Malala Yousafzai, ganior de la Premio Nobel de Pas, ia revade a sua vila de nase en Pacistan a la ves prima pos es fusilida ala par militaristes taliban.
Yousafzai, ci ave aora 20 anios, ia es fusilida a la testa en 2012 car el ia campania per educa fema. La rejion Swat do sua familia ia abita ia es un fortres mlitariste en la pasada, e el ia es atacada en un bus de scola ala a la eda de 15.
Lo ia es nonclar esce el va visita la rejion, par causa de consernas de securia.
A jovedi, on ia anunsia ce Yousafzai ia revade de la Rena Unida Pacistan a la ves prima pos sua ataca. El ia fa un parla emosiosa a la ofisia de la ministro xef en Islamabad:
“Sempre lo ia es mea sonia ce me va vade a Pacistan e ala, en pas e sin teme, me pote move sur stradas, me pote encontra persones, me pote parla a persones. E me pensa ce lo es denova mea casa vea. Donce lo aveni vera, e me grasia tota de vos.”
Un elicotor portante Yousafzai ia atera prosima a sua casa familial en Mingora a saturdi, entre securia forte. On previde ce sua visita a Pacistan va dura per cuatro dias.
Como xica de 11 anios, Yousafzai ia comensa scrive un jornal anonim sur sua vive su governa taliban. On ia fa un filma atestante sur el en 2009.
El ia deveni rapida un defendor franca de educa fema entre supresas par militaristes en Pacistan, e ia es atacada con intende en un bus en otobre 2012 par islamistes estrema. Sua raconta ia atrae atende internasional.
La adolesente ia reseta feris cual ia menasa sua vive, e ia nesesa ce on sutrae un parte de sua cranio per lejeri un infla contra sua serebro. Pos es tratada a un ospital militar en Pacistan, el ia es transportada a la Rena Unida per plu tratas, e per recovre en la site Birmingham, do sua familia continua abita.
Pos recovre, Yousafzai ia parla plu per la educa e diretos de enfantes tra la mundo. El ia institui la Reserva Malala con sua padre, con gol de “labora per un mundo do cada xica pote aprende e gida sin teme”.
En 2014, el ia deveni la person la plu joven ci ia gania la Pas Nobel de Pas. El e Kailash Satyarthi, un ativiste barati, ia reseta lo en junta per sua laboras per diretos de enfantes.
Yousafzai ia continua campania en sua studias, e studia aora politica, filosofia e economia a la Universia de Oxford.
Relatadas de 68 persones ci ia mori cuando un focon ia eruta a un polisieria en la site Valencia en Venezuela esije respondes sur la aveni. La arde ia comensa cuando prisonidas ia ensende materases en atenta sorti a mercurdi.
La Nasiones Unida ia demanda ce la autoriosas venezuelan fa un investiiga rapida e compensa la familias de la vitimes. La focon ia es un de la avenis la plu matante en la prisones de Venezuela.
A mercurdi, relatadas angusada ia asembla ante la polisieria, esijente informa sur sua amadas. La polisia ia forsa los a via par gas lacrimojen.
Tarek William Saab, la avocato acusante xef, ia dise ce 66 omes e du femes, ci ia visita la selulas en la note, ia es matada en la focon. El ia dise ance ce on va inisia “direta” un investiga.
On no ia confirma ofisial la avenis cual ia causa la focon, ma la asosia Un Fenetra a Libria, cual monitori la state de prisones, ia dise ce un prisonida ia fusili la gama de un polisior, e ce, corta a pos, materases en selulas ia es ensendeda. La arde ia sperde rapida.
Salvores ia rompe mures per atenta libri persones trapida par la flamas.
Prisones en Venezuela es suprafolida, e violentia e tumultas matante es comun. La pais ia batalia per casi sua prisonidas a media de un crise economial, e per esta razona lo usa complesos tempora como la prison en Valencia.
La gidores de Corea Norde e Sude va fa sua confere prima de plu ca un desenio a 27 april.
Un declara juntada ia dise ce discutes entre Kim Jong-un de la Norde (Txoson) e presidente Moon-Jae-in de la Sude (Tehan) va aveni en la vileta fronteral Panmunjom.
La data ia es revelada pos un consenta entre ofisiores de ambos lados per prepara la encontra.
La anunsia segue a la dia pos reportas de discutes entre Kim Jong-un e Xi Jinping, presidente de Xina. A acel consenta en Beijing, la gidor de Corea Norde ia repete sua ofre de desnucleali la Penisola Corean.
Kim Jong-un ia dise resente ce el vole consenta con Donald Trump, presidente de la SUA. Trump ia aseta la ofre, e lo es posible ce los pote encontra lunlotra a tempo tan prosima como maio.
La presenta de un data per discutes entre la du Coreas es la move la plu resente en un eruta de ativia diplomata en esta anio, en cual Txoson ia es presente a la Juas Olimpial de Inverno en Tehan.
Un fem canadian ia gania masima pos compra sua bileta prima de loto a sua aniversario 18.
Charlie Lagarde, de la provinse Québec, ia compra un bileta de rasca en un botela de xampania per selebra ateni la eda de 18 anios a 14 marto.
El ia gania, e ia fronti un eleje entre prende un sola premio de milion dolares canadian o reseta mil dolares a cada semana per la resta de sua vive. Pos consulta un conselor finansial, la ganior joven ia eleje la paia anial de mil dolares, car lo no es impostada.
Un portavose per la compania de loto ia comenta: “Lo es estra imposta, alora lo coresponde a un salario de plu ca 100 mil dolares per anio, donce lo es un comensa eselente de la vive de acel fem joven.”
