La polisia deutx investiga “un ataca probable teroriste” pos cuando un om ia gida un camion tra un mercato de natal en la sentro de Berlin, matante 12 persones e ferinte 48.
On reporta ce la camionor es un refujada afgani o pacistani ci ia ariva en Deutxland en febrero, e ce el ia es ja conoseda a la polisia per crimines minor, ma no per lias teroriste.
Politicistes deutx ia evita descrive la ataca como un ata teroriste en la oras direta a pos, ma Thomas de Maizière, la ministro de internas, ia dise: “Multe cosas indica tal.”
La mercato es a Breitscheidplatz, prosima a la Kurfürstendamm, la strada xef de botecas en la ueste de Berlin.
La ataca ia aveni prosima a la Eglesa de Memoria de Kaiser Wilhelm, cual ia es danada par un bomba en la Gera Mundal Du e cual on conserva como un simbol de pas.
La camion, cargada con faxones de aser, ia verje a la mercato a 20:14 de ora local, un de la tempos la plu ocupada. Lo ia rompe cabanas de lenio e strutures plen de turistes e persones local.
La polisia crede ce lo ia traversa 50–80 metres de la mercato. On ia saisi la camionor pos cuando el ia sorti de sua veculo e ia fuji par pede.
El ia core longo la strada en dirije a la parce Tiergarten. Un atestor ia segue el tra cuasi du cilometres e ia clama polisiores, ci ia aresta el prosima a la monumento Colona de Vinse.
Un portavose per la polisia ia ipotese ce la camionor ia desira cisa “trova refuja en la oscuria de la parce”.
La polisia ia confirma ce on ia trova un pasajor mor en la camion, un polsce. On teme ce el ia es la gidor orijinal de la veculo, e ce sua camion ia es saisida en viaja.
La posesor polsce de la camion ia confirma ce sua gidor manca e es noncontatable de 16:00 a lundi. “Nos no sabe cual ia aveni a el,” el ia dise. “El es mea cusin. Me ia conose el de cuando me ia es un enfante. Me pote atesta sua bon carater.”
La aveni ia evoca recordas de la ataca par camion en la site Nice en Frans a 14 julio, cuando 86 persones ia es matada. Acel ataca ia es reclamada par la organiza Daex.
Ambos Daex e al-Qa’ida ia recomenda ce sua seguores usa camiones per ataca folas.
La buĝeto de UEA por la venonta jaro estis akceptita lastmomente per reta voĉdonado, kaj antaŭvidas deficiton de 9.450 eŭroj. La efektiva deficito verŝajne estos multe pli granda, ĉar la enspezoj supozeble estos klare malpli altaj ol oni antaŭvidas.
Foto: TaxRebate.org.uk
Kutime la buĝeto de UEA por la sekva jaro estas akceptata dum la komitata kunsido en la Universala Kongreso. Ĉi-jare tamen preskaŭ la tuta tempo de la komitato estis uzita en diskutoj pri la ampleksa kaj apenaŭ superrigardebla Strategia Plano de UEA, pri laborplanoj, misio kaj vizio.
La komitato tial ne sukcesis fintrakti eĉ la proponon pri statutŝanĝo, kaj tial la ĵus finita ĝenerala voĉdonado temis nur pri parto el la planataj modifoj de la statuto. Pliaj modifoj supozeble estos poste akceptitaj jam per reta voĉdonado.
Pri la plej grava dokumento por la agado de UEA dum la jaro 2017, la buĝeto, la komitato en Nitro tute ne sukcesis voĉdoni. Tamen jam antaŭ la Universala Kongreso Loes Demmendaal, profesia ekonomikisto kaj antaŭa estrarano de UEA pri financoj, kritikis la proponatan buĝeton kaj precipe la nerealismecon de la grandega sumo, 90.000 eŭroj, kiujn oni antaŭvidas kiel enspezon el subvencioj.
Responde al la demandoj de Loes Demmendaal la prezidanto de UEA, Mark Fettes, promesis, ke la estraro liveros liston de la subvencioj, kiujn oni petis aŭ petos. Tamen ĝis nun la komitatanoj ne ricevis tian liston, kvankam la buĝetita enspezo el subvencioj estas proksimume 20 procentoj el ĉiuj planataj enspezoj.
Kiam Mark Fettes fine, komence de novembro, prezentis la buĝeton por aprobo en la komitata diskutlisto, li argumentis jene por la buĝetado de tiel granda sumo en subvencioj:
– Ni fakte planas peti subvenciojn por pli granda sumo – la cifero en la buĝeto estas nur tiu parto, kiun ni antaŭvidas povi uzi por kovri parton de la salajraj kaj aliaj kostoj en la Spezokonto. Kompreneble tio ne povas esti preciza takso. Se ni ne sukcesos ricevi tiom da mono por kovri niajn kostojn, por havi ekvilibran financan rezulton en 2017 ni devos aŭ kreskigi niajn enspezojn, aŭ malpliigi niajn kostojn, aŭ ambaŭ. La Estraro atente sekvos la evoluon por povi fari tiujn decidojn ĝustatempe.
En la sama diskutlisto Osmo Buller, la antaŭa ĝenerala direktoro de UEA, argumentis, ke necertaj subvencioj entute ne devus esti parto de la asocia buĝeto, kaj ke la buĝetita pura enspezo de 90.000 el subvencioj estas “revoj”.
Alia punkto, kiun en la diskuto kritikis Loes Demmendaal kaj Osmo Buller, estis la drasta altigo de la planataj elspezoj por “movada evoluigo” al 37.500 eŭroj en 2017, kvankam la estraro prezentis nenian konkretan planon pri tio, kiel la mono estu uzita. En 2015 la buĝeto por “movada evoluigo” estis 17.500 eŭroj, sed oni sukcesis uzi nur 13.805 eŭrojn. En 2016 la buĝetita elspezo estis 25.000, kaj ankoraŭ ne klaras, kiom oni efektive uzis kaj por kio.
Mark Fettes tamen argumentis, ke necesas meti monon ĝuste en movadan evoluigon:
– UEA povas trovi novajn vojojn al kresko, nur se ni sukcesos montri nin aktivaj kaj engaĝitaj pri aferoj kiuj estas gravaj por esperantistoj. La elspezoj por movada evoluigo estas ĝuste tiaj. Eĉ se el tio rezultas iom pli granda financa deficito, mi preferas havi financan deficiton ol agadan deficiton.
Osmo Buller respondis, ke UEA kompreneble uzu monon por movada evoluigo, sed ke oni ne ŝarĝu la ĝeneralan buĝeton per tiel granda elspezo. Anstataŭe ĝuste por tiu celo oni laŭ li uzu donacojn, monon el fondaĵoj, kaj ankaŭ ekstermovadajn subvenciojn. Al la komento pri “agada deficito” li replikis akre:
– Mark, tiaj eŭfemismoj jam estas preskaŭ demagogio kaj igas pensi pri registaroj, kiuj lasas la ŝtatan kason en kaoso, kies posta reordigo eblas nur per dolorigaj agoj. Dum longa periodo ni pene konstruis finance fortan UEA kaj per la serioza kaj fidinda mastrumado gajnis la fidon de membroj, kiuj sekve pretis subteni la Asocion per siaj donacoj kaj heredaĵoj. Ili tre atentas pri la sorto de sia mono kaj ilian fidon oni povas facile perdi.
Krom la planataj subvencioj, plia nerealisma ero en la nova buĝeto estas, ke oni antaŭvidas same multe da kotizoj kiel la buĝeto por la nuna jaro (182.000 eŭrojn). Pro la enorma membrofalo ĉi-jare estas tamen jam klare, ke oni ne atingos la sumon buĝetitan eĉ por tiu ĉi jaro, sed ĝi estos ĉ. 30.000 eŭrojn malpli alta. Simila perdo de kotizoj estos verŝajna ankaŭ en 2017. Tamen, ĝis nun UEA ne informis la komitatanojn pri la aktuala membronombro.
