Sinistrist Benoît Hamon av viktoried sentrist Manuel Valls ko kuinkdesnov prosenti de voti in segment sekund de pre-selektasion de kandidat sosialdemokratik (Partis Sosialistik) pro selektasion presidentik fransian, avenierant in florotemp.
Iris Mittenaere, ganiator de titul siniorina de Fransia de period anuik du mil desseks, av esed deklared kuale ganiator de titul siniorina de univers de period anuik du mil desseks durantu okurasion in Filipini. (52 | FR)
Miguel Fernández ne tuj entuziasmis, kiam la “mirindaj frenezuloj de UEA” petis lin estri la Belartajn Konkursojn. La kvalito de la konkursaĵoj laŭ li ofte estas malalta – sed aliflanke la konkurso unuavice estu pordo por novaj verkemuloj.
Miguel Fernández deklamas Esperanto-poemojn surstrate en Madrido.
Fine de novembro la estraro de UEA elektis la novan prezidanton kaj la novan sekretarion de la Belartaj Konkursoj de UEA: Miguel Fernández Martín kaj Miguel Gutiérrez Adúriz. Sur tiuj postenoj ili sekvas la multjarajn prezidanton Humphrey Tonkin kaj sekretarion Michela Lipari.
La novaj gvidantoj de la Belartaj Konkursoj estis inter la fondintoj de la tiel nomata Ibera skolo de la Esperanta literaturo, kiun karakterizas modernismaj kaj ofte eksperimentaj stilo kaj lingvaĵo.
Antaŭ kelkaj tagoj la novaj gvidantoj publikigis aktualigitan liston de la ĵurianoj de Belartaj Konkursoj. Lige kun tio Libera Folio petis la prezidanton de la Belartaj Konkursoj respondi al kelkaj demandoj.
Libera Folio: Kial necesis la personaj ŝanĝoj en la ĉefaj pozicioj?
Miguel Fernández: – Mi tute ne scias. Pri tio, vi devus demandi ne nin, sed, ekzemple, la estraranon pri kulturo de UEA.
Kiel okazis, ke la prezidanto kaj sekretario estas samgeneraciaj hispanoj? Ĉu ne estus bone kun pli da diverseco?
– Rilate al la unua parto de la demando, jen la kialo: oni proponis al mi transpreni la prezidantecon kaj tial, ke, laŭregule, la prezidanto proponas la sekretarion, mi proponis por tiu posteno la, miaopinie, plej bonan el ĉiuj eblaj sekretarioj: mian amikon kaj kamaradon ĉe la “Ibera Grupo” Miguel Gutiérrez Adúriz (pseŭdonime, Liven Dek). Kial? Ĉar li estas honesta homo kaj veterana esperantisto elstara kiel verkisto, pedagogo, artisto, muzikisto, organizanto… kaj kompetenta pri diversaj teknikaĵoj.
– La duan parton de via demando (“Ĉu ne estus bone kun pli da diverseco?”) mi respondas jene: Ĉi-terene, ne nepre. Ekzemple, pli bone efikas gvida duopo el samgeneraciaj samlandanoj, kie regas empatio (kunsentivo) rilate al esencaj punktoj, ol duopo diferenc-generacia kaj -landa, kie mankas akordo pri fundamentaj aferoj. Krome, samlandaneco faciligas kontaktojn kaj renkontiĝojn. Ĉi lastaj plej oportunas, se oni havas enkape la ideon peni renovigi ŝtupe – laŭ la mezuro de niaj modestaj kapabloj – ne nur la BK-konsiston, sed eĉ la ceremonion de disdono de la premioj, kadre de la Universalaj Kongresoj de UEA.
Ĉu vi du kandidatis kiel teamo, aŭ ĉu oni konvinkis vin du alpreni la gvidajn poziciojn? Kiel vi intencas evoluigi la konkurson?
– La unuan parton de la demando mi jam respondis. Mi aldonu, ke mi ne tuj akceptis la proponon al mi faritan de mirindaj frenezuloj de UEA. Tio ja honoris min, sed lokis min antaŭ grava kaj kvazaŭ sakrilegia responso: transpreni la torĉon de la majstro Tonkin. Nu, oni fine konvinkis min, kaj mi akceptis. Nun mi penos por plenumi la taskon kiel eble plej digne, laŭ la mezuro de miaj modestaj kapabloj.
– Jes ja, ni intencas evoluigi BK-on, tamen ne draste sed grade kaj paŝo-post-paŝe. Ekzemple, unu el la aferoj, kiujn ni jam komencis distamtami ĉi-jare, estas, ke ni volas potencigi kategoriojn de verkoj iel nesufiĉe kulturatajn en Esperantujo kvankam sukcese florantajn en la nuntempaj etnaj literaturoj. Temas, ĉefe, pri la ĝenroj mikronovelo, ene de la branĉo Prozo, kaj skeĉo kaj monologo aŭ monodramo, ene de la branĉo Teatro. Poiome ni vidos, kiel strukturi plej konvene tiujn subbranĉojn. Sed ni anoncas, ke ĉiuj premiitaj (kaj eĉ ne premiitaj sed lingve, stile kaj teme aprezindaj) konkursaĵoj apartenantaj al tiuj kategorioj, estos prezentataj en la kongresoj de Hispana Esperanto-Federacio, kadre de la kolektiva spektaklo Vivu la teatro! Aliflanke, mi jam sciigis vin pri nia intenco renovigi la ceremonion de disdono de la premioj.
Parolante pri diverseco, apenaŭ estas virinoj inter la 17 teamanoj. Ĉu tiu konsisto reflektas la nuntempan staton de la Esperanta literaturo? De la movado ĝenerale?
– Estas ja du virinoj: Wera Blanke, en la branĉo Teatro, kaj Krys Williams (iama Krys Ungar), en la branĉo Poezio. Ja la proporcio virinoj/viroj en nia tuta teamo skandale etas, kaj tio dornas niakore, sed, ve, nia penado por grandigi ĝin vanis. Mi ne scias, ĉu tiu proporcio estas simila en ĉiuj sferoj de Esperantujo, kvankam mi timas, ke, proksimume, jes. Krome, en nia sfero tiu problemo aparte bedaŭrindas: el la malmultaj E-beletristinoj ni ne povis engaĝi plurajn kiel juĝantinojn, ĉar tio malebligus al ili konkursi. Ĉi-kuntekste min fierigas la mirinda laboro farita de la sekretario: li sukcesis atingi, ke Krys, iame fama E-poetino, kiu jam de longe ne verkis kaj troviĝis for de la movado, revenis al ĝi kiel BK-juĝantino. Bele, se ŝi revenos ankaŭ al la E-poezio, kiu tiel soifas je virinaj voĉoj!