Lagarde dise ce el vole usa la mone per viaja e paia per sua educa. “Me desira studia fotografia. Un de mea sonias es labora per National Geographic.
La Finnlanda Fondumo Esperanto decidis doni al Kalle Kniivilä, la redaktoro de Libera Folio, premion pro lia kontribuo al la Esperanta fakliteraturo. Lige kun tio Nicola Ruggiero faris kun li intervjuon por Beletra Almanako, kiun ni republikigas.
Fondumo Esperanto estas fondaĵo establita en 1955, kies bazan kapitalon donacis Vilho Setälä (1892–1985), unu el la plej gravaj finnaj esperantistoj de la pasinta jarcento. En februaro 2018 la estraro de la fondaĵo decidis doni al Kalle Kniivilä monpremion de mil eŭroj “kiel rekonon de lia valora kontribuo al la Esperanta fakliteraturo” pro liaj kvar raportaj libroj aperintaj en la finna, sveda kaj en Esperanto: Homoj de Putin, Krimeo estas nia, Idoj de la imperio kaj La strato de Tanja.
Nicola Ruggiero: La fadeno kiu ligas viajn kvar librojn estas Rusio. Je kio ŝuldiĝas via ĵurnalisma scivolemo pri tiu lando?
La 87-jara Natalija Soboleva estas unu el la ĉefpersonoj de “La strato de Tanja”, libro pri la ĉiutaga vivo en Peterburgo dum la lastaj cent jaroj.
Kalle Kniivilä: – Mi elektis studi la rusan lingvon jam en la oka klaso de la baza lernejo en orienta Finnlando, eble pro scivolemo pri la apuda landego tiom proksima geografie kaj tamen tre fora en multaj aliaj manieroj. Verŝajne pro similaj kialoj mi daŭre restas fascinita de Rusio, ĝia kulturo kaj ĝiaj loĝantoj, multaj el kiuj dum la jaroj iĝis miaj bonaj amikoj.
– Ĵurnalisme Rusio kompreneble estas aparte interesa al loĝantoj de Svedio kaj Finnlando ankaŭ pro tio, ke politikaj kaj ekonomiaj ŝanĝoj okazantaj tie havas gravan signifon por niaj landoj. Tamen precipe en Svedio ne multaj ĵurnalistoj havas la kapablon kompetente raporti pri rusiaj aferoj. Jen mi do kaptis la ŝancon fari tion kion mi mem volas, verki pri Rusio kaj espereble iom profundigi kaj nuancigi la komprenon pri rusiaj aferoj ĉe la legantoj. Cetere miaj libroj temas ne nur pri Rusio, sed ankaŭ pri Ukrainio kaj la tri Baltiaj landoj.
Ĉu Esperanto iel rolis helpe aŭ enhave en viaj libroj?
– Por verki la librojn mi bezonis trovi lokajn kontaktojn kaj intervjuotojn. Multaj el miaj amikoj kaj konatoj en Rusio, Ukrainio kaj la Baltiaj landoj estas esperantistoj, kaj parton el tiuj kontaktoj mi ĉiam trovis pere de ili. Do mi persone havis tre grandan utilon de Esperanto en la laboro. En pluraj el la libroj ankaŭ preterpase aperas mencio pri la esperantisteco de tiu aŭ alia persono, sed tio kutime ne havas centran rolon. Foje estas kelkaj pliaj frazoj pri tiu temo en la Esperantlingva versio, sed ĝenerale la diverslingvaj versioj estas pli-malpli identaj enhave, kaj mi konsideras ĉiujn tri versiojn originalaj verkoj.
En kia lingvo vi unue verkas?
– En la sveda. La finna estas mia gepatra lingvo, sed jam de multaj jaroj mi laboras en la redakcio de svedlingva gazeto. Krome la unuan eldonkontrakton mi subskribis kun svedia eldonejo, kaj sekve estis nature, ke mi verkis La homoj de Putin unue en la sveda. Poste mi sekvis la saman rutinon ankaŭ kun la ceteraj libroj.
Kiaj estis la reagoj al viaj libroj laŭ la lingvoj? Ĉu estis komunaĵoj?
– La plej laŭdajn reagojn la libroj sendube ricevis en Svedio, kie aperis multaj recenzoj, preskaŭ senescepte pozitivaj. Eble la kialo estas, ke antaŭ la apero de mia Homoj de Putin preskaŭ mankis en la sveda lingvo aktualaj ĵurnalismaj verkoj pri la ĉiutaga vivo kaj opinioj de ordinaraj rusianoj.
– En Finnlando aperis malpli da recenzoj kaj la libroj ĝenerale ricevis iom malpli da atento – eble pro tio, ke mi ne loĝas en Finnlando kaj mia nomo ne estas aparte konata tie. Tamen ĝuste en Finnlando Homoj de Putin estis premiita kiel la plej bona faklibro de la jaro 2014, kaj Idoj de la imperio estis unu el la tri verkoj nomumitaj al la Granda ĵurnalista premio en Finnlando en 2016.
– Ankaŭ en Esperantujo la reagoj ĝenerale estis pozitivaj, kaj la unua eldono de Homoj de Putin rapide elĉerpiĝis. Tamen rusiaj recenzantoj de la Esperanta versio evidente sentis, ke la libro tro simpligas la kompleksajn realaĵojn de ilia lando. Sendube prave, sed la libro ja ne estas unuavice celita al rusia publiko. Pli-malpli mankas Esperantaj recenzoj pri la ceteraj tri libroj, kio ja bedaŭrindas, sed la situacio estas tipa por la nuna stato de la Esperanta libromerkato.
Ĉu kaj Svedio kaj Finnlando spertas imperiismajn minacojn de Rusio?