La plej multaj komitatanoj ajnakaze ne ŝajnis intereresiĝi pri la teda financa diskuto. En la reta voĉdonado laŭ la oficiala kalkulo partoprenis 44 komitatanoj el 60, kaj la rezulto sekvis la konatan formulon “la komitato de UEA voĉdonas por ĉio”. Praktike neniam la komitato malakceptas proponon faritan de la estraro, kaj same estis nun: la proponita buĝeto estis akceptita kun 39 voĉoj por kaj du voĉoj kontraŭ. Tri komitatanoj sin detenis.
Kontraŭ la proponata buĝeto voĉdonis Loes Demmendaal (komitatano A por Nederlando) kaj Osmo Buller (komitatano C). Jam post la diskonigo de la rezulto protestis Barbara Pietrzak (komitatano B), kiu atentigis, ke ŝia voĉo ial ne estis kalkulita. Responde al demando de Libera Folio ŝi rakontas, ke ŝi havis kritikajn vidpunktojn pri la buĝeto:
– Kvankam ne ĉiuj kolegoj konfirmis en la diskuto la riskon de granda deficito kaj en plimulto deklaris sin ekzemple por grandigo de rimedoj por movada evoluigo, mi mem en la nuna jaro min detenus de ĝia grandigo, prioritate traktante viglan serĉadon de aliaj rimedofontoj kaj subvencipetan kampanjadon. Iom bedaŭrinde la prezidanto ne prezentis finfine al la Komitato la promesitan detalan buĝeton de la Estraro pri la movada evoluigo, sur kiu baziĝas la sumoj en la koncerna ĉapitro.
Ĉar ŝia voĉo ŝajne pro teknikaj kialoj ne estis kalkulita, ŝi tamen ne volas diri, ĉu ŝi voĉdonis por aŭ kontraŭ la buĝeto.
La ator Zsa Zsa Gabor ia mori pos un ataca de cor a eda de 99.
A punto de larmas, sua sposo Frédéric von Anhalt ia informa jornalistes ce Gabor ia mori a sua casa, en ambiente de amis e familia. “Cadun ia es ala. El no ia mori solitar,” el ia dise.
Naseda en Magiar, Gabor ia migra a la Statos Unida en la Gera Mundal Du e ia fa sua apare prima en filma de Hollywood en 1952. El ia sposi a nove veses.
El ia apare en plu ca 70 filmas, ma ia es plu famosa per sua modo de vive como fem de mundo.
El ia sposi a la ves prima a eda de 20 anios, e a la ves final (e la plu longa) cuando el ia ave cuasi 70 anios. En sua propre opina, el ia sposi a sola oto veses e un dui – el no ia inclui plen un duxe espaniol en 1982.
El ia nase como Sari Gabor en Budapest a 6 febrero 1917, e ia reseta direta la nometa Zsa Zsa de sua familia.
An si el ia desira prima deveni un dotor veterinar, sua madre ia ave otra projetas, e sua belia ia atrae la mundo de spetaculo.
Gabor ia gania la titulo Senioreta Magiar en 1936, ma on ia descuali el a pos, car el ia menti sur sua eda per entra a la concurso.
Sua atribuis inclui un lista longa de roles en filmas susedosa como Moulin Rouge (1952), Lili (1953), e Rea de Venus (1958). Plu resente, el ia apare en la serie Un malsonia en Elm Street e en la parodias Fusil nuda.
A sua apico, Gabor ia representa la ideal blanca blonde de Hollywood, e ia es conoseda per porta robas formal de lame.
Sua sola enfante ia es Constance Francesca Hilton, sua fia en 1947 con Conrad Hilton, un maniate de oteles.
Sua madre ia dise a el: “Tu no nesesa sposi cada om con ci tu fa la ama.” Gabor ia dise ce el ia fa esta car el ia “para nunca es un catolica de cor”.
En sua autobiografia de 1993, Un vive no sufisi, el ia scrive ce el ia perde sua virjina a Kemal Atatürk, la fundor de Turcia moderna, cuando el ia ave 15 anios.
La raconta esposante ia refere ance a relatas romantica con Sean Connery e Frank Sinatra, estra sua lista de sposos. El ia reclama ce el ia refusa John F Kennedy e Elvis Presley.
An si el ia pasa sua vive en parla replicas scriveda par otras, Gabor ia es mesma capas de crea dises memorable. Referente a sua bon relatas con sua sposos pasada, el ia dise: “Me ia odia nunca un om a tal grado ce me ta redona sua diamantes.”
Gabor ia sufri de mal sania en sua anios tarda, e ia debe usa un seja rolante pos un asidente de auto en 2002 en Los Angeles.
El ia survive atacas serebral en 2005 e 2007 e ia depende forte de sua sposo a pos. En 2011, el ia sufri un infeta cual ia menasa sua vive, e on ia amputa sua gama destra supra la jeno per salva el.
El ia es cisa un de la femes prima “famosa par es famosa” – un cualia comun atribuida a Paris Hilton, sua duneta par sposi.
On ia burleta Gabor per sua pronunsia forte magiar en cual el ia nomi cadun darlink (“cara”). El ia clari: “Me nomi cadun darlink car me no pote recorda sua nomes.”
La 12-an de decembro la urba konsilio de Bjalistoko post longa kaj stranga diskuto per unuvoĉa majoritato decidis, ke 2017 ne estos ”Jaro de Zamenhof” en la urbo. Pri la decido amplekse raportis ne nur polaj, sed ankaŭ alilandaj amaskomunikiloj. En sia artikolo Przemysław Wierzbowski rakontas pri la fono de la afero.
La urbodomo de Bjalistoko antaŭ cent jaroj, foto eksponata en la Zamenhof-centro.
La lastaj ĉirkaŭesperantaj okazaĵoj en la naskiĝurbo de Zamenhof, Bjalistoko, kaŭzis konfuzon ĉe la esperantistoj. Kunpuŝiĝis kelkaj aferoj: la estonteco de Centro Ludoviko Zamenhof (CLZ), la Jaro de Zamenhof, ĝenerala sinteno al LLZ kaj politika agado ĉirkaŭ tiu persono kaj Esperanto. Ĉar kelkaj el tiuj aferoj rilatas al mi persone, kaj tra mi – Bjalistokan Esperanto-Societon, mi provu ilin klarigi al la esperantista legantaro.
Printempe de ĉi-jaro la urbestro de Bjalistoko Tadeusz Truskolaski proponis alpreni decidon pri Centro Ludoviko Zamenhof, urba kulturinstitucio, kiu okupiĝas inter alie pri la heredaĵoj de iam multkultura Bjalistoko kaj de sia patrono LLZ. La celo estis formale subigi la Centron al Bjalistoka Kulturcentro ekde la 1-a de januaro 2017, laŭklarige por ŝpari, kvankam la ŝparojn oni ne povis klare prezenti. Malgraŭ tio, ke neniu parolis pri efektiva fermo de CLZ, sed nur pri ŝanĝo de ĝia leĝa (sen)dependeco – ni memoru, ke dum la unuaj du jaroj ekde 2009 ĝuste tia estis la statuso de CLZ – la gazetaro kaj kelkaj politikistoj aŭgurante kompletan nuligon de la institucio kaj ĝia ĝisnuna agado lanĉis defendkampanjon.
La lokaj esperantistoj pro diversaj kialoj havis diversajn sintenojn al la tuta afero, ekzemple kelkaj riproĉis al Centro Ludoviko Zamenhof nesufiĉan engaĝiĝon pri Esperanto kaj esperis, ke tio ŝanĝiĝos kun la formala transformiĝo de la Centro. Kelkaj aliaj tamen subtenis la kampanjon menciante mankojn en argumentado por la kunigo de la kulturcentroj.