Kiel vi vidas la evoluon de la nivelo en Belartaj Konkursoj dum la lastaj jaroj? Antaŭ kelkaj jaroj Beletra Almanako eĉ decidis ne publikigi la premiitajn verkojn – kion tio diras pri la nivelo?
– La iradon de la Belartaj Konkursoj neniam mi sisteme kontrolis. Distiam mi legis konkursaĵojn, kaj mia impreso estas, ke, krom en esceptaj okazoj, la ĝenerala nivelo ne altas, se ne diri, ke ĝi malaltas. Tamen tio min ne surprizas. BK-on mi ne rigardas kiel platformon por malkovro de geniuloj, sed, ĉefe, kiel pordon apertan al novaj verkemuloj, en kies elplumaĵoj spureblas talento, por ke, per enprofundiĝo en la lingvon kaj en la beletrajn teknikojn, ili iam donu bonkvalitajn produktojn al la E-literaturo. Fakte, pluraj el niaj nuntempaj agnoskitaj literatoroj, kies verkoj aperas en niaj revuoj, antologioj ktp, alvenis al tio tra tiuspeca pordo. Kio min ja surprizas estas ke ne pokaj el ili konkursas plue! Kompreneble, tio levas la averaĝan nivelon de la Belartaj Konkursoj, kaj donas al ĉi tiuj prestiĝon, tamen, miakomprene, deturnas BK-on de ties ĉefa celo.
– Sed permesu al mi fini per demando. Jen ĝi: Ĉu la ĝenerala nivelo de la verkoj, kiujn niaj E-beletristoj produktas, eltenas komparon kun la ĝenerala nivelo de la etnolingvaj literaturaĵoj?
Dum la nokto inter ĵaŭdo kaj vendrede tute neatendite, en la aĝo de 64 jaroj, forpasis la konata pola esperantisto, Zbigniew Galor.
Kun granda tristeco kaj konsterniĝo ni eksciis pri la subita forpaso de Zbyszek Galor.
Zbigniew estis sociologo, d-ro hab. profesoro, estro de la katedro pri ĝenerala sociologio en la Sociologia Instituto de la Universitato de Szczecin.
Li esperantistiĝis en 1968, lernis la lingvon de Stefania Palica en Szczecin kaj ricevis diplomon pri la kono de la lingvo. Li poste aktivis en tre diversaj Esperanto-medioj. Interalie en la sepdekaj jaroj li instruis la internacian lingvon en la Universitato Adam Mickiewicz (UAM) en Poznań kaj flanke de la universitato estis scienca prizorganto pri laboroj de la Studenta Scienca Interlingvistika Rondo aganta tie.
En la malfruaj okdekaj jaroj li kune kun s-ro Zbigniew Rosiak aktivigis kaj gvidis Polan Kooperativan Sekcion ĉe Ĉefa Konsilantaro de Pola Esperanto-Asocio. Estis li, kiu akiris engaĝiĝon de la Rektoro de la Agrikultura Akademio en la organizadon de Pola Kongreso en Poznań.
Kiel profesia sociologo kaj docento, poste profesoro de Akademio Internacia de Sciencoj (AIS), li multe prelegis kaj verkis pri diversaj aspektoj de la Esperanto-komunumo. Li prezidis la refonditan polan sekcion de AIS, kiu helpis la agadon de AIS-studejo en Bydgoszcz.
Kadre de la Interlingvistikaj Studoj ĉe UAM li prelegis pri Esperanto-kulturo kaj regule aktive kunorganizis la ĉiujaran kulturan aranĝon ARKONES.
Zbigniew gvidis la esplorprojekton UEA en konscio de esperantistoj. Samtitolan libron, aperintan en 2015 ĉe Kava-Pech, li kunaŭtoris kun Jukka Pietilainen. Li estis la ĉefa aŭtoro kaj kunlanĉinto de la Proklamo de Poznano (2003), kiu celis mildigi la konflkton finvenkismo-raŭmismo.
Pliajn informojn kaj liston de liaj publikaĵoj kaj agadoj vi trovas en lia profesia hejmpaĝo.
Zbyszek estis la edzo de la konata esperantistino prof. Ilona Koutny, al kiu ni esprimas niajn profundajn kondolencojn kaj deziras forton kaj kuraĝon.
Zbyszek nun eniris en la Panteonon. Mi petas vin lasi tie kondolencajn vortojn, dividi viajn memoraĵojn pri li.
Lastatempe multaj homoj eklernas Esperanton per la reto, sed restas izolitaj de la Esperanto-komunumo kaj ne aktive ekuzas la lingvon. Per sia nova projekto Edukado.net strebas ekparoligi ilin. Ni petis Katalin Kováts rakonti pli.
Katalin Kováts.
Libera Folio: Kiu estas la celo de la projekto “Ekparolu”?
– Ni celas doni al komencintoj la ŝancon paroli. Ĉefe ni celas tiujn, kiuj rete aŭ el libro lernis Esperanton kaj ne havas okazon apliki la lernitaĵojn en veraj konversacioj. La konkreta decido pri la konstruo de la programo aperis kiam ni vidis la sukceson kaj la mankojn de Duolingo. Sed atentu, “Ekparolu” celas ne nur duolinganojn, sed kiun ajn, kiu bezonas tian helpon.
La lanĉo de la projekto estas ankaŭ kontribuo al la kampanjo La jaro de Lernanto, proklamita de UEA kaj ILEI.
Kiel la afero funkcias praktike?
– Ĉiu aliĝinto ricevas dek duonhorajn parolsesiojn. La komencintojn ni nomas “nevoj” kaj “nevinoj”. Ili povas elekti “geonklojn” en nia retejo. La geonkloj estas spertuloj, kiuj pretas per konversacio helpi la novulojn. Krome ni proponas korekti du verkaĵetojn kaj konsili pri gramatikaĵoj kaj stilo. Poste la ekparolinto povos resti en nia sistemo, ricevi informmesaĝojn pri programoj, ideoj pri lernado, kursoj, aranĝoj, kaj tiamaniere havos ligon al la movado. En la kursfina enketilo ili povas marki kun kiu onklo aŭ onklino ili volonte havus estonte kontakton. Mi, kiel redaktoro kaj animanto de la projekto, regule observas la evoluon, kaj per mesaĝoj stimulas la genevojn je aktiviĝo.