– Dependas de tio, kion oni celas per “imperiismaj minacoj”. Malfacile imageblas konkreta milita minaco, sed Rusio ja diversmaniere uzas sian potencon por provi influi la politikon de diversaj proksimaj kaj ne tiom proksimaj landoj, inkluzive de Svedio kaj Finnlando. Tamen la timo pri Rusio ne malofte alprenas histeriajn formojn – samkiel la timo pri la mava influo de la okcidento en Rusio. Ĝuste por malpliigi tiun nenecesan ambaŭflankan histerion utilus pli proksimaj kontaktoj sur la nivelo de ordinaraj homoj, kaj pli realisma kompreno pri tio, kia estas la vivo transe de la limo.
Viaj libroj alternigas priskribojn kaj parolojn de homoj kiujn vi intervjuis. Ĉu vi havis viajn proprajn opiniojn kiujn post la intervjuo vi ekkredis eraraj aŭ nur partaj?
– Sen propraj ideoj, atendoj kaj scioj pri la temo ne eblus ekverki libron, sed se oni ne pretas laŭbezone adapti siajn ideojn al realaĵoj kiuj evidentiĝas dum la verkado, apenaŭ indas ion verki. La plej interesa kaj fruktodona parto de la laboro pri la libroj por mi sendube estis ŝanco renkonti kaj interparoli kun tiom da diversaj homoj kun malsamaj opinioj kaj spertoj. Mi ne kredas, ke miaj bazaj elirpunktoj ŝanĝiĝis, sed mia kompreno pri multaj aferoj certe profundiĝis dum la laboro.
Ĉu la homoj komforte respondis? Ĉu vi iam ajn ricevis minacojn post la aperigo de viaj libroj?
– Ne ĉiuj konsentis intervjuiĝi, sed la homoj, kun kiuj mi pli longe parolis, ĝenerale rapide komprenis, ke mi vere volas aŭdi kion ili mem pensas, kaj laŭeble ĝuste raporti tion, eĉ se mi mem havas alian opinion. Iuj el la ordinaraj homoj kiujn mi intervjuis, precipe kelkaj maljunuloj, ŝajnis vere tuŝitaj de tio, ke jen iu eksterlandano volas aŭdi la rakonton pri ilia tute ordinara vivo. Por mi ĉiu rakonto kompreneble estis unika kaj grava.
– Minacojn mi feliĉe neniam ricevis, maksimume iujn malafablajn komentojn en sociaj retoj.
Nostalgio pri grava pasinteco kaj tamen deziro ĉe kelkaj je vera ŝanĝiĝo. Kion la homoj en Strato de Tanja plej deziris, ĉu nostalgion aŭ ŝanĝiĝon?
– Mi ne kredas ke sento de nostalgio kaj deziro je ŝanĝoj kontraŭdiras unu la alian. Se oni kontentas pri la nuntempo, oni povas sopiri al ŝanĝoj kaj trovi modelon de la dezirata celo en ia ideala iamo longe for. Tamen tiu libro ĉefe temas pri tio kio estis, ne tiom pri la nuntempo kaj estonteco, do verŝajne la nostalgio pli videblas.
En viaj libroj protagonistas homoj kaj lokoj, ĉiuj kun siaj propraj historio kaj rigardo al la mondo. Ĉu estas tamen io kiun vi ne povis aŭ volis enlibrigi?
– Certe, sed tiu demando estas iom tro vasta por ke mi povu sencohave respondi al ĝi. La verkado de ajna teksto ja komenciĝas per elekto de temo, kaj ĉion ceteran oni per tio jam forelektis. Se mi havus pli da tempo, mi tamen ja ŝatus pli profundiĝi en diversajn konkretajn aspektojn de la ĉiutaga vivo en diversaj epokoj, sed ie oni devas meti la limon.
Nicola Ruggiero
La intervjuo estis farita por Beletra Almanako 31, kaj aperas ĉi tie la kun permeso de la eldonejo. Republikigo aliloke sen konsento de la eldonejo ne estas permesita.
Un video de un elefante savaje en Barat cual pare espira sene ia confonde espertas tra la mundo. Vinay Kumar, un siensiste ci parteni a la Sosia de Conserva de Viventes Savaje de India, ia filma la video de 48 secondos en un visita laborante a la foresta Nagarhole en la stato Karnataka en April 2016.
Asta aora, el no ia comprende la importa de la video. Lo es la filma prima conoseda de un elefante savaje con esta condui, e siensistes es ancora no serta sur lo.
Kumar e sua ecipo ia vade a la foresta, en la temprana de matina, per monitori trapas de camera intendeda per fa imajes de tigres. El ia vide un elefante fema a no plu ca 50 metres de distantia, e ia comensa filma lo.
En la filma, la elefante pare come carbon de lenio lasada par un foco controlada sur la tera, e sofla la sene en espira a pos. Kumar ia dise: “Lo cual nos ia vide a acel dia ia pare cuasi como si la elefante fumi – el pleni sua trompa con sene, leva lo a sua boca, e espira a lo, produinte un sofleta de fuma.”
Varun R Goswami, un biolojiste de elefantes ci ia esamina la video crede ce “la plu probable, la elefante ia atenta come carbon de lenio, car el ia pare prende alga cosa de la solo ardeda de foresta, soflante per sutrae la sene cual ia acompania lo en sua trompa, e consumante la resta”.
El ia dise: “Carbon de lenio ave un capasia reconoseda de lia a toxinas, e an si lo ave cisa no multe contenida nural, animales savaje es cisa atraeda a lo per esta valua medisinal. Lo pote servi ance como un laxinte, duplinte sua usosia per animales cual consuma lo pos focones savaje, colpas de lampo o ardes controlada.”