Dum printempa kunsido de la urba konsilio la decido estis laŭplane alprenita, sed bedaŭrinde ĝi ne limiĝis ĝis formalaĵoj: unu el la konsilianoj, Dariusz Wasilewski apartenanta al konsilia grupo de la urbestro, uzis klare ŝovinismajn argumentojn kontraŭ la “sensukcesa utopiisto Zamenhof”, kontraŭ lia juda heredaĵo kaj kontraŭ Esperanto kaj ties “krima ideologio”. Kontraŭ tio reagis la esperantistaro, lokaj amasinformiloj, politikaj fortoj kaj universitataj instruistoj. Malgraŭ ke la urbestro Truskolaski plurfoje ripetis, ke li ne kundividas la vidpunkton de Wasilewski kaj subtenas Zamenhof kaj Esperanton, li ne decidis forigi la konsilianon el sia komitato.
Komence de decembro la urbestro kunvokis gazetaran konferencon kaj anoncis, ke dum kunsido de la urba konsilio la 5-an de decembro li proponos nomi la venontan jaron Jaro de Zamenhof. La urbestraro jam decidis pri diversaj agadoj en 2017: trilingva reeldono de historia gvidlibro tra Bjalistoko de Jakobo Ŝapiro, nova murpentraĵo, muzikdisko de bjalistokaj muzikistoj en Esperanto kaj historia konkurso pri Esperanto kaj Zamenhof, kiun organizos loka Arme-muzeo.
Mi estis invitita al la konferenco por prezenti la planojn de Bjalistoka Esperanto-Societo: en majo 2017 ni organizos Polan Esperanto-Kongreson, kiun subtenos Bjalistoka Kulturcentro, ni planas eldoni poezion de loka poeto Wiesław Kazanecki en Esperanto kaj polan-Esperantan “kuirlibron de Klara Zamenhof”, kiu enhavos receptojn de la juda kuirarto de la epoko de Zamenhof. Por ricevi monsubtenon por ambaŭ eldonaĵoj mi verkis du projektojn en konkurso de la urbo, kiu dediĉis cent mil zlotojn por kulturaj iniciatoj ligitaj kun Esperanto en 2017.
La 5an de decembro vicurbestro Rafał Rudnicki referis la projekton menciante la decidon de Unesko kaj mondfaman rekonecon de la plej fama bjalistokano, Ludoviko Zamenhof.
Mi parolis pri la planata agado en kaj ekster Bjalistoko kaj laŭdinda heredaĵo de la iniciatinto de Esperanto, kaj demandis la konsilion kiun vizaĝon havu Bjalistoko en la mondo – ĉu ŝovinisman kaj antisemitan, kio estas lastatempe populara opinio pri la urbo, ĉu tolereman kaj malferman, reprezentatan de Zamenhof. Dum siaj elpaŝoj konservativaj konsilianoj el la partio Juro kaj Justeco kaj fifama konsiliano Wasilewski pruvis, ke kontraŭ la decido ekzistas nur neraciaj, antaŭjuĝaj argumentoj:
– Ne, ĉar la venonta jaro jam estas elektita la Jaro de Piłsudski, kaj eble oni ne rajtas havi pli ol unu jar-patronon (ĉeestanta juristo diris, ke povas esti eĉ 100 patronoj).
– Ne, ĉar la propono venas tre malfrue, eĉ ofende malfrue por LLZ (en la pasinta jaro la Jaro de Siedzikówna estis anoncita eĉ pli malfue).
– Ne, ĉar LLZ estas malgrava persono, unu el multaj sensukcesaj utopiistoj, krome dio por bahaanoj kaj por “ŝintoistaj sektoj”; Esperanton denaske parolas nur mil homoj, kaj eĉ la lingvo klingona estas pli populara ol ĝi; la esperantistoj trudas siajn idealojn; la lingvo estas sen kultura bazo.
(Tiujn kaj ceterajn malsaĝajn argumentojn vi povas legi ĉe la Facebook-paĝo de Dariusz Wasilewski, fispecialisto pri Zamenhof, kaj mi ne emas traduki ilin).
Kelkaj konsilianoj (maldekstro, Civitana Platformo) defendis nian vidpunkton. La antaŭvideble negativa rezulto estis 12 kontraŭ, 11 por. Tio, kio sekvis estis arda kritiko de la urba konsilio de Bjalistoko far pola kaj internacia gazetaroj, ĉe kiuj mi raportis la sensencon de la decido kaj tion, ke malgraŭ ĉio la Jaro de Zamenhof estos celebrata en lia naskiĝurbo.
La decido estis nur simbola. Ĝi ridindigis la konsilion, kaj tra ĝi – Bjalistokon mem. Tamen ni sentas subtenon de la urbestro kaj faros ĉion, kune kun Bjalistoka Kulturcentro, Centro Ludoviko Zamenhof, neregistaraj organizaĵoj kaj la Esperanto-movado ĝenerale, por ke Esperanto estu bone videbla en Bjalistoko en la venonta jaro. Ni ekos jam la 2-an de januaro per solena anonco de la Jaro de Zamenhof, kiu okazos malgraŭ ĉio. Ni fosu nian sulkon.
Przemysław Wierzbowski
prezidanto de Bjalistoka Esperanto-Societo
Sinemas major en Pacistan ia acorda fini un proibi de filmas barati.
La deside de proibi ia es inisiada cuando relatas entre la du paises ia mali en setembre a tema de Caxmir, un teritorio disputada, pos un crese de violentia ala.
Alga filmores barati ia proibi atores pacistani de labora en filmas de Bollywood.
Bollywood es popular en Pacistan, e on reporta ce la probi autoinisiada ia causa un perde notable de revenu.
Distribuores de filma e posesores de sinema en Pacistan ia dise ce los va recomensa mostra filmas barati a lundi.
Pacistan ia introdui un proibi simil pos la gera Indo-Pacistani de 1965. Acel no ia es sutraeda asta 2008.
Caxmir ave un majoria muslim, es ja un loca de enemia tra desenios, e ia provoca du geras entre Barat e Pacistan, de cual ambos controla partes de la teritorio. Oji lo resta un de la zonas la plu militarida de mundo.
En setembre, 18 soldatos ia mori en un ataca contra un base de armada en Uri, en la parte barati de Caxmir. Lo ia es la tal ataca la plu matante de anios.
Kande Muneoka ne Ôyori retrovenis de Koshi, lu vidis la nivo qua akumulesis e dicis : « Mea afekto (pro tu) akumulesis quale la nivo » e Mitsune verkis :
Presidente Barack Obama ia dise ce el ia comanda Vladimir Putin a sesa en un conversa sur pirati de e-postas ante la eleje SUA.
Implicante ce la presidente rusce ia sabe sur la piratis, Obama ia dise: “No multe aveni en Rusia sin Vladimir Putin.”
La presidente ia dise ce el ia averti Putin sur resultas grave a un confere en setembre. A un mense plu tarda, la SUA ia acusa Rusia de interfere en sua prosede democrata.
Obama ia promete un responde “a proportio” a la pirati de la Partito Democrata e de e-postas parteninte a la xef de campania de Hillary Clinton, la aspiror presidental ci ia perde.
El ia pare sujesta ce la SUA pote fa propre siberatacas, disente: “Tota cual los fa a nos, nos ave la posiblia de fa lo a los.”
La comentas de Obama ia formi un parte de sua confere jornaliste final de la anio.
El no ia critica direta sua seguor, la republiciste Donald Trump, ma ia dise ce alga republicistes fali reconose la seria de la envolve de Rusia en la eleje SUA.
El ia espresa ance confusa sur suportores republiciste ci dise ce los aproba Putin, declarante: “Ronald Reagan ta rola en sua tomba.”
La presidente ia recomenda forte ce Trump suporta un investiga par ambos partitos sur siberintruis rusce.
Ma plu temprana en esta semana, Trump ia rejeta alegas par departes de securia SUA ce piratas rusce ia aida move la eleje en dirije favorente el, descrivente los como riable e political motivada.
El ia tuita: “Esce vos pote imajina si la resultas ta es reversada e NOS ta atenta jua la carta de Rusia/CIA. On ta nomi lo un teoria de conspira!”