Kiel eblas kontribui al Ekparolu?
– La geonkloj ne bezonas esti instruistoj, sed spertaj parolantoj kaj kapablaj uzi komputilon kaj la programon Skype. Por ke ni konstatu iliajn kapablojn ili devas trairi enirtestojn. Poste ili ricevas helpmaterialojn kaj lecionskizojn por diversaj paroltemoj. La geonkloj ne instruas la lingvon, ili simple igas la genevojn praktiki ĝin. Krom aktiva patropreno eblas helpi ankaŭ per financa subteno.
Kaj pri kio oni do parolas?
– Dum la Universala Kongreso en Nitro, dum la prezento de la projekto, mi kaj mia edzo Sylvain Lelarge modelis metodike fuŝajn konversaciojn, kiuj havis grandan sukceson. Pere de tiuj filmoj nun ni trejnas la geonklojn kaj montras kiel ili ne devas labori.
Kion oni postulas de la lernantoj?
– La genevoj same devas trairi testojn, ĉar por paroli, eĉ se je baza nivelo, ili devas havi minimuman vortprovizon kaj koni la bazon de gramatiko. Ĉe duolinganoj ni konsilas unue fini la arbon (t.e. la kurson), ĉe aliaj atingi minimume A2-nivelon laŭ la referenckadro.
Kiom da partoprenantoj vi havas? Kiaj estas la ĝisnunaj spertoj?
– Ni jam lanĉis en majo la provversion. Tiam laboris 30 geonkloj kun samnombraj genevoj. Ni okazigis 150 parolsesiojn. La spertojn ili dividis kun ni kaj baze de tiuj naskiĝis en septembro la projektpriskribo kaj eklaboris la programistoj. En la nova programo ni havas jam 30 genevojn kaj 25 geonklojn, sed pliaj po 20 estas en la ekzamenproceduro kaj baldaŭ ekaktivos. Sume okazis ĝis nun 40 parolsesioj kaj plurdeko da aliaj estas rezervitaj. Geonkloj plimultas en Francio (14), po kvar-kvin el Brazilo, Rusio kaj Germanio. La genevoj plimultas en Usono (11), sed diligente lernas ankaŭ brazilanoj (8) kaj francoj (5). Ne mankas partoprenantoj ankaŭ el aziaj landoj, sed por bone kovri la agendon ni bezonegas geonklojn el Ameriko kaj Azio.
Kiajn rezultojn vi atendas?
– La projekto kreas eblon por la “dormantaj” samideanoj aktiviĝi, labori kaj esti utilaj en organizita formo, tempe libere, komforte, simple el sia hejmo. Jam el la provperiodo ni havas raporton pri tio, ke franca onklo kaj brazila nevo amikiĝis kaj ili daŭre kaj regule havas kontakton ekster la projekto. Alikaze rusa nevo kun sia edzino vizitis francan onklon kaj pluprofondigis sian amikiĝon. Ni havas plurajn nevojn, kiuj laboras nun kiel geonkloj. Nia unua nevo en filmblogaĵo fiere rakontis, ke li havis la okazon babili eĉ kun vera denaska esperantisto. Mi opinias ke tiuj spertoj estas valoregaj kaj stimulaj. Mi esperas ĝis la fino de la jaro havi almenaŭ 150-200 geonklojn kaj okazigi plurmil parolsesiojn. Estus bone, se ankaŭ la genevoj amase trovus nin kaj sentime plonĝus en la paroladojn.
Ora ja ha essite certe: le cattos memora toto e illos face le maneo contra nos per intention
Il es un ben cognoscite false credentia, que le cattos es animales minus intelligente que p. ex. le canes. Que nos pensa a lo, quante frequentemente illos salta supra al tabula de cocina, quante vices nos los ordina que illos dispare de la. Il pare que il es indifferente, quante vices nos los reproba, illos va exequer isto de novo e de novo.
Ora totevia il se verificava de un recerca japonese clarmente: le cattos ha le memoria de longe termino justo tanto excellente como lo del canes. Dunque il non del toto se tracta de lo que le animales non memora, ma de lo que le prohibition non del toto los interessa.
Saho Takagi e su partenarios explorava 49 cattos domestic e concludeva que como le canes, anque illos ha un memoria episodic, simile a lo del humanos.
Illos pote recitar experientias e associationes, p. ex. de qual platto illos sole mangiar lor nutrimentos favorite. Illos rola al mesme grado ben al testes de memoria como le canes e lor memoria influe lor comportamento actual.
Secundo le recercatores il es mesmo imaginabile que quando illos jace sur le sofa sin reguardar qualcosa directemente, se profundante a in le nihilitate illos recita lor favorite imagines de memoria.
Ab ora pote comenciar nove recercas super quante longe termino ha le memoria del cattos, o si illos ha un tante ric memoria como le humanos – dice Laurie Santos, le recercator del Universitate Yale.
Secundo un adaptation hungarophone del articulos in Behavioral Processes, News.au e BBC.
Inter omna populi qui vivas longatempe, le “Hunza” esas nekontesteble la maxim famoza. Cetere li esas tante famoza, ke la turisti (ocidentala ed orientala) komencas invadar li, dum adportar a li ita delicoza nutrivi industrial qui akompanesas sistematre da nia civilizala malaji. Le « Hunza » vivas sur streta alta planaji, qui cirkondas valo di nord-Pakistan (inter Afganistan, Rusia e Chinia) ye altitudo de 1600 til 2500 metri. Li esas cirkume 10.000 homi lojanta en 150 mikra vilaji e mustas laboregar lia montal agri por nutresar. Nome le « Hunza » – e to esas lia unesma sekretajo – ne minacesas per tro grand abundo e koaktesas multege laborar por havar poka nutrivi. Kelka yardeki ante nun, dum la tempo kande l’unesma mediki ocidental deskovris la nekredebla longa vivo-duro di ta habitanti dil regiono Pamir, li astonesis pro la indijo preske kompleta de simptomi patologial konstatita kom rezulto di lia medikala exameni. Ye ta tempo, le “Hunza” havis, en la tota nordal parto di India, granda reputeso kom monto-guidisti tote nefatigebla, ed apta marchar centi de kilometri per rapida pazi od acensar eskarpaji dum portar pezoza kargajo.