A la min 53 persones ia mori ier en un focon cual ia destrui un compleso de botecas e diverterias en Cemerovo, un site en Sibir. Lo es posible ce 41 enfantes es entre la vitimes, e on no conose do plu ca 10 persones es.
La arde ia comensa a un solo alta de la compleso Seriso de Inverno, cuando multe de la vitimes ia es a la sinema. Persones ia salta de fenetras per evade la flamas.
La causa de la focon es ancora no conoseda, e autoriosas ia inisia un investiga. 660 laborores de crise ia es usada en la salva, e pompores ia batalia la flamas tra plu ca 17 oras.
Cemerovo, un loca major de mina de carbon, es situada a sirca 3600 cilometres a este de Moscva.
La sentro comersial ia abri en 2013. En ajunta a un sinema-multipleso, lo conteni restorantes, un sauna, un bolingeria e un zo per enfantes. On ia deteni cuatro persones per interoga, incluinte la xef de la compania cual maneja la sentro e la proprior de la compleso.
Ofisiores rusce ia dise prima ce 64 persones manca, ma ia clari plu tarda ce esta inclui vitimes de ci on no ia identifia sua restas. A la min nove de la corpos trovada asta aora es enfantes.
La servis de crise ia ateni final un salon de sinema a la solo tre, pos es impedida par fuma e la peril de partes colasante. Los ia trova no corpos a interna, ma teme ce alga persones ia es cisa covreda par detrito.
Miles de corvatsces ia asembla en la sentro de Zagreb contra un acorda european desiniada per proteje femes, protestante ce lo menasa valuas tradisional.
Los cexa ce la Acorda de Istanbul va legali la sposi omosesal e va boni diretos per persones transjenero.
Grupos de diretos fema ia fa un contraprotesta longo la via de la prosegue, disente ce sondas sujesta ce du tris de corvatsces suporta la acorda, an con la asende de la destra estrema pos la junta de Corvatsca a la Uni European en 2013.
Parlamento ancora no ia validi la acorda, ma la governa destra sentriste ia aproba lo, provocante disentis de en se mesma, de grupos conservaliste, e de la Eglesa Catolica.
Multe de la protestores suporta combate violentia de casa e violentia contra femes, ma dise ce la defini de jenero en la acorda es tro fluente, abrinte la via per un reconose plu grande de persones transesal e transjenero.
La acorda defini jenero como “la roles, conduis, atas e cualias sosial construida cual un sosia spesifada regarda como conveninte per femes e omes”.
Organizas eglesal ia esije un referendo sur la validi, an si sondas indica ce la plu de corvatsces suporta la acorda. Serbia, Bosnia e Slovenia ia validi ja lo, ma Balgaria e Slovensco ia rejeta lo.
Al minus septe humanos ha essite occise per un explosion de un bomba in un automobile in Idlib, Syria del nord. Le attacco ha evente juxta un hospital in le centro del urbe. Syria remane in un conflicto devastante, que ha occise centos de milles de humanos e que ha comenciate in le anno duo milles dece-un, quando manifestationes contra le presidente Bashar al-Assad e tentativas de Bashar al-Assad a opprimer le manifestationes deveniva plus e plus feroce e violente. (24 | SY-ID)
La nova versio de la poŝtelefona aplikaĵo Amikumu ebligas afiŝadon de mesaĝoj videblaj al la cent plej proksimaj parolantoj de elektita lingvo. Tio estas la unua paŝo en evoluo, kiu celas ke Amikumu iĝu novspeca socia reto.
“La fluo” estas nova panelo en Amikumu. Tie eblas vidi mesaĝojn de la plej proksimaj samlingvanoj.
La poŝtelefona aplikaĵo Amikumu estis lanĉita antaŭ malpli ol unu jaro, kaj ĝi rapide iĝis populara inter retumemaj esperantistoj, kiuj volas trovi proksimajn samlingvajnojn.
Post la apero da alilingvaj versioj ankaŭ neesperantistaj lingvemuloj ekuzis ĝin. Ĝi estis prezentita en aranĝoj por poliglotoj, kaj nun la angla jam estas la plej parolata lingvo inter Amikumanoj.
Se ne kalkuli la denaskulojn, Esperanto laŭ la statistiko de Amikumu daŭre restas la plej populara lingvo: la angla havas proksimume 5.200 negepatralingvajn parolantojn en Amikumu, dum Esperanto havas preskaŭ 7.700. Tamen pli ol duono el la parolantoj de Esperanto en Amikumu taksas sin komencantoj.
La nova versio de Amikumu, kiu ĵus aperis por Android-telefonoj, kaj baldaŭ aperos por iPhone, enkondukas gravan plibonigon. Pli frue eblis per Amikumu trovi proksimajn parolantojn de dezirataj lingvoj kaj rekte komuniki kun ili, sed nun eblas krome afiŝi mesaĝojn, kiuj iĝas videblaj al la cent plej proksimaj parolantoj de elektita lingvo.
La suma kvanto de uzantoj de Amikumu nun estas iom pli ol 10.000. Tio signifas, ke multaj el la cent plej proksimaj aktivaj parolantoj de Esperanto nun povas troviĝi eĉ sur la alia flanko de la terglobo.
Tamen, se la kvanto de uzantoj kreskos, la mesaĝoj en la “fluo” ne plu atingos la tutan terglobon. Jam nun ekzemple dum grandaj Esperanto-aranĝoj, kie troviĝas multaj uzantoj de Amikumu, mesaĝoj supozeble ĉefe atingos homojn en la kongresurbo kaj ĝia proksimeco. Tiel eblos ekzemple anonci pri okazaĵoj aŭ interkonsenti pri grupa renkontiĝo.