Ier, John Brennan, la dirijor de la CIA, ia informa empleadas ce la FBI acorda con la conclui par la CIA ce Rusia ia intende aida la vinse de Trump.
La Cremlin nega la alega ce Rusia ia pirati e-postas ofisial, e ia descrive los como “ofendente”. Un portavose per Putin ia dise: “Ta ce los o para parla sur esta o presenta final alga spesie de demostra.”
A la mesma tempo, Clinton ia atribui sua defeta elejal a pirati rusce, a la ves prima.
El ia dise a donores de partito ce Putin ave “un cexa personal” contra el car el ia descrive la elejes parlamental de Rusia a sinco anios ante aora como frodada.
La sorti de siviles e rebelores de la este de Halab (Alep/Aleppo) en Suria continua longo un sesafusili.
Plu ca 3000 persones ia parti en buses a la dia prima de la sorti ier, ma la Nasiones Unida dise ce asta 50 mil es ancora trapida.
La armada de Suria, suportada par Rusia, ia saisi cuasi tota distritos ocupada par rebelores.
La Nasiones Unida ia acusa la governa suri de esecuta “un masacra” en la site.
Suria e Rusia ia nega a multe veses ce los ataca siviles. Bashar al-Assad, la presidente suri, ia saluta ier “la libri” de Halab pos plu ca cuatro anios de combate, disente ce un istoria deveni creada.
Multe miles de persones, incluinte multe siviles, ia es matada en la combate ferose.
Vladimir Putin, la presidente rusce, ia dise ce Rusia e Turcia atenta negosia un ronda nova de discutes de pas en Astana en Cazacstan. Estas va es en ajunta a la laboras de la NU en Genève.
En otra developas relatada ier:
– Donald Trump, la presidente elejeda de la SUA, ia repete ce el va institui zonas secur en Suria, partal finansiada par la statos de la Golfo Irani.
– A un confere de la Uni European, Angela Merkel, la canselor deutx, ia descrive la situa en Halab como “crevente la cor” e ia regrete ce la diplomatia european ia fali.
– Donald Tusk, la presidente de la Consilio European ia esije la abri direta de coredores umaniste per permete ce aida entra a Halab.
– Britan ia dise ce lo va furni $25 milion plu de aida, incluinte acua pur e comedas, a miliones de suris.
Rebelores ia esplode sua reservas de muni e ia destrui documentos ante parti de la site.
La Sentro Rusce per la Reconsilia de Partitos Oposante en Suria, un parte de la ministreria rusce de defende, ia dise ce la autorias suri ia garantia la securia de tota membros de la grupos armada ci deside parti de Halab.
Cuando la opera ia comensa, un ofisior en Halab este ia dise ce on ia fusili contra un convoia de ambulansias, ferinte tre persones.
La persones sortida es moveda a areas ocupada par rebelores en la provinse visina Idlib.
La ambasador de la NU a Suria, Staffan de Mistura, ia averti ce on risca esperia plu violentia en Idlib. “Si on ave no acorda political e no sesafusili,” el ia dise, “Idlib va deveni la Halab seguente.”
Turcia, cual ia aida negosia la sorti, prepara reseta alga de la siviles la min capas de defende se.
En otobre, Assad ia dise ce un vinse en Halab va es “la trampolin per libri otra areas de teroristes”. La governa usa la parola “teroriste” per descrive tota rebelores combatente.
El ia indica spesial Idlib, a ueste de Halab, cual es cuasi intera controlada par un alia de partitos islamiste rebelante e Jabhat Fateh al-Sham, un grupo jihadiste conoseda en pasada como la Fronte al-Nusra.
Idlib conteni pasajes de frontera cual rebelores usa per reseta furnis de Turcia, un suportor major.
La gvidantaro de UEA strikte sekretumas pri la nuna membrokvanto de la asocio, sed Libera Folio sukcesis ricevi aktualajn informojn. Kompare kun la pasinta jaro la individua membraro malkreskis je 23 procentoj. TEJO havas malpli ol 300 individuajn membrojn.
En antaŭaj jaroj la Centra Oficejo regule informadis la komitaton kaj la membraron de UEA pri la evoluo de la membrokvanto kaj instigadis al aliĝo. Dum 2016 tamen tute mankas oficialaj informoj pri la temo. Aparte strikte gardas siajn sekretojn la sendependiĝanta TEJO.
Libera Folio plurfoje petis, ke la prezidanto de UEA, Mark Fettes, donu aktualajn informojn pri la membronombro de la asocio, sed li rifuzis, komentante ke li unue devas informi la komitaton de la asocio. Tamen ankaŭ la komitato ricevis neniajn informojn, kaj eĉ lige kun la ĵus okazinta ĝenerala voĉdonado UEA silentis pri la kvanto de la voĉdonrajtaj membroj.
Spite tion ni sukcesis el fidinda fonto ricevi informojn pri la aktuala membronombro de la asocio. La ciferoj montras, ke dum la pasinta jaro malaperis preskaŭ kvarono el la individuaj membroj. Ĉar la kvanto de dumvivaj kaj honoraj membroj restas preskaŭ senŝanĝa, inter la pagantaj membroj la falo estis eĉ pli granda: 27 procentoj.
En la mezo de decembro 2016 UEA laŭ la informoj de Libera Folio havas 4.264 individuajn membrojn, el kiuj 3.322 estas pagantaj membroj. 942 estas dumvivaj kaj honoraj membroj. En 2015 la fina membronombro estis 5.508, el kiuj 4.558 estis pagantaj membroj kaj 950 estis dumvivaj kaj honoraj membroj.
La ciferoj ne estas plene kompareblaj, ĉar ĝis la fino de 2016 kaj eĉ post ĝi ankoraŭ kelkaj personoj pagos kotizon por 2016. Tamen la kvanto de tiel malfruaj aliĝantoj estas neglektebla, do oni povas jam nun konkludi, ke la kvanto de pagantaj membroj dum la pasinta jaro malkreskis je pli ol 1.200.
La situo de la kongresurbo ĉiam iom influas la membrokvanton de UEA, ĉar membroj ricevas grandan rabaton de la kongresa kotizo, kaj la malgrandeco de la kongreso en Nitro sendube kontribuas al la membrofalo. Ĝi sola tamen ne sufiĉas por klarigi tian drastan kolapson.
Drastan membrofalon suferis ankaŭ la sendependiĝanta TEJO, kiu meze de decembro 2016 havas nur 295 individuajn membrojn. La fina membrokvanto de TEJO en 2015 estis 372, do temas pri malkresko je 21 procentoj.
Vidante la ciferojn oni facile komprenas, kial reprezentantoj de TEJO ĉe internaciaj organizaĵoj estas strikte admonataj nenion malkaŝi pri la membronombro de la asocio. Ja por ricevi diversajn EU-subvenciojn, kiuj lastatempe iĝis ĉiam pli gravaj por la financoj de la junulara asocio, necesas plu membri en Eŭropa Junulara Forumo, sed la nuna membrokvanto de TEJO tute ne sufiĉas por plenumi la kondiĉojn de EJF.
La statutŝanĝoj proponitaj de la estraro de UEA estis aprobitaj en la ĝenerala voĉdonado, kiu finiĝis la 15-an de decembro 2016. Tion anoncis la Centra Oficejo de UEA en gazetara komuniko dissendita baldaŭ post la eŭropa noktomezo. Malpli ol triono el la individuaj membroj voĉdonis.
La Centra Oficejo de UEA.
Laŭ la komuniko la Centra Oficejo ricevis entute 1.336 indidivuajn voĉdonilojn, 37 voĉdonilojn de la landaj asocioj kaj 5 voĉdonilojn de fakaj asocioj.
En ĝenerala voĉdono ĉiu individua membro havas unu voĉon. Ĉiu aliĝinta faka asocio havas cent voĉojn, kaj ĉiu aliĝinta landa asocio havas nombron de voĉoj egalan al la kvanto de membroj, por kiu ĝi kotizas al UEA. Sekve la 1.378 voĉdoniloj reprezentis entute 9.054 voĉojn.