Le Hunza konsumas frukti e legumi
Lia rezisto kontre l’infektesi e la morbi esis anke proverbatra. Nulatempe diabeto, kancero od infarkto atingis li, mem ye grand evo. Fakte, semblis ke li ne oldeskas, nulatempe febleskas, ne perdas sua denti nek la vidado nek l’audado ; eventis ofte ke stranjeri kredas ke sisadek- o sepadekyara « Hunza »-i esas yuni. Lia alimentado, precipue vejetarala, kompozesas avan omno per frukti (inter oli esas la famoza abrikoti “hunza”, same kam la morusi, la cerizi, la pruni-cerizi, la jujubi, la grenadi, la meloni, la piri, la pomi e la vit-beri) per cereali (frumento, milieto, hordeo e saraceno) per kelka legumi (karoti, kukurbiti, kukombri, berenjeni…), e per vejetal olei richa de grasa acidaji dissolvebla (olei de abrikoti-kerni, lino-grani e mustardo).
La konsumado de produkturi qui venas de animali esas rarega same kam olta de vino, ed omnakaze, ol restriktesas ye kelka familii privilejizita.
Cetere lia altra sekretaji esas same austera : kun la nura ecepto di salo, ita homi manjas nur to quon li kultivas, e preske sempre ye la tempo kande li rekoltas to (ecepte, komprenende, dum la vintro) ; pluse li esas exemplatre neta tam korpale kam ye lia vestari o domi ; li nulatempe fumas ed ecesas pri nulo, mem ne pri sexualeso.
Multa urbani ocidental opinionus forsan, ke l’existo di le “Hunza” esas maxim severa, trista e penoza. Tamen ica montani esas ne-negeble felica vivar, ridema e bonhumoroz, lia desfacila vivo-kondicioni ofras a li la posibleso juar 120 yari de feliceso e saneso. Forsan lo esas tote simple vera civilizuro, kad ne vere ?
(Tradukita de artiklo da Jean-Baptiste Loin en revuo “La vie naturelle”)
Quale me dicis en mea lasta blogajo, me tradukas la famoza romano por pueri, La Sorcisto de Oz. Me nun ofras l’unesma chapitro a vi.
LA SORCISTO DE OZ
da L. Frank Baum
tradukita da Brian E. Drake
Chapitro 1
La Ciklono
Dorothy habitis meze dil vasta savani di Kansas, kun Onklulo Henry, qua esis agrokultivisto, ed Onklino Em, qua esis la spozino dil agrokultivisto. Lia domo esis mikra, pro ke la ligno por konstruktar ol mustas adportesar de multa milii per kamiono. Esis quar muri, planko-sulo e tekto, facanta un chambro; e ca chambro kontenis rustoza furnelo, armoro por la pladi, tablo, tri o quar sidili, e la liti. Onklulo Henry ed Onklino Em havis granda lito en un angulo, e Dorothy havis liteto en altra angulo. Esis tote nul atiko, e nula kelero—ecepte mikra truo exkavita en la sulo, nomizita ciklono-kelero, adube la familio povis irar se un de ta vortica ventegi naskus, tante forta ke ol povas aplastar irga edifico survoye. On eniris ol per trapo meze dil planko-sulo de qua skalo decensis aden l’obskura trueto.
Kande Dorothy stacis ye l’enireyo e cirkumregardis, el povis vidar nulo omnalatere ecepte la savani vasta e griza. Nul arboro nek domo ruptis la larja cirkumaji dil plana lando extensanta omnube al bordo dil cielo. La suno bakabis la plugita sulo aden griz amaso havanta tra ol fendeturi. Mem la herbi ne esis verda, pro ke la suno brulabis la pinti di la longa stipeti til ke oli havis la sama griza koloro videbla omnube. Olim fardizita esis la domo, ma la suno veziketigabis la farbo e la pluvo forportis ol, e nun la domo esis tam matida e griza kam omna ceteri.
Kande Onklino Em venabis habitar adibe, el esis yuna e beleta spozino. La suno e vento anke chanjabis el. Oli forprenabis la cintilo de elua okuli e livabis oli solene griza; oli forprenabis la redeso de elua vangi e labii, ed oli esis anke griza. El esis dina e magra, e nun nultempe ridetis. Kande Dorothy, esante orfano, komencale venabis ad el, Onklino Em tante tresayis pro la ridado dil puero, ke el kriis e presis la manuo an sua kordio irgekande la gaya voco di Dorothy frapis l’oreli; ed el ankore regardis astonate la puerino, ke el trovus irgo por ridar.
Onklulo Henry nultempe ridis. Il laboris matine til nokte e ne savis joyo. Il esis anke griza, de ilua longa barbo a lua ruda boti, ed il aspektis severa e solena, e rare parolis.
Esis Toto qua ridigis Dorothy e salvis el, ke el ne divenez tam griza kam la cirkumaji. Toto ne esis griza; lu esis nigra hundeto havanta hari longa e silkatra e nigra okuleti gaye cintilifanta ye la flanki di sua drola nazeto. Toto ludis dum la tota dio, e Dorothy ludis kun lu, e tre amis lu.
Cadie tamen li ne ludis. Onklulo Henry sidis sur la perono ed anxie regardis la cielo, qua esis mem plu griza kam kustumale. Dorothy stacis ye la pordo, tenis Toto en elua brakii, ed anke regardis la cielo. Onklino Em lavis la pladi.
Del fora nordo li audis basa jemado vental, ed Onklulo Henry e Dorothy vidis, ke la longa herbi inklinis ondatre de la venonta tempesto. Nun esis akuta siflado en la aero del sudo, e turnante l’okuli adibe, li vidis rugi en la herbi anke de ta direciono.
Subite Onklulo Henry staceskis.
‘Venas ciklono, Em,’ il kriis a sua spozino; ‘me sorgos la brutaro.’ Il kuris a la stabli ube lojesis la bovi e kavali.
Onklino Em faligis sua laboro e venis al pordo. Un regardeto dicis ad el pri la proxima danjero.
‘Hastez, Dorothy!’ el kriachis, ‘kurez al kelero!’
Toto saltis ek la brakii di Dorothy e celis su sub la lito, e la puerino ireskis por kaptar lu. Onklino Em, tre pavorigita, apertis la trapo en la sulo e decensis per la skalo aden l’obskura trueto. Dorothy fine kaptis Toto e sequis sua onklino. Kande el esis mivoye tra la chambro venis grandega kriacho del ventego, e la domo tante agitesis ke el falis e subite sideskis sur la sulo.