La “fluo” estas unua el pluraj novaj ecoj de Amikumu, kiuj igos ĝin pli simila al sociaj aplikaĵoj. Ĝi tamen ne strebas konkurenci ekzemple kun Facebook aŭ Twitter, sed proponos ion tute novan, diras Richard Delamore, la ĉefa afergvida oficisto de Amikumu:
– Neniu alia socia apo funkcias surbaze de proksimeco kaj lingvo. La kerno de Amikumu estas lingvoj kaj proksimeco. Poste, oni povas trovi iun ajn surbaze de intereso, lingvo kaj proksimeco. Necesos pli ol ses monatoj por ebligi ĉiujn sociajn funkciojn, sed ĉiumonate, ni intencas publikigi novan funkcion por plibonigi la sperton por niaj uzantoj. La fluo estas la unua ŝtupo tiudirekte.
Kiu estos la sekva nova funkcio?
– Komentado. Multaj volas la eblon facile prikomenti la afiŝon de aliaj.
In Malaysia, nasionalist Mahathir Mohamad volu pregar pardon regik pro demokrat sosial Anwar Ibrahim. Mahathir volu, ke Anwar devenia ministr prim, if oposasion ganiero selektasion sianuik. Elkos es surpris grand, kause Mahathir e Anwar avav esed neamiki politikal. Kuande Mahathir esav ministr prim, Anwar esav prisoned kausu akt seksuik antilegik. Ma sitempe ili fasi oposasion unied kontr ministr prim konservidistik Najib Razak, kel avav esed amik politikal de Mahathir. (0 | MY)
Un polisior franses ia mori, ci ia sustitui se per un ostaje en un aseja de supramercato ier. Emmanuel Macron, presidente de Frans, ia dise ce Arnaud Beltrame, de 45 anios, “ia cade como un eroe” e ia mostra “coraje estracomun”.
Beltrame ia aida fini la ativia de un fusilor ci ia mata tre persones en la sude de Frans. La fusilor estremiste islamiste, Redouane Lakdim, de 25 anios, ia es matada par la polisia.
Gérard Collomb, la ministro franses de internas, ia dise ce Beltrame “ia mori per sua pais. Frans va oblida nunca sua eroisme, sua coraje, sua sacrifia.”
Plu temprana, Macron ia revela ce Beltrame ia sufri feris grave e batalia per sua vive en ospital. Des-ses persones ia es ferida, du en modo grave, en lo cual Macron ia nomi un ata de “terorisme islamiste”.
Lakdim ia esije la libri de Salah Abdeslam, la plu importante de la suspetadas survivente de la atacas en Paris a 3 novembre 2015, cual ia mata 130 persones.
La violentia ier ia comensa en la matina en Carcassonne, do Lakdim ia saisi un auto. El ia mata un pasajor, de ci on ia trova sua corpo ascondeda en un arboreta, e ia feri la gidor. A pos, el ia xuta a un grupo de polisiores corente, ferinte un de los.
Lo pare ce el ia viaja tra distantia peti a Trèbes, un vila peti do el ia invade la supramercato Super-U, criante: “Me es un soldato de Daex!” El ia mata du persones – un cliente e un laboror – ante saisi otras como ostajes.
La polisia ia susede sorti alga persones de la boteca, ma la fusilor ia reteni un fem como scermo umana. A esta punto, Beltrame ia ofre sustitui se per la fem. El ia lasa sua telefoneta sur un table, con linia abrida, afin polisiores estra la construida pote monitori la situa.
Cuando la polisia ia oia xutas, un ecipo tatical ia entra a la supramercato. La fusilor ia es matada, ma Beltrame ia es ferida.
“House of Nouws”, nederlanda teatrogrupo de junuloj, kreis teatraĵon pri Esperanto kaj kvarfoje prezentis ĝin kun plena salono de 80 homoj en prestiĝa tutsemajna kultura festivalo en la urbo Den Bosch.
“La plej bona ideo” sur la scenejo.
La titolo de la teatraĵo “La plej bona ideo por ĉiuj” jam en si mem estis atentoveka mesaĝo, opinio de junuloj pri la solvo por la problemoj de interkultura miskomunikado kaj sensuckesaj provoj je interkompreniĝoj.
Sanne Nouws, la reĝisoro kaj verkinto de la intrigo en la reto trovis la solvon por la problemo kaj tuj ekinteresiĝis pri la sorto kaj funkcio de Esperanto en la nuntempa mondo. Ŝi kontaktis esperantistojn, vizitis la lokan klubon de Amsterdamo kaj kune kun la dramaturgo vizitis plurajn esperantistojn ankaŭ en ilia hejmo.
La teatraĵo naskiĝis el tiuj interparoloj kaj respondoj al ŝiaj demandoj pri Esperanto, pri tio, kio okazus se oni forprenus de ni Esperanton kaj similaj. En la realigo miksiĝas faktoj kaj fikciaj elementoj. La baza situacio disvolviĝas inter kvar esperantistoj, kiuj okazigas la adiaŭan ceremonion de Esperanto, kiu devas ĉesi. Fakte la publiko ĉeestas la entombigon de Esperanto.
La rolantaj aktoroj bone reprezentas nian komunumon, ja ili mem devenas el kvar landoj. Komencanto kaj fluparlantoj, inter ili la ĉiam ĉie propagandanta verva verdulo kune volas efektivigi la planon, inkludante ankaŭ la publikon. En la prezento intermiksiĝas kvin lingvoj, Esperanto, la angla (plurfoje atakata), nederlanda, hispana kaj islanda.