Laŭ la komuniko de UEA ne multo klaras pri tio, kiel la voĉoj dividiĝis. Ne estas aparte raportite, kiel voĉdonis la individuaj membroj kaj la asociaj membroj. Eĉ ne klaras, kiom da voĉoj fakte estis donitaj por kaj kontraŭ la diversaj proponataj statutŝanĝoj.
La statutŝanĝo laŭ la komuniko de UEA estis aprobita per “7.751 ĝis 8.348 jesaj voĉoj el la 9 054 esprimitaj voĉoj, poŝte senditaj al la Centra Oficejo en Roterdamo”. Do la plej populara statutŝanĝo ricevis 597 voĉojn pli ol la plej malpopulara, sed mankas informo pri tio, kiu el la proponoj fakte ricevis malplej da subteno, kaj ĉu la subteno venis unuavice de la individuaj aŭ de la asociaj membroj.
Kredeble malplej multajn voĉojn tamen ricevis la plej drasta el la sanĝoj – la transformo de TEJO el “integra parto” de UEA al “jure memstara asocio, al kiu UEA konfidas la organizadon de siaj junaj membroj.” Pri tiu ero la komuniko de UEA aparte mencias, ke ĝi “vekis plej multe da diskuto” – sed mankas informo pri tio, ĉu ĝin subtenis majoritato de la voĉdonintaj individuaj membroj.
Ĝenerale estas mirinde, ke UEA eĉ raportante pri la rezulto de sia propra ĝenerala voĉdonado zorge evitas mencii la nombron de individuaj membroj. Estas menciite nur, ke alvenis 1.336 individuaj voĉdoniloj. Laŭ la informoj de Libera Folio UEA nun havas 4.264 individuajn membrojn, do voĉdonis nur 31 procentoj el ili.
Por ŝanĝi la statuton de UEA estas bezonataj du trionoj de la esprimitaj voĉoj. Tiuj du trionoj devas reprezenti minimume duonon de la eblaj voĉoj. Do evidente la sorton de la statutŝanĝoj decidis ne la individuaj membroj – kies majoritato entute ne voĉdonis – sed la grandaj asociaj membroj.
La malsukcesoj de UEA trovi kontentigan solvon pri la redaktado de la revuo Esperanto daŭras. En novembro 2015 forlasis sian postenon la antaŭa redaktoro Fabrício Valle, kaj post nur iom pli ol jaro la estraro anoncis la eksigon de lia posteulo Attila Kaszás.
La septembra numero aperis komence de novembro.
Post la demisio de István Ertl en 2001, la revuon Esperanto dum dek du jaroj redaktis Stano Marček, kvankam regule aperis kritikoj pri la revuo. En 2010 la estraro de UEA decidis nuligi lian kontrakton, sed post kritiko flanke de laŭta grupo de membroj la decido estis malfarita.
Fine de 2013 Stano Marček finis sian deĵoradon, kaj sur lian lokon la estraro elektis la brazilanon Fabrício Valle. Tamen jam en septembro 2014 la estraro de UEA esprimis malkontenton ankaŭ pri lia laboro, kaj decidis ne plilongigi la kontrakton por plena jaro. Anstataŭe oni donis al li duonjaran provperiodon.
Poste la estraro decidis plilongigi la kontrakton de Fabrício Valle ĝis la julia-aŭgusta numero de 2016. Sed okazis novaj malsukcesoj en la redaktado, kaj la 18-an de novembro 2015 Mark Fettes anoncis al la komitato de UEA, ke Fabrício Valle forlasos sian postenon jam post la finpreparo de la aprila numero 2016, do praktike en marto.
Ses personoj el kvin landoj kandidatis en la rapide aranĝita redaktora konkurso, kaj la estraro elektis la hungaron Attila Kaszás. La eksredaktoro Fabrício Valle siaflanke aĉetis Heroldon de Esperanto, kies abonantaron li planas multobligi – tamen ne klaras, kiel.
En intervjuo de Libera Folio en marto 2016 Attila Kaszás rakontis pri siaj propraj grandaj planoj, sed jam dum la Universala Kongreso en Nitro en julio 2016 aperis la unuaj maltrankviligaj signoj – la revuo grave ekmalfruis, mankis ne nur la julia–aŭgusta numero, kie devis aperi la jara raporto de la asocio, sed eĉ la junia numero.
Attila Kaszás
La prezidanto de UEA, Mark Fettes, dum la komitata kunsido en Nitro esprimis sian bedaŭron pro la malfruo, ĉar sub la nova redaktoro aperis nur unu numero, la maja.
– La junia nur ĵus estis pretigita por la presejo. Ĝi devus baldaŭ aperi, ankoraŭ dum la kongreso. La kialo de la prokrasto estas la komputila viruso kiu atakis la komputilon de Attila Kaszás.
Fettes estis tamen kontenta kaj antaŭvidis bonan kunlaboradon:
– Li havas tre bonan instinkton kaj grandan potencialon kiel redaktoro.
Anonima bloganto kun la kaŝnomo Malesperanto afiŝis statistikon, laŭ kiu ĉiuj numeroj redaktitaj de Attila Kaszás malfruis almenaŭ du monatojn. Rekorda estis la malfruo de la junia numero, kiu malfruis pli ol tri monatojn. La oktobra numero fine aperis la 9-an de decembro, kun malfruo de 80 tagoj, sed ĝin grandparte redaktis la vicprezidanto de UEA, Stefan MacGill.
La 13-an de decembro Mark Fettes petis la komitaton voĉdoni pri lia propono, ke Stefan MacGill preparu la unuajn numerojn de 2017 kaj ricevu por tio rekompencon. Ŝajne la celo estas, ke la nuna redaktoro tamen preparu la mankantajn novembran kaj decembran numerojn – tion li ŝajne jam devos fari senpage, ĉar laŭ la kontrakto kun UEA li nun ŝuldas al la asocio grandajn punpagojn pro la enorma malfruo.
La retejo de “Malesperanto”.
La sekvan tagon, 14-an de decembro, UEA krome anoncis novan konkurson pri la redaktora posteno – la konstanta malfruo kaj komunikaj malfacilaĵoj kun la nuna redaktoro fine elĉerpis la paciencon de la estraro, kiu decidis, ke la kontrakto ne estos plilongigita.
En la diskutlisto de la komitato la eksa ĝenerala direktoro de UEA, Osmo Buller, kritikis la decidon aranĝi novan konkurson, anstataŭ rapide enpostenigi iun el la kvin aliaj kandidatoj kiuj sin proponis antaŭ unu jaro:
– Multaj membroj jam perdis la fidon al la revuo, kies sorto en 2017 restos nebula. Por regajni ilian fidon la Estraro devis povi prezenti novan konstantan redaktoron jam ekde januaro, kio ja estis ebla.
Similan opinion esprimis la eksa estrarano Barbara Pietrzak:
– La publiko ne ekkonis la nomojn de la rivaloj kaj ne estas mia tasko tion fari. Kiel la tiama estrarano mi memoras tre analizan traktadon de la sinkandidatigintoj. Attila Kaszás venkis, sed estis alia/j, kiu/j estis tre alte taksita/j en ĉi tiu poentado. Mi ĝojas legi, ke la estraro vigle klopodas forigi la prokrastaĵojn, sed eble valorus jam nun reveni al la antaŭnelonga konkurso kaj al la klopodoj engaĝi iun el la alte taksitaj kandidatoj por la redaktora posteno. Ĉu la estraro opinias neniun el la tiamaj gajnintoj taŭga por transpreni la redaktorajn taskojn?
Mark Fettes tamen asertis, ke nepras nova konkurso:
– La tiama konkurso estis por klara komencdato kaj difinita periodo, kaj ni pensis ke estos pli konvene fari novan konkurson, en kiu ni volonte konsideros la samajn kandidatojn kiel lastfoje, kaj espereble ankaŭ novajn. Nia sperto pri tiaj malfermaj alvokoj estas tre pozitiva, do ni volas daŭrigi en tiu direkto, sed tio ne signifas iun malpozitivan pritakson de la kandidatoj en la lasta konkurso.