Lore eventis stranjajo.
La domo jiris du- o tri-foye e lente levesis tra la aero. Dorothy sentis quaze el acensis per balono.
La venti nordal e sudal renkontris ube stacis la domo e facis ol la exakta centro dil ciklono. La mezo di ciklono esas kustumale tranquila, ma la granda presado dil venti omnalatere levis la domo plu e plu alte, til ke ol esis ye la somito dil ciklono; ed ibe ol restis ed forportesis de multa milii tam facile kam on povas portar plumo.
Esis tre obskura, e la vento hororinde ululis cirkum el, ma Dorothy agnoskis, ke el vehis tre komfortoze. Pos l’unesma jiradi, ed unfoye kande la domo forte inklinesis, el sentis quaze el esis dolce bersata, quale infanto en bersilo.
Toto ne prizis lo. Lu kuris en la chambro, nun adhike, nun adibe, e laute aboyis; ma Dorothy sidis senmove sur la sulo e vartis to quo eventos.
Unfoye Toto tro proxime iris al apertita trapo, ed enfalis; la puerino opinionis, ke el perdabis lu. Ma balde el vidis un de lua oreli tra la truo, pro ke la forta presado dil aero subtenis lu por ke lu ne povis falar. El reptis al truo, sizis Toto per l’orelo, e retrotranis lu aden la chambro, pose klozis la trapo por ke ne plus eventez acidenti.
Horo pos horo pasis, e pokope Dorothy perdis sua pavoro; ma el sentis su tre sola, e la vento kriachis tante laute ke el preske surdeskis. Komence el esis kurioza, kad el aplastesos kande la domo itere falas; ma la hori pasis, e nulo mala eventis, do el ne plus esis anxia e rezolvis kalme vartar ed expektar to quon la futuro adportos. Fine el reptis trans l’ocilanta sulo a sua lito, e kushis su; e Toto sequis e kushis su apud el.
Malgre l’ocilado dil domo e l’ululado dil vento, balde Dorothy klozis l’okuli e dormeskis.
Clima sever ia mata minima 18 persones en la sude de la SUA e ia feri multe plu. Cuatro ia es matada par tornados en Mississippi a saturdi.
La Servi Nasional de Clima ia dise ce un risca de tornados continua per Florida sude, avertinte sur ventas danante e sur graniza.
Un state de crise es declarada en sete contias de Georgia sude-sentral, do 14 persones ia mata. La plu de estas ia es en un parce de casas movable cual ia es colpada par un tornado.
Multe casas movable ia es platida ante lus prima a soldi, en la parce prosima a la site Adel. Ecipos de crise xerca ancora survivores.
Du persones ia mori cuando un tornado ia lansa un casa movable tra sirca 100 metres a sur la media de un autovia.
En Mississippi sude, cuatro persones ia es matada par un tornado con venta plu rapida ca 218 cilometres per ora. Plu ca 50 otras ia es ferida, e sirca 480 casas ia es danada.
En la tarda de saturdi, la Ajenteria de Georgia per Maneja Crises ia consela sur la locas la plu bon e mal en cual on pote proteje se. Lo ia recomenda ce persones en via de un tornado pone se su covreletos o un materas.
konEn 2013 la novelektita estraro de UEA decidis elspezi 100.000 eŭrojn por renovigi la retejon de la asocio. De tiam malmulto okazis, sed nun UEA anoncis konkurson por renovigo de la retejo kaj de la tuta administra sistemo de la asocio.
Inter la unuaj decidoj de la novelektita estraro de UEA en julio 2013 estis, ke oni uzu 100.000 eŭrojn el la kapitalo de la asocio por prioritata tasko: kompleta renovigo de la asocia retejo. La decido estis post diskuto aprobita de la komitato dum la Universala Kongreso en Rejkaviko sed poste dum longa tempo nenio okazis pri la afero.
En intervjuo de Libera Folio en novembro 2014 la prezidanto de UEA, Mark Fettes, argumentis, ke la starigo de nova retejo estas dependa de aliaj reformoj en la laboro de UEA:
– La reteja demando tuŝas preskaŭ ĉiujn aspektojn de la funkciado de UEA, kaj do retejaj solvoj postulas ankaŭ ŝanĝojn en nia labormaniero… kio ne estas tuj solvebla demando. La demando restas prioritata, tamen, por nia mastruma triopo.
La retpaĝaro de UEA estis kreita en la fino de la 1990-aj jaroj, kaj la baza strukturo ne esence ŝanĝiĝis de tiam. Granda renovigo okazis en 2003, kiam la enirpaĝo ekhavis la aspekton plu videblan ĉe la adreso malnova.uea.org, kaj aperis la kesto “Aktuale”, kun titoloj de la lastaj gazetaraj komunikoj.
Antaŭ proksimume tri jaroj la ĝenerala aspekto estis renovigita denove, sed temis ĉefe pri kosmetika ŝanĝo.
Kompreneble aldoniĝis multaj retaj servoj, kiuj ne ekzistis en 2003, sed ĉar la baza strukturo de la retejo ne ŝanĝiĝis, ne ĉiam facilas trovi la bezonatan enhavon. Krome la retejo ne tre bone funkcias en poŝtelefonoj kaj aliaj porteblaj aparatoj, kiujn ĉiam pli multaj homoj uzas por aliri la reton.
Laŭ Veronika Poór, la ĝenerala direktoro de UEA, la ĉefa problemo pri la retejo de UEA estas ĝuste, ke ĝi sen klara plano evoluis dum multaj jaroj kaj diversaj servoj estis aldonitaj unu post la alia.
Veronika Poór. Foto: UEA.
– Tio aldonis kompleksecon kaj malfacilecon rilate al integrado. Aldone, la baza datumbazo ne estas facile aŭtomatigebla. Tio kaŭzas plurajn problemojn, ekzemple tial ne eblas teknike, uzante la nunan datumbazon, ebligi al niaj membroj havi rektan aliron por kontroli siajn kontojn, ŝi skribas en la diskutejo de esperanto.net.
Post la Universala Kongreso el Lillo en 2015, du jarojn post la decido prioritati la renovigon de la retejo, la estraro de UEA komisiis al Mario Bélisle el Svisio kaj Dima Ŝevĉenko el Rusio prepari analizojn pri la nunaj stato kaj bezonoj de UEA sur la reta kampo. Dima Ŝevĉenko kune kun sia edzino Anna Striganova liveris 44-paĝan raporton en majo 2016, dum la raporto de Bélisle ŝajne neniam pretiĝis.