La podio estis en angulo de la salono, la seĝoj grupiĝis en diversaj blokoj, antaŭvideblis interagoj.
Nina, la ĉeforganizanto de la ceremonio per “Mi petas vin ekstari” atingis sian celon. La ĉeestantoj komprenis la mangeston kaj transprenis la etoson, komence kun iom da ridetoj, sed fine kun inda patoso provis kunzumadi la Esperanto-himnon.
Ĝin la kvar aktoroj, en la muzika aranĝo de Gunnar, unu el ili, kunkantis parkere, multe pli bone ol oni aŭdas tion en veraj Esperanto-aranĝoj, inklude ankaŭ kongresojn. Nu jes, almenaŭ je la entombigo indus fine koni unu el la ĉefaj simboloj de la movado.
Je la komenco, antaŭ la bonveniga parolado venis instrukcioj, kompletigo de la retadresa listo, ĉirkaŭirigo de bondezirkarto, sendota al iu Erik, kiu devintus ĉeesti, sed enhospitaliĝis pro apopleksio. Kelkaj ridetis, sur la vizaĝo de aliaj videblis timeto: ĉu la tuto okazos en tiu nekomprenata lingvo? Sed oni obeis, skribis kaj pludonis la dokumentojn.
Bram, videble la plej fervora batalanto, komencinte la “Bonvenigan paroladon” baldaŭ konstatis, ke oni ne komprenas lin. Post hezitplena diskuto ili decidis daŭrigi en la naciaj lingvoj: nederlanda/flandra pro Nina kaj Bram, hispana pro Camilla el Urugvajo, islanda pro Gunnar, kaj angle por ĉiuj aliaj, por la publiko. Vera Babelo, kompleta kaoso kiam Nina provis traduki ĉion al la angla kaj la tri aliaj parolis samtempe, ĉiu en sia lingvo.
Ridetoj, konfuzo, ridoj. Do, tiom da lingvoj estis tro. Kion fari? Elimini la islandan, ja estas nur unu persono en la salono, altega de pli ol 2 metrojn, tamen parolanto de “minoritata”, malgranda lingvo. Gunnar reiras al la piano, trista. Senteblas la kompato de la publiko.
Sekvas kelkaj pliaj situacioj pri “miskomunikado”, inter ili amkonfeso de Camilla al Gunnar, la “komencanto”, kiu reciproki ĝin kapablas nur en la islanda. Longe, emociplene, sed kion li diras?
Por pruvi, ke Esperanto pli facilas, la publiko ricevas muzikan, rep-ecan lecionon pri numeraloj.
Sed kio pri la entombigo, kie estas la mortkondamnito?
Oni preparas la ejon, la tablon por la ĉerko, kaj post meditiga muzikpeco ĉiu ricevas surfolie la tekston de la Himno. La kadra struktoro de la teatraĵo sentigas la baldaŭan alvenon de la fino.
Ni ekstaras kaj kantas la Himnon, kune, aktoroj kaj publiko…. sed subite Gunnar ĉesas muziki… sabotas la neniigon de Esperanto kaj la publiko scias, ke li ne volas perdi la komunan lingvon kun Camilla.
Ĝuste li, kiu ankoraŭ eĉ ne regas bone Esperanton, eksentas ĝian nehaveblecon. Diskuto, disputo. La fervorulo tamen devas plenumi la taskon kaj la ĝis nun plej verda rolanto, frustriĝinte pro la nekompreno de la publiko, (“malobstine kaj senpacience” do, malzamenhofe) kriege insistas pri la neceso “halti pri Esperanto”.
Oni enportas la ĉerkon, fakte brankardecan strukturon kun stokitaj Esperanto-libroj kaj verdaj plantoj kaj kun iu mistera objekto fine de la instalaĵo. Ĝi estis la “gilotino”. Oni rapide reprenas la disdonitajn foliojn de la publiko kaj per la maŝino kruele, folion post folio, neniigas la Himnon, la simbolon de Esperanto, la plej bonan ideon por ĉiuj.
La plimulto de la publiko venis nenion scianta pri Esperanto, multaj eble konvinkiĝis dum la prezento pri ĝiaj rolo kaj utilo, kaj ŝoke travivis la perdon de tio, kion ili eĉ ne konis aŭ posedis antaŭe. Bedaŭri la perdon de io nehavebla povas gvidi al kompleta rezigno, sed ofte kaŭzas rilbelon, la fortan volon tamen provi, tamen voli havi. La tristeco pri maleblo profiti el io bonega…. eble kreos proteston, igos la homojn serĉi, ekkoni…. tamen lerni… Eble.
Tri prezentojn el entute kvar ĉeestis manpleno da esperantistoj. En ili estis ĉirkaŭataj, pluraj deziris aŭdi la lingvon, scii pli pri ĝi.
La festivala reta kaj paperforma novaĵorgano aperigis intervjuojn pri la lingvo kun la aŭtorino kaj reĝisorino kaj alian kun sperta, “mondkonata lingvoinstruisto”. En la ejo informiloj kontentigis la ĵus naskiĝintan scivolemon.
Dum tuta semajno la retejo de la festivalo daŭre aperigis informojn pri Esperanto, filtrigas nian flagon, kaj en la unua paĝo de la retejo de la regiona nederlanda gazeto eĉ post pluraj tagoj kun foto kaj titolo pri Esperanto videblis pozitiva artikolo.
Kelkaj esperantistoj estis inkluditaj kunlabori en la prepara fazo kaj ili povis priopinii la surscenigon. La junaj aktoroj ricevis lecionojn pri prononcado de Katalin Kovats kaj lernis etan bazon de la lingvo. Ili vere lernis la Himnon, pro kio fine de la premiero Katalin surpodie transdonis al ili atestilojn, pli frue akiritajn de Hori Jasuo el Japanio.