Do, la januaran, februaran kaj martan numerojn de la revuo Esperanto ŝajne redaktos la vicprezidanto de UEA Stefan MacGill. Ekde la aprila numero la revuon redaktos ankoraŭ netrovita persono, dum la novembran kaj decembran numerojn supozeble redaktos la nuna redaktoro. Kiam ili aperos, se ili ja aperos, ne tre klaras.
Ĉar la revuo efektive estas la plej grava servo, kiun UEA proponas al siaj membroj – krom rabato ĉe aliĝo al Universala Kongreso – momente la motivo aliĝi al la asocio ne sentiĝas ege forta. Cetere ĝis nun, spite insistajn petojn de Libera Folio, la respondeculoj de UEA nenion konsentis rakonti pri la evoluo de la membronombro de la asocio dum 2016.
Un selo imperal xines de la sentenio 18 ia es vendeda per €21 milion euros ($22 milion), plu ca la dudesuple de sua custa estimada.
La vende, a un colior xines anonim, ia aveni ier en la subasteria Drouot en Paris pos un batalia enerjiosa de ofres. On ia previde ce lo va es vendeda per entre 800 mil e milion euros.
La selo ave la grandia de un palma, e es fada de steatite roja e blanca, un spesie de roca mineral.
Lo ia es un de sentos poseseda par Imperor Qianlong, un de la imperores xines la plu longa renante.
La vende la rompe la recordo per subastas de selos: la recordo presedente ia es vendeda per €14 milion en 2011.
La selo ier vendeda ia es orijinal otenida par un dotor marinal joven franses ci ia visita Xina en la tarda de la sentenio 19. Lo ia resta sempre en sua familia a pos.
Imperor Qianlong, un colior zelosa de arte ci ia rena Xina tra multe de la sentenio 18, ia es mesma un artiste ci ia usa selos per suscrive sua obras. El ia comanda la produi de alga de los per sua artisania detaliosa.
La selo mostra nove dragones cual simboli la masia e la autoria imperal.
Drouot ia dise ce plu ca 1800 selos de Qianlong ia es creada, e 700 de los ia desapare. 1000 es retenida par la Museo Palasial en la Site Proibida en Beijing.
Ekde 2004 Libera Folio loĝis en reteja sistemo nomata Plone. Tiam eĉ ne ekzistis esperantlingva versio de la nun ege populara publikiga sistemo WordPress. La tradukado komenciĝis en 2008, kaj neniam finiĝos, rakontas la respondeculo Cindy McKee en intervjuo de Libera Folio.
Kio estas WordPress? Kiamaniere ĝi pli bonas ol aliaj retejaj sistemoj, ekzemple Plone, kiun ĝis nun uzis Libera Folio?
Cindy McKee
– Enhav-Mastruma Sistemo (EMS) estas maniero starigi propran retejon kaj poste administri tiun retejon. Plone kaj WordPress ambaŭ estas EMS-oj, inter aliaj. La diversaj sistemoj respondas al malsamaj bezonoj. Kutime ili proponas ”etosojn” aŭ “haŭton”‘ por doni plurajn elektojn de retej-aspektoj.
– Por grandaj firmaoj kun miloj da dungitoj, Plone estas konsiderata pli taŭga elekto, pro laborfluo kaj membro- kaj dokument-traktado. Por etaj ĝis mezgrandaj firmaoj kaj por individuoj, WordPress estas taŭga elekto, pro facileco de uzo. Kiel la plej populara EMS, WordPress havas la plej grandan uzbazon, la plej multajn programistojn kaj kromprogramojn. Mi skribis pli pri la kialoj uzi WordPress en mia retejo.
De kiam ekzistas WordPress en Esperanto kaj kiel ĝi estiĝis?
– En 2008, Bertilo Wennergren esperantigis WordPress kaj akiris la retejon eo.wordpress.org. En tiu sama jaro, mi aliĝis al la esperantigo. Tiutempe, ni devis skribi ŝanĝojn al programista deponejo “Subversion”, mane paki la esperantigitan WordPress kaj testi ĝin.
Kial laŭ vi gravas, ke ekzistu versio en Esperanto?
– Unu el la plej gravaj trajtoj de EMS estas eblo kunlabori en komuna retejo. Tutmonda kunlaboro estas ankaŭ saĝa utiligo de la lingvo Esperanto. Kaj WordPress kaj Esperanto estas afablaj al uzantoj – sen troa ŝarĝo de lernado. Ekde la 16-a de aŭgusto ĝis la 6-a de decembro 2016, la esperantigita WordPress versio 4.6 spertis 7.000 elŝutojn. Antaŭ jaro, la nombro estis ĉirkaŭ mil. La elŝutoj sepobliĝis, do la uzado de la esperantigita versio multobliĝas. Tiu estas la plej bona argumento, por ke ekzistu versio en Esperanto.
Kiel oni povas kontribui al la plua evoluigo kaj daŭra ĝisdatigo de la esperantigo?
– Unue, permesu al mi diri, ke la komenca fintradukado de sistemo ne estas la fino. Dum plua prilaborado de la sistemo, novaj tradukendaj linioj aperas. Tradukado estas senfina afero. Ĉe WordPress nuntempe, la tradukado okazas ĉe la enreta tradukilo GlotPress kaj la pakado estas aŭtomata. La pri-paĝo pri la Esperanto-teamo havas kelkajn ligilojn.
– Aldone al la kerno de WordPress ekzistas kromprogramoj. Tiuj estas programoj verkitaj de eksteraj liverantoj, cele al livero de pliaj ebloj. Se la programistoj ĝuste preparis ilin, ankaŭ tiuj povas esti tradukitaj. Vidu “Plugins” en Glotpress. Kaj por etosoj, vidu “Themes”. Por la komunumo, WordPress proponas por nia dispono helpforumon, sed mi neniam petis ŝalton de ĝi. Se iu havas intereson, la forumo bezonas freŝan tradukadon.
Kiel multe da tempo vi mem dediĉas al la prizorgado de la esperanta versio, kaj kial vi faras tion?
– Mi pasigas kelkajn horojn en la tradukado ĉiumonate. La kombino Esperanto + WordPress estas povoplena sistemo por popolaj komunaj projektoj. Pro tio, tiu aparta liberprograma/lingva kombino meritas atenton. Ankaŭ, estas dece, ke oni redonu al fonto de donaco. Se uzantoj havas demandojn, kontaktu min ĉe cfmckee@gmail.com.
Dum dek du jaroj Jan Ulrich Hasecke en Germanio respondecis pri la teknika funkciado de Libera Folio. Ni petis lin rakonti pri siaj spertoj kaj pri tio, kio laŭ li ŝanĝiĝis en la reta mondo dum la tempo kiu pasis.
Vi respondecas pri la teknika funkciado de Libera Folio preskaŭ ekde ĝia fondiĝo. Kiel okazis, ke vi proponis vin por tiu tasko?
Jan Ulrich Hasecke en 2004.
– En 2001 mi komencis uzi la enhavoadministradan sistemon Plone, kio tiam estis tre progresa tekniko. Mi volis helpi la esperantistan mondon kaj pensis ke esperantista gazeto havu profesinivelan teknikan sistemon. Vi demandis en reta diskutgrupo, ĉu iu havas sperton pri la uzo de senpagaj publikig-sistemoj. Kelkajn tagojn antaŭe mi rekomendis la sistemon Plone en la sama grupo, soc.culture.esperanto, kaj tiel ni ekkontaktis nin.
Kion vi atendis, kiam vi akceptis prizorgi la funkciadon de la retejo en 2004? Ĉu vi povis imagi, ke vi daŭrigus tiun laboron volontule dum 12 jaroj?
– Tute ne. Mi ne atendis, ke Libera Folio fariĝos tiel sukcesa amaskomunikilo dum tiom longa tempo.