La raporto de Ŝevĉenko kaj Striganova estis laŭ peto de komitatanoj publikigita en la retejo de UEA en aŭgusto 2016, sed neniuj konkretaj paŝoj estis entreprenitaj ĝis la 18-a de januaro. Tiam UEA publikigis alvokon pri sinproponoj por krei novajn retejon kaj administran sistemon por la asocio.
La alvoko enhavas sufiĉe detalajn klarigojn pri tio, kion kapablu la nova retejo kaj kiel ĝi funkciu. Kandidatoj devas sendi detalan proponon ĝis la 26-a de februaro.
Laŭ la reta spertulo Steven Brewer, kiu interalie laboris pri la nova retejo de la usona landa asocio de UEA, la alvoko estas bona paŝo antaŭen, sed venas tre malfrue.
– Dum almenaŭ dek jaroj, estis voko post voko por tia renoviĝo kaj ĉiamaj promesoj de baldaŭa okaziĝo.
Enhave la alvoko laŭ Steven Brewer estas serioza kaj montras komprenon de la bazaj funkciaj kaj teknikaj bezonoj. Ĝi ĉefe priskribas servojn, kiuj jam nun ekzistas en la retejo de UEA – ili simple estu proponataj en pli moderna formo. Tamen estas ankaŭ kelkaj novaj ecoj, kiuj haveblu en la renovigita retejo.
– Tre bezonata estas la propono ke aligitaj organizaĵoj povu afiŝi novaĵojn kaj anoncojn, diras Steven Brewer.
Grava manko en la alvoko laŭ li estas, ke ĝi ne sufiĉe atentas la signifon de la grafika aspekto de la retejo.
– Fakte, oni verŝajne dungu firmaon por pritrakti la grafikan aspekton ne nur de la retejo, sed ankaŭ de la tuta organizaĵo, kaj postulu ke la novaj retaj sistemoj konformu al tio. Lasi la aferon kiel piednotan aldonaĵon de la teknikaj bezonoj estas gravega eraro.
Ĝis la 26-a de februaro UEA nun atendas konkretajn proponojn pri tio, kiel la retejo kaj administra sistemo de la asocio povos esti renovigitaj, kaj kiom la tuto kostu.
Sinco omes e du femes ia deveni arestada, suspetada de envolves en un fura de diamantes con valua de €75 milion a la airaporto de Sciphol en Amsterdam en 2005.
La sete sitadanes nederlandes ia es arestada en Amsterdam, e en Valencia en Espania.
La gang armada, desemblada como laborores de airaporto, ia fura la diamantes cuando estas ia es a punto de es cargada a un avion.
On ia retrova alga de la diamantes en un auto de fuji, ma un cuantia manca ancora con valua estimada de €40 milion.
Esta ia es un de la furas de joalas la plu grande de mundo.
La diamantes e otra joalas ia es saisida en un area de securia alta pos cuando la furores ia entra par forsa a un auto blindada de de la airocompania KLM.
La sete ia es detenida par polisiores atacante a venerdi e saturdi, con suspeta de ruba e lava de mone.
Cuando la fura ia aveni, la jemes ia es a punto de vola a Antwerpen, la sentro european de diamantes.
Donald Trump ia es ier inaugurada como la presidente 45 de la SUA. El ia fa ja sua pasos prima, suscrivente un comanda contra la reformis de aida medical introduida par sua presedor, Barack Obama.
En sua parla inaugural, el ia promete ce trata prima la SUA e fini la problem de fabricerias abandonada e crimin cresente.
Oji, sirca 200 mil persones va partisipa en un prosegue de femes en Washington. La organizores dise ce los vole asentua la egalia de razas e jeneros, e otra temas persepida como menasada par la governa de Trump.
Prosegues simil aveni ja en Australia e Zeland Nova, e multe otras es projetada.
Corta pos sua inaugura, Trump ia envia sua nominas de consilio a la Salon alta.
El ia suscrive un documento cual permete ce Jeneral James Mattis servi como ministro de defende, an si esta ia retira se de la militar a min ca la sete anios nesesada ante aora.
La ecipo de Trump ia refresci rapida la pajeria de la Casa Blanca. Aora lo lista sola ses temas – enerjia, politica esterna, emplea e crese, militar, enforsa de leges, e acordas comersial.
Oposores cexa ce lo conteni no refere a diretos sivil, diretos LGBT, aida medical, o cambia de clima.
Trump ia suscrive ance un proclama cual declara un dia nasional de patriotisme.
En sua parla inaugural, Trump ia adota un manera nasionaliste e protejiste. “De pos esta momento, on va trata prima la SUA. Nos va segue du regulas simple: compra american e emplea american.”
El ia acusa politicistes de abandona sitadanes a declina industrial e crimin spiralinte. “Esta masacra american sesa ja asi e sesa ja aora,” el ia dise. “Cada deside sur comersia, sur impostas, sur migra, sur temas esterna, va es fada per benefica laborores american e familias american.”
Pos la rituo, alga protestores ia rompe fenetras de comersias en Washington e ia denunsia capitalisme e la presidente nova. Polisiores antitumulta ia forsa los a via con gas de peper.
Donald Trump ha essite officialmente inaugurate como le quaranta-quinte presidente del Statos Unite de America. In su discurso inaugural, ille ha dicte: “Nos, le citatanos de America, son ora unite in un grande effortio national a reedificar nostre pais e restablir su sperantia pro totes ex nostre populo.” Alcun protestantes durante le inauguration ha collise con le policia; alcun policieros ha essite lese e quasi cento protestantes ha essite arrestate. (54 | US)
Donald Trump ha essite officialmente inaugurate como le quaranta-quinte presidente del Statos Unite de America. In su discurso inaugural, ille ha dicte: “Nos, le citatanos de America, son ora unite in un grande effortio national a reedificar nostre pais e restablir su sperantia pro totes ex nostre populo.” Alcun protestantes durante le inauguration ha collise con le policia; alcun policieros ha essite lese e quasi cento protestantes ha essite arrestate. (54 | US)
A minu tri homi av esed mortifiked e dudes lesed, po ke vir aved diriged automobil a multitet de homi in strad Bourke Street in distrikt negosiik in Melbourne, Viktoria, Australia sud-estik. El vir av esed arested. Polisieri av diked, ke el aksident no aved esed terorismik. (41 | AU)
Salvores resta esperosa ce los va trova survivores pos un avalanxa a un otel montanial en Italia. La avalanxa ia mata a la min du persones e ia covre desuples de otras su detrito e neva.