La teatraĵo post la festivalo estos somere ankoraŭ dufoje prezentita en Nederlando.
Ni dankemas al la junuloj por ilia laboro. Ni scivolas ĉu ili restos simpatiantoj kaj malkovros, ke Esperanto estas vere la plej bona ideo por ĉiuj, ankaŭ por ili.
Un colie de plastica flotante en la Mar Pasifica crese rapida. Predises sujesta un cumula de sirca 80 mil tones de plastica en la “vortis de dejetadas” entre California e Hawaii. Esta mesura es plu ca la des-sincuple de lo cual on ia reporta a ante.
Dejetadas deveni colieda en sinco rejiones de mar, de cual la plu grande es esta, en la norde de la Mar Pasifica. Rexercores ia usa barcos e aviones per mapa esta parte, do corentes jirante e ventas causa la converje de dejetadas, incluinte plastica, alges e plancton.
Sua labora de tre anios mostra ce la contamina par plastica “crese esponental e plu rapida ca en la acua ensircante”, la ecipo internasional ia dise.
8% de la masa de plastica flotante en un area de 1,6 milion cilometres cuadrida es microplastica. De sirca 1,8 milion milion pesos de plastica, alga es plu grande, incluinte redes de pexa, juetas, e an un seja de vason.
La usa de esploras airal, e no sola de barcos, esplica cisa partal perce la estimas nova es plu alta. Ma la diferes pote es ance causada par un crese de la contamina par plastica en la tempo pos studias presedente.
Plastica puxada a mar pos la trematera e tsunami en Japan en 2011 representa cisa an 20% de la cumula resente, la rexercores sujesta.
En cada anio, miliones de tones de plastica entra a la mar e vaga. Algas junta se a sistemes plu grande de corentes sirculinte, do los descomposa a microplastica – pesos pico cual pote es comeda par viventes maral.
Mark Zuckerberg, la fondor de Facebook, ia confesa ce sua rede sosial ia fa eras causante la esplota de la datos de miliones de usores par un compania conselante. On ia acusa Cambridge Analytica de malusa la datos per benefica clientes political.
En un declara, Zuckerberg ia dise ce “un rompe de fida” ia aveni. En un intervisa plu tarda, el ia demanda per pardona e ia promete reata contra “apes vil”, ajuntante ce el va atesta ante la Congresa SUA “si lo es la ata coreta”.
Prometente cambia la situa afin apes no pote recolie tan fasil informas de usor, el ia dise: “Nos es encargada per proteje vosa datos, e si nos no pote, alora nos no merita servi vos.”
En 2014, Facebook ia invita usores a descovre sua tipo de personalia par un cuiz developada par un rexercor de la Universia de Cambridge. La datos de sirca 270 mil usores ia es colieda, ma ance alga datos publica de la amis de la partisipores.
Entretempo, Facebook ia cambia la cuantia de datos cual un ap pote recolie en esta modo, ma un denunsior, Christopher Wylie, dise ce la datos de sirca 50 milion persones ia es ja colieda ante esta per Cambridge Analytica – un compania en London sin relata con la Universia de Cambridge. El reclama ce la datos ia es vendeda a la compania, cual ia usa los per jenera profiles psicolojial de persones e distribui informas suportante la campania presidental de Donald Trump.
La dirijor xef de la compania, Alexander Nix, ia es ier suspendeda. On ia rejistra secreta un comenta par el ce Cambridge Analytica ia maneja la campania dijital de Trump en la elejes de 2016 en la SUA.
La rexercor, Dr Aleksandr Kogan, ia dise ce a acel tempo la compania ia informa el ce tota cual lo ia fa es legal, e ce aora lo e Facebook usa el como un portaculpa.
Inter le 25 e 29 julio eveni le 16e incontro nordic de interlingua al belle insula danese Bornholm. Illo sera locate in Bornholms Højskole, le schola superior de Bornholm. Io venira al incontro. Si vos anque veni, nos nos pote incontrar! Le film in alto es facite per Thomas Breinstrup, le principal organisator del incontro. Io lo ha traducite ex danese a svedese, e registrate le texto. Le sono es un poco accelerate pro sequer le tempo del video original in danese, un lingua que, in mi experientia, normalmente es parlate plus rapidemente que svedese. Anque personas foras del paises nordic es multo benvenite al incontro! Hic es plus de information, in danese e interlingua: http://www.interlingua.dk/nordic2018/index.html Hic es le scheda de inscription: http://www.interlingua.dk/nordic2018/inscription.htm A revider in julio!
La linguo Ido e lua movado funcionas male pro ke oli apogesas nur sur bonvoloza personi qui okupas su pri oli sen havar irga avantajo o gano pro la praktikado di lia “hobio”. Fine, li fatigesas, perdas lia entuziasmo e divenas ne-aktiva (o poke aktiva). La Ido-movado ne havas multo por ofrar a lua adepti : kelka revueti, ne sempre en bona Ido. Ido-renkontri ne sempre bone organizata e ne sempre en vere agreabla loki. Ultree la Idisti ne esas tre komunikema. Le ‘FB’ ecepte la mea (Interlinguo) esas tre dormema. E por kronizar ca omno, ultre la fakto ke la Idisti, od adminime la meznombra Idisti, ne havas alta nivelo kultural e ne interesesas multe pri la kulturo, li esas tre poke lektema. La linguo permanas, ma ol nur permanas, nam ol esas tre poke vivoza.