Kiel evoluis la funkciado de Libera Folio kaj la kvanto de vizitoj dum via deĵorado? Ĉu io surprizis vin en tio?
– Mi ne plu havas la nombrojn de 2004, sed en 2007 Libera Folio havis 96.355 vizitantojn, kiuj faris 318.536 vizitojn kaj legis 1.460.968 paĝojn. En 2013, la plej sukcesa jaro, estis 145.269 vizitantoj, kiuj faris 600.741 vizitojn kaj legis 2.368.082 paĝojn. En la lasta jaro estis 131.822 vizitantoj. Fakte tio estis pli da trafiko ol en ĉiuj aliaj paĝoj sur mia servilo kune kalkulite.
Ĉu vi multe devis labori pri la administrado de Libera Folio?
– La enhav-administrada sistemo Plone preskaŭ ne kaŭzis laboron dum normala uzado. Mi devis nur kelkfoje aktualigi la sistemon. Iam ni plibonigis la komentan sistemon kaj ŝanĝis la aspekton. Sed antaŭ kvin jaroj mi rimarkis, ke Plone de versio al versio fariĝas pli komplika, kaj miaj spertoj jam ne sufiĉus por aktualigi la sistemon. Por la paŝo de versio 4.3 al 5.0 mi serĉis helpon de miaj kolegoj – mi mem ne estas programisto, sed mi konas multajn, kiuj laboras kun Plone. Tamen tiu helpo kostintus monon, kaj la mona subteno por Libera Folio jam de kelkaj jaroj finiĝis. Do ni lasis la aktualigon.
– Intertempe ankaŭ mia servilo maljuniĝis kaj mi devis decidi ĉu mendi novan aŭ ne. Mi finfine decidis ne plu havi propran servilon, sed uzi la servilojn de la kooperativo Hostsharing. Por miaj aliaj retejoj tio estas ideala solvo, sed la kostoj por Libera Folio plialtiĝus al 75 eŭroj monate. Havi propran servilon kiel unuopulo fariĝis granda risko, ĉar krimaj agresoj multobliĝis.
– La lasta konsidero, kiu kaŭzis mian decidon ne plu havi propran servilon, estas la novaj reguloj de Eŭropa Unio pri protekto de datumoj. Tiuj reguloj kaŭzas novajn jurajn riskojn por homoj, kiuj prilaboras privatajn datumojn en la reto – kion ĉiu retejo faras ekde la momento kiam ĝi ebligas komentojn kaj kontojn por uzuloj. Pro la pli grandaj teknikaj kaj juraj postuloj mi do decidis eniri la interretan kooperativon Hostsharing, kie ni kune prizorgas la servilojn. (Cetere antaŭ kelkaj semajnoj Unesko decidis, ke kooperativoj ekde nun estas kultura heredaĵo de la homaro.)
Kiel ŝanĝiĝis la ĝenerala reta medio dum la jaroj kiuj pasis? Ĉu tio iel influis la rolon de Libera Folio en la reta Esperantujo?
Jan Ulrich Hasecke en 2015.
– La plej granda ŝanĝo estas la kancera kresko de Facebook kaj similaj monstroj – kaj la tertremo de Edward Snowden, kiu montris al ni, ke ni ĉiuj estas observataj kaj kontrolataj en la reto fare de usonaj sekretaj organizoj. Pro Facebook kaj similaj servoj homoj rezignis uzi kaj evoluigi propran teknikan infrastrukturon, kio laŭ mi estas katastrofo, ĉar ni nun tute dependas de komercaj monopolistoj. La esperantista mondo investu en propra tekniko por resti sendependa.
Kio ŝanĝiĝis en via propra vivo post 2004?
– En 2003 mi komencis danci tangon, kiu nun estas mia ĉefa okupo dum libera tempo. La infanoj plenkreskis intertempe. Aliaj aferoj ne ŝanĝiĝis. Mi plu laboras kiel aŭtoro kaj reklamverkisto.
Por kio laŭ vi estas bezonata Libera Folio? Kiajn konsilojn vi volus doni al tiuj, kiuj ekde nun prizorgos Liberan Folion?
– Ekzistas multaj esperantistaj organizoj, la esperantista mondo estas granda kaj mi pensas ke necesas kritikaj ĵurnalistoj kiuj observas ne nur la belan landon nomitan Esperantujo, sed ankaŭ la malbonajn aspektojn de nia movado. Ni ĉie bezonas pli da travideblo.
Miloj da homoj lastatempe eklernis Esperanton en la reto, sed ili apenaŭ videblas en la fizika mondo. En sia teksto Robert Nielsen pripensas, ĉu ekzistas du apartaj Esperantujoj – kaj ĉu eblas ilin kunigi.
Ekde kiam mi lernis Esperanton, mi ofte partoprenas en la movado. Mi multfoje iris al kongresoj kaj renkontiĝoj, kie mi parolis kun aliaj esperantistoj. Mi ankaŭ multe uzas la interreton por skribi kaj legi kun aliaj esperantistoj. Mi ofte blogas kaj uzas Fejsbukon, Tviteron kaj Rediton.
Sed ŝajnas al mi, ke ekzistas granda divido inter esperantistoj kiuj uzas la interreton kaj tiuj kiuj partoprenas renkontiĝojn. Fakte, apenaŭ iu apartenas al ambaŭ flankoj – interrete mi ne vidas kongresanojn, kaj la interretantoj ne partoprenas kongresojn. Estas kvazaŭ du apartaj movadoj ekzistus en apartaj mondoj.
Mi havas unu piedon en la fizika, tradicia, persona, “veraviva” movado (kiel ajn oni nomu ĝin) kaj unu piedon en la interreta, moderna movado. Mi partoprenas multajn kongresojn kiel UK, IJK, JES, SES, IJS ktp. Mi ankaŭ aktive blogas, uzas Fejsbukon, Tviteron kaj estas estrarano de la esperanta grupo en Redito. Sed saĵnas ke mi estas unu el tre malmultaj kiuj agas tiamaniere. Mi renkontis preskaŭ neniun de Tvitero en la vera vivo, kaj mi dubas ĉu la plimulto de Reditanoj iam partoprenis renkontiĝon.
Se oni legas la ĉefajn esperantajn interretajn grupojn, oni vidas malmultan informon pri la tradicia movado. Ĝenerale la afiŝoj temas pri ŝercoj, bildoj, la persona vivo kaj “saluton mi estas komencanto” (ĉi tio estas duono de la fejsbuka grupo). Malofte oni vidas informojn kaj diskutojn pri renkontiĝoj aŭ la kulturo. Fakte multaj interretaj komencantoj ne scias, ke esperanta kulturo ekzistas, ĉar oni vidas nenion pri libroj, muziko aŭ renkontiĝoj.
Kaj dum renkontiĝoj oni malofte diskutas la interretan movadon, ĉar homoj simple ne konas ĝin. Mi eĉ renkontis kelkajn homojn kiuj tute ne aŭdis pri Evildea. La aliaj jutubistoj kaj blogistoj ĝenerale estas nekonataj. Mi konas multajn esperantistojn, kiuj tre aktivas en la tradicia movado, sed tute ne aktivas interrete. La Esperanto-Asocio de Irlando apenaŭ ekzistas interrete kaj donas malmultajn informojn pri la monata renkontiĝo.
Mi konas homojn, kiuj pepas ĉiutage esperante sed neniam legis libron. Homojn, kiuj ofte skribas kaj komentas sed ne konas UEA-n. Homojn, kiuj havas grandan interesiĝon pri Esperanto, sed preskaŭ neniam renkontis alian esperantiston. Homojn, kiuj forte laboras por krei libron aŭ muzikon, kiun apenaŭ iu legas aŭ aŭskultas. Anstataŭe, kiam oni vizitas interretan grupon, la plej populara afiŝo ofte estas iu fuŝtradukita bildstrio aŭ fama televida serio kiu uzis esperanton dum tri sekundoj.