Ecipos ia labora tra la note, xercante a la min 25 persones sur ci on crede ce los manca. On ia prende du corpos de la ruinas de la otel Rigopiano en Abruzzo, un rejion de Italia sentral.
Du persones ia survive ci ia es estra la otel cuando la avalanxa ia aveni a mercurdi. Enfantes es entre los ci manca.
Xercores ia batalia la clima per ateni la loca e dise ce los no ia perde espera, an si los ia trova ancora no indicas de vive.
La avalanxa ia segue un serie de tremateras. Cuatro de los ia es plu forte ca la grado 5, e ia asusta abitores campanial ci ia es ja lutante pos un neva profonda cual ia covre linias de telefon e ia destrui cordas eletrical.
Paolo Gentiloni, la ministro xef, ia solisita unia nasional, disente ce Italia es caturada en “un abrasador nonpresededa de jelo e tremateras”.
Ecipos ia debe usas scis e palas per prosimi a la loca de la avalanxa, e no ia ateni la otel ante 04:30 ier. Neva ia bloci un via e ia impedi un cuantia grande de veculos de crise.
Un salvor ia comenta: “La parte alta de la otel no esiste plu – lo es plen de neva en la salas diversa. Ma on ave plu ca un nivel, e nos crede ce la plu de la persones es sur la nivel prima, no la nivel du o tre. Lo es multe difisil, ma nos espera ce algun pote es ancora vivente.”
Lo pare ce la abitores de la otel ia asembla sur la nivel de tera de la otel per espeta parti pos la tremas.
Des-du visitores e sete empleadas ia es rejistrada como presente a la otel, ma salvores dise ce la cuantia vera pote es 35. Tre es enfantes de ses, sete e nove anios, e la person la plu vea en la lista es un om de 60 anios.
La avalanxa ia aveni a un momento entre 16:30 e 17:40, seguente la mesajis e telefonis par persones a la otel. Lo ia cade partal la teto e, par alga reportas, ia move la construida de sur sua funda par 10 metres.
En sua confere jornaliste final, presidente Barack Obama de la SUA ia defende sua deside de libri Chelsea Manning, un fonte de WikiLeaks, a 29 anios ante sua libri projetada.
Manning ia es condenada a 35 anios en prison per esposa mesajes diplomata, en un de la revelas la plu grande de materia secreta en la istoria de la SUA.
Republicistes ia ataca la muta de la condena como un mal mesaje e un presedente perilosa.
La soldato transjenero de 29 anios, naseda como Bradley Manning, ia esposa documentos a WikiLeaks en 2010. El va es librida a 17 maio, an si sua libria ia es projetada per 2045.
La presidente ia dise ce Manning ia esperia ja un condena sever de prison.
La muta, anunsiada a martedi, redui la condena ma no es la pardona cual alga campaniores ia desira.
Josh Earnest, secretor jornaliste de la Casa Blanca, ia responde a criticas republiciste, sujestante ce la partito reata ipocrita, car Donald Trump, sua presidente elejeda, ia loda WikiLeaks.
La plu de persones condenada de esposa secretas ia es prisonida per entre un e tre anios. La governa de Obama ia persegue plu persones per esposa secretas governal ca ia es acusada en tota presidentias presedente.
Manning ia atenta mata se a du veses en la anio pasada a la prison militar mas do on teni el a Fort Leavenworth en la stato Kansas. El ia protesta ance par juna, pos cual la militar ia acorda furni cura de cambia jenero a el.
En un de sua atas final como presidente, Obama ia muta la condenas de 209 individuas e ia pardona 64 otras.
Oposores dise ce la deside par Manning de esposa un colie enorme de documentos a WikiLeaks – incluinte 250 mil mesajes diplomata e plu ca 450 mil reportas de la geras en Irac e Afganistan – ia perili soldatos, ajentes de securia, diplomatas, e stranjeres ci ia aida los en locas violente.
Los dise ce la enlini de la materia ia esposa la documentos a tota, incluinte al-Qa’ida.
Manning ia dise ce el ia crede ce la materia va provoca un debate en la SUA.
Dum ke me laboras transskribar l’unesma tomo dil Antologio dil Idolinguo kompilita da Andreas Juste, me rilektas multa texti qui incitas me skribar pri la grand importo di bona texti en L.I.
Me sempre dicas, ke sen granda literaturo, nula linguo povas transvivar o propagar su. La L.I. nun havas mikra literaturo, la plu multo de l’unesma dekyari dil movemento. Me esis tre senkurajigita pro la manko di multa moderna verki – quale multi, me ne havas kunparolanti, ed irgakaze, lektar bela e bona verki esas la maxim facila maniero lernar bona stilo.
Del Introdukto dil Antologio, da Tazio Carlevaro:
Ni savas, ke Ido havas literaturo. Ma literaturo sen linguala tradiciono ne povus existar (ed inverse). Or, linguala tradiciono postulas l’existo di sociala idiomobazo, e do l’existo di parolo, apud l’origina linguo. Ton instruktas la moderna linguistiko, e ton ni konstatas en la realajo.
…
La literaturo di Ido es ankore en probala periodo. Ni rikonocas en ol nula skoli. Tamen, depos l’aparo dil unesma verki, es perceptebla stilala perfektigesko. Ne sempre tamen la temi di singla produkti respektas la minimal nivelo, quan verko mustas atingar por nomizesar “beletristikala”.
Ma nula tradiciono naskis ja tote pronta, quale Minerva de la cerebro di Zeus. Literaturo influas idiomala tradiciono, ed inverse. Plugrandigo dil Ido-movemento efikos pozitive sur la valoro dil literaturo idala.
E lo sequanta:
Cadie me facis rimarkinda sperienco ; me donis ad ulu vua bonega Manu-libro di Epikteto por lektar : e lu, qua unfoye folyumis nur distraktite ed enoyite nia Guidlibreto, esis quik frapita de la granda facileso, kun qua il komprenis omno. Rimarkez ke il esas Turko.
L. d’ORCZY
1909
Nia samideano inferas de to la konsilo : ke on uzez por la propagado prefere lektaji o texti kam lernolibri tro “sika”. To esas tre justa ; la Guidlibreti devas uzesar ne quale propagili, sed quale klefilo por helpar la lektado di texti. Sed avan omno on devas prizentar nia linguo ipsa per texti….