La situaciono esus probable tre diferanta se la Ido-movado, vice esar movado di bonvolozi, esus komercal afero. Lore la meceno (o sponsoro quale on dicas hodie) povus reklamar por Ido en diversa medii. Me pensas ke la maxim bona esus olta dil turismo. En turismo-klubo, adube venas homi de tre diversa nacionalesi, komuna linguo tre facile lernebla quale esas la L.I. di la Delegaciono povus esar tre utila, mem se ico esus nur por babilar e konoceskar homi de tre diversa origini. Ho ! me ne havas granda iluzioni, nome esus negranda procento de la klubani qui interesesus. Ma ti qui interesesus esus multe plu nombroza kam la nunala adepti di nia Interlinguo. Ed ico posibligus tote altra Ido-vivo. Unesme on povus fideligar la klienta turisti per publikigar monatala revuo pri voyaji e turismo en nia komuna linguo. On povus publikigar libri pri facila, ne tro serioza ed agreabla temi : detektiv-romani, bona verki pri cienco-fiktivajo, libreti pri naiva amori, naraci pri voyaji e pri historiala eventi etp. Me pensas ke se on facus bona merkato-analizo, on obtenus rezultajo proxima a mea konjekto. Ultree, on povus durigar la entuziasmo per Faciolibri (FB-i) e “twitter”-aji animita da homi laborante profesionale. Ed on povus dissendar videi qui informus en nia linguo komuna pri la eventi en la tota mondo. E la homi povus komunikar per “messenger” o “what’s app” (me esperas ke me ne eroras pri ca lasta vorto) e danke ico interparolar ed intervidar. Quale me ja skribis lo en antea artiklo, on povus anke per tala moyeno turismagar en nekonocata loki danke samideani. Tale, nia linguo, sen divenar koakte la granda mondolinguo, esus adminime agreabla kulturo- konversado- ed amikeso-linguo. E nia komunitato povus esar multe plu grandanombra ed aktiva kam nun. Ma por ta skopo Ido mustus divenar komercala afero kun profesionani (e ne bonvolozi) por animar e vivigar ol.
Htin Kyaw, la presidente de Miama, ia resinia. En menses resente on ia deveni plu consernada sur la sania de la om de 71 anios, cuando el ia pare frajil a avenis ofisial.
El ia es inaugurada como presidente en 2016 pos elejes cual ia fini desenios de gida militar. Ma el ia es esensal un gidor per rituos, con ce Aung San Suu Kyi, la gidor oposante, servinte como presidente par fato.
Un declara a la paje de Facebook de la presidentia ia dise ce Htin Kyaw desira “un reposa”. La vispresidente, Myint Swe, un jeneral pasada, va servi como presidente asta cuando on eleje un nova ante la pasa de sete dias.
Suu Kyi, ci ia es prisonida tra anios su la junta militar, es proibida de prende la posto. Un frase en la consititui – jeneral regardada como desiniada con intende de impedi el – dise ce no person con enfantes de un otra nasionalia pote deveni presidente. El ia ave du enfantes con sua sposo brites (ci es aora mor).
Como enfante, Htin Kyaw ia es la ami de Suu Kyi, sua conselor tra tempo longa, e sua gidor de veculo tra alga tempo. On ia regarda Htin Kyaw como cuieta e fidable.
La Alia Nasional per Democratia de Suu Kyi ia vinse inondante en elejes en novembre 2015. Ma la partito ia es segueda par problemes pos sua prende de potia, de cual la plu evidente es la crise en la provinse Rakain.
Deses de miles de migrores rohingia ia fuji de un colpa militar provocada par atacas matante contra polisierias. La governa ia dise ce la opera es dirijeda a persones combatosa, ma sua estende ia leva acusas de jenoside.
La popularia global de Suu Kyi ia cade rapida, e el ia trova ce el es sempre plu isolida par sua aliadas internasional pasada.
In mare di occidento star miscolanza di multo paise american. In scirocco dessa miscolanza star paise Maryland. La in matino di martedi in Great Mills, Austin Rollins cannonar in scola. Ellu star muchachu di vecchieza diecisette anno. Due scolier haber piaga. Una di loro star muchacha di vecchieza sedici anno e piaga di ella star molto serio; in histoire, cannoniere star in amor con ella. Cannoniere star morto per guardia Blaine Gaskill. (15 | US)
La mas final de la rinoseros blanca de norde ia mori pos menses de maladia. Sudan, ci ia ave 45 anios, ia abita en la Conserveria Ol Pejeta en Cenia. On ia adormi el a lundi pos un mali notable de sua problemes de senese.
Sua mori lasa sola du femas vivente – sua fia e neta – de la suspesie en la mundo. Atentas de usa Sudan per continua la suspesie con los ia fali. Esperas per conserva esta rinoseros foca aora a tecnicas de fertili en vitro (FEV).
On ia crea un conta per la mas en Tinder, la ap de cortea, en la anio pasada, no per trova ama, ma per aida finansia la developa de FEV per rinoseros. La conta ia gania per el fanes tra la mundo, ci lamenta aora sua mori e la prosimia de rinoseros blanca de norde a estingui.
Sua materia jenetical ia es colieda a lundi per suporta atentas futur de reprodui rinoseros blanca de norde par tecnolojias avansada selulal, usante semin conservada e ovos de la femas Najin e Fatu.
La rinosero mas, de ci sua eda ia coresponde a 90 anios per un umana, ia es tratada per cambias dejeneral en sua musculos e osos, combinada con multe feris de pel. El no ia pote sta, e ia sufri en sua oras final, regretable.
Sekvas kelkaj pliaj situacioj pri “miskomunikado”, inter ili amkonfeso de Camilla al Gunnar, la “komencanto”, kiu reciproki ĝin kapablas nur en la islanda. Longe, emociplene, sed kion li diras?
