon aŭ kanton.

Tio ne estas malfacila tasko, se temos pri kantoj de grandaj studioj (ili certe provizos Jutubon per ĉiuj bezonataj informoj), sed pli granda la problemo estas ĉe malgrandaj nekonataj (aŭ malaperintaj) eldonejoj kaj ĉe popola kulturo. Imagu, ke vi devus taksi videon de amatora romaa muzikgrupo el Rumanio ludanta romaan popolan kanton, sed jam antaŭe registritan de alia pli konata romaa muzikgrupo el Moldavio. La servoj certe ne dungos parolantojn de ĉiuj lingvoj en Eŭropo.

Kaj la amplekseco de la problemo pligrandiĝas laŭ la nombro de la diversaj verkoj. En nur unu video de Internacia Vespero mi povas havi dekojn da originalaj kaj tradukitaj poemoj kaj kantoj el diversaj landoj. Kiom da tempo la taksisto donos al unuhora video, se aliaj uzantoj alŝutas pliajn siajn videojn?

Se la servo estos plene respondeca pri la enhavo kiel proponite, kaze de dubo, ĉu iu verko damaĝas ies kopirajton aŭ ne, estas por ili pli sekure simple malpermesi la publikigon kaj lasi la alŝutinton defendi sin.

Certe la grandaj servoj utiligos aŭtomatajn programojn por kontroli la videojn, sonregistraĵojn kaj tekstojn. Verŝajne kune kun homa kontrolo. Jutubo jam uzas sian sistemon por kontroli la kopirajtan staton de alŝutitaj videoj, sed foje kun grandaj eraroj. Komence de la pasinta jaro la aŭstralia muzikisto Sebastian Tomczak ricevis kvin raportojn pri lezo de kopirajto ĉe sia video kun blanka bruo. Kelkajn monatojn poste la samo okazis al la muzikprofesoro Ulrich Kaiser el Germanio kun ne-plu-protektataj muzikaĵoj de Johano Sebastiano Baĥo.

Kiel ni vidas en Esperantujo, sufiĉe multe de la enhavo en minoritataj lingvoj estas farata de volontuloj en ilia libera tempo. Ili faras tion pro ĝojo el la kreemo. Ĉu, se oni devos defendi sin, oni ne perdos sian motivon? Por lingvoj, kiuj ne havas televidelsendojn (kaj foje ankaŭ ne radioelsendojn) tio povas esti laŭvorte mortiga afero.

Kontraŭuloj de la proponata Artikolo 13 (sed ankaŭ de simile diskutata Artikolo 11) jam anoncis protestojn por la 23-a de marto en diversaj eŭropaj urboj. La homoj ankaŭ kontaktas eŭropparlamentanojn por ke ili publike starigu sin kontraŭ Artikolo 13.

Václav Zouzalík