L. COUTURAT
1909
Ni ya havas la poemi da Tiberio Madonna, la artikli da James Chandler e David Weston e ti en Progreso ed Ido-Saluto, la citaji da Partaka, e nun itere (fine!) la podkasti di Jose Cossío (e lua romani); Jean Martignon belege tradukas l’Iliado (Ido esas tre apta por tradukar la Greka verki) e plura romani e noveli; anke esas tradukuri da Antonio Martinez e Fernando Tejón e plur altri. (Ne obliviez lektar ti omna!) Ma ni certe bezonas multe plu multa texti.
Me do incitas singla Idisto, dum ca yaro 2017, facar adminime un tradukuro od originala verko. Se ni omna tradukus nur un libro, skriptus nur un novelo o romano, ni quik preske duopligus la Ido-biblioteko.
Ne timez! Ne maldicensez vua talento pri la linguo! Quale supre dicis sro Carlevaro: “Nula tradiciono naskis ja tote pronta, quale Minerva de la cerebro di Zeus. Literaturo influas idiomala tradiciono, ed inverse.” Mem skribajo havanta erori docus vu e ni omna. (Me ne oblivias, ke mea propra probaji komence esis minvalora, pro mea noviceso pri la linguo; talmaniere on lernas. Me balde diskutos la rolo di “erori” en linguo-evoluciono.) Skriptez libro pri vua hobio, skriptez pri irga temo interesiva. Komencez ta romano quan vu sempre deziregis skriptar. Trovez bone amata libro en la publika domeno e komencez tradukar. Laborez kun altru o sole. Esas granda laboro, yes; ma adminime on saveskos, quante desfacila esas skriptar o tradukar!
Me ipsa nun tradukas La Sorcisto de Oz, da L. Frank Baum, pro ke ol esis ja tradukita aden preske omna lingui (mem Esperanto). Me ofros ol che mea blogo, por ke omni povas lektar e joyoze deskovrar erori.
Ni havas devo a nia bel idiomo: adjuntar nova verki e tradukuri al Ido-literaturo. Deklarez hike en la komenti vua skopo. Per to ni promisos, l’unu a l’altru, ke ni plularjigos nia literaturo. Kune ni povas krear nova modelatra texti e kurajigar nova Idisti.
Un jeto militar nijerian ia bombi un campa de persones deslocada en la norde-este, par era, matante a la min 52 persones e ferinte multe plu.
Laborores de aida es entre la persones mor en Rann, e la Crus Roja dise ce ses de sua empleadas ia es matada.
La ajenteria Medicistes Sin Fronteras (MSF) ia dise ce plu ca 200 persones ia es ferida, e lo ia apela per aida la sorti medical de persones.
Presidente Muhammadu Buhari, de ci sua armada combate militaristes de Boko Haram, ia espresa sua angusa e ia solisita calmia.
La ataca ia aveni prosima a la frontera con Camerun, do la militar es engranada en lo cual lo descrive como sua puxa final contra Boko Haram.
On crede ce esta es la ves prima a cual la militar de Nijeria ia confesa fa un tal era.
MSF ia dise ce lo ave ecipos en Camerun e Txad, preparada per trata pasientes ferida. Lo crede ce multe de la vitimes ia es persones ci ia fuji de locas ja atacada par Boko Haram.
Jeneral Rabe Abubakar, un portavose per la militar nijerian, ia dise ce on ia deteta alga “restantes” de Boko Haram estra Rann e ce on ia ata per elimina los.
Cuando la militares ia comprende sua era, los ia es “tota en dole”, el ia ajunta. “An tal, en un opera militar de esta spesie, de tempo a tempo tal cosas aveni. An si lo ia es estrema regretable, lo ia es nunca intendeda.”
Jeneral Lucky Irabor, ci comanda operas contra rebelores en la norde-este, ia dise ce on va fa un investiga.
Un portavose per la presidente nijerian ia dise ce la governa va ofre aida a la stato Borno “en atende esta era regretable de opera”.
Boko Haram ia causa ruina en la pais la plu poplida da Africa par un serie de bombis, asasinas, e saisis de persones. Lo batalia per suverti la governa e crea un stato muslim.
La grupo ia aumenta sua atacas en la semanas resente cuando la fini de la saison pluvosa ia permete ce sua combatores move plu fasil sur la savana.
En la mense pasada, la Nasiones Unida ia inisia un apela per mil milion dolares per aida los ci sufri de famia en la rejion.
Lo ia esplica ce on previde ce cuasi 5,1 milion persones en tre statos norde-este va fronti un manca grave de comedas. En la tre anios la plu resente, cultivores no ia pote planta car los teme trova aparatos improvisada e nonesplodeda cual la militaristes ia lasa.
Sirca sento mil persones, xef enfantes, risca mori de famia e nesesa es urjente aidada.
La departe de siensa en Australia ia averti ce la pluve de primavera ia crea un situa ideal per un pesta de muses en la parte cultivada de la pais.
Victoria e Australia Sude esperia aora un cuantia plu alta de muses ca prevideda.
La departe defini un pesta de muses como plu ca 1000 muses per ectare. Si la situa ofre comedas sufisinte, la cuantia pote ateni acel pos sola un pico de menses.
Un primavera eselente ia produi un recolie recordo en esta anio, ma esta es un situa ance multe favorable per muses.
Datos de trapas e atestas indica un crese subita de cuantia. On regarda sirca sinco muses per ectare como normal.
Pestas de muses aveni comun sola en la zonas cultivada de Australia e un provinse en Xina norde-ueste.
Victoria e Australia Sude ocupa un parte grande de la Basin Murray-Darling, un rejion fertil cual representa cuasi 40% de la revenu cultival de Australia, como diseda par la governa.
Erutas de muses crea un problem major finansial per cultivores ci es obligada a compra tentantes custosa e a resemi sua granes.
Los jenera ance angusa en comunias campanial. Un rexercor ia comenta: “Los invade casas, los es en veculos, en cada dirije on vide un mus. Persones en la sites es xocada cuando on ave un mus en la casa. Los en la campania bloci cada fesur en sua casa con lana de aser per preveni ce la muses entra.”
Muses ia es introduida a Australia par colonistes european. Los ave poca predores natural e fronti poca compete de la viventes savaje nativa.