La plej granda kaj grava ekzemplo de ĉi tio estas la Duolingo-kurso. Mi memoras, kiel forte esperantistoj strebis por lanĉi tiun kurson. Mi memoras la antaŭĝojon de esperantistoj, kaj kiel ni diskutis kiel ĝi ŝanĝos la movadon. Certe venos granda ondo de novaj esperantistoj, oni diris. Tiu revivigos la movadon kaj plenigos klubojn, renkontiĝojn kaj tiel plu. Oni diris, ke la kurso estos la plej grava okazaĵo por Esperanto en multaj jaroj.
Sed kio okazis? La kurso certe estas granda sukceso, pli ol 600.000 homoj uzas ĝin. Sed ĝi havis preskaŭ nenian efikon al la tradicia movado. La membraro de UEA kaj TEJO apenaŭ ŝanĝiĝis kaj la nombro de partoprenantoj ĉe renkontiĝoj samnivelas. Mi dubas, ĉu kreskis vendoj de libroj, magazinoj aŭ albumoj. Kie estas la ondo de novuloj?
Se nur 2 procentoj el la novaj lernantoj aliĝus al la movado, tiu duobligus la membraron de UEA. La plej granda IJK iam ajn okazis en 1987, kiam pli ol mil homoj ĉeestis. Sed kun 600.000 lernantoj, certe estus tre facile atingi pli altan nombron, ĉu ne? Sed la IJK estis pli malgranda ĉi-jare, kaj UEA fakte perdis membrojn dum 2015 (oni ankoraŭ ne scias pri 2016). La interreta movado kreskis, sed la tradica movado ne ŝanĝiĝis. Ŝajnas ke la kresko de unu movado ne helpis la alian.
Sed kial? Eble la interretantoj ne vere zorgas pri Esperanto, ĝi nur estas iu bagatela intereseto. Multaj homoj en Duolingo ŝatas nur provi lingvon kaj poste provi alian lingvon. Eble multaj duolinganoj nur provis Esperanton dum unu semajno kaj poste perdis la intereson. Eble la tradiciaj esperantistoj estas tro maljunaj kaj nespertaj por uzi la interreton.
Do, kion fari? Mi mem provas konstrui ponton inter la du movadoj. Kiel estrarano de la Redit-grupo, mi ofte afiŝas pri la tradicia movado. Mi provas starigi grupon, kiu ne nur havas vantaĵojn kaj negravaĵaĉojn, sed kiu ankaŭ informas homojn pri la grava laboro kaj kulturo de nia movado. Mi ankaŭ priparolas la interretajn grupojn kun miaj fizikaj amikoj.
Tamen, oni povas venigi ĉevalon al akvo, sed ne trinkigi ĝin. Mi povas afiŝi, skribi kaj informi, sed mi ne sukcesos sole se neniu legos aŭ zorgos. Se homoj volas nur stultaĵojn, nur stultaĵoj ekzistos.
Do, kion vi povas fari? Se vi estas interretanto, aliĝu al UEA kaj via loka klubo. Tiel vi helpas la movadon kaj informiĝas pri la kulturo. Subtenu esperantistojn, kiuj aldonas al nia kulturo. Partoprenu renkontiĝojn. Se vi spertas en la tradicia movado, aliĝu al interretaj grupoj kaj plibonigu ilin. Ili pliboniĝos nur, se ĉeestos homoj kiuj diskonigos bonan informon kaj altkvalitaĵon. Se vi malŝatas grupojn kiuj nur enhavas “saluton mi estas komencanto”-afiŝojn, skribu pli bonan afiŝon kaj subtenu homojn, kiuj ja faras.
Ni povas kunigi la du movadojn nur kun viaj helpo kaj subteno.
La fondo de Libera Folio en aprilo 2003 estis spontana reago al la tiama demisia krizo en UEA. Mi neniam havis la penson, ke temus pri longedaŭra engaĝiĝo, kaj komence la tuta reĝejo loĝis en kelkaj simplaj tekstodosieroj en mia privata retejo. Post la publikigo de ĉiu nova artikolo mi mane redaktis la html-kodon de la frontpaĝo, por ke la titolo kaj enkonduko de la nova artikolo videblu tie.
La interesiĝo pri sobra kaj kritika prilumado de aktualaj movadaj evoluoj montriĝis granda, kaj la raportindaĵoj ne malmultis. Iom post iom la kvanto de html-dosieroj en mia komputilo iĝis nesuperrigardebla.
Tiam, en 2004, proponis sian helpon Jan-Ulrich Hasecke, en kies servilo Libera Folio por multaj jaroj trovis hejmon. La enhavmastruma sistemo Plone, kiun li esperantigis, grave faciligis la redaktadon, kaj kun kelkaj ĝisdatigoj bone servis dum dek du jaroj. Precipe la ebleco rekte komenti la artikolojn en la retejo plaĉis al multaj legantoj en tempo, kiam sociaj retejoj ankoraŭ ne estis disvastiĝintaj.
Dum la jaroj la sistemo de Plone tamen ŝanĝiĝis multe, kaj mankis la rimedoj por fari la grandan ĝisdatigon kiun la retejo ĉiam pli bezonis. Krome la ĉiam ŝvelanta enhavo de Libera Folio okupis gigabajtojn da spaco en la servilo, kaj la malnova sistemo ne plu bone elturniĝis pri la streĉo. Oftiĝis paneoj.
Mi mem dum la lastaj jaroj ofte estis tre okupita ne nur de mia ĉiutaga laboro en la redakcio de la taga gazeto Sydsvenskan, sed ankaŭ pro la verkado de tri libroj, kiuj krome aperis en tri lingvoj – ankaŭ en Esperanto. Sekve mi dum longaj periodoj apenaŭ havis tempon okupiĝi pri Libera Folio, kaj eĉ konsideris, ĉu indus fermi la tutan projekton. Eble dek du jaroj jam sufiĉas?
Sed ne ĉesis okazi ĉiaspecaj aktualaj movadaj okazaĵoj, kiujn necesas sobre prilumi. Serioza kritika ĵurnalismo, sendependa de unuopaj organizaĵoj, estas tre bezonata en Esperantujo. Do, mi decidis ne malŝalti la elektron, sed movi Liberan Folion al mia propra servilo, kie ĝi ekde nun ruliĝos helpe de la pli facile adaptebla enhav-mastruma sistemo WordPress.
La nova retejo ebligas gravan plibonigon, kiun la legantoj de Libera Folio jam de multaj jaroj postuladas: nun oni povas redakti la komentojn dum kvaronhoro post kiam ili estis afiŝitaj, por forigi la lingvajn erarojn, kiujn oni kutime rimarkas tuj post kiam oni premis la komentobutonon. Aldone oni povas voĉdoni pri la komentoj de aliaj legantoj – male ol Facebook, ni havas butonon ne nur por ŝati komentojn, sed ankaŭ por malŝati…
La arkivo de la jaroj 2003–2016 estas konservita en aparta arkivujo, kaj ĉiuj artikoloj de 2016 estos iom post iom transmetitaj ankaŭ en ĉi tiun funkciantan retejon.
Tamen, eĉ kun modernigita fasado, Libera Folio estas nenio sen vi, la legantoj. Do, bonvolu komenti, proponi temojn kaj vian kunlaboron – kiel ĉiuj movadaj bultenoj, ni daŭre serĉas novajn homojn, kiuj pretos kontribui per artikoloj pri aktualaj temoj. Helpu nin igi Liberan Folion eĉ pli interesa!
Antaŭ dudek tagoj, la 25an de novembro estis dissendita la lasta papera numero de La Ondo de Esperanto, per kiu la redakcio fermis la 2016an jaron. Kiel kutime, ĝi enhavas pli ol dudek artikolojn pri kongresoj, festivaloj kaj aliaj esperantistaj renkontiĝoj. En ĝi estas ankaŭ aliaj interesaj tekstoj: Halina Gorecka en la ciklo “Urboj de Ruslando” konigas la kaŭkazan kuracurbon Jessentuki; Sergio Pokrovskij prezentas sian opinion pri la mita “Akademia decido de la 1921a jaro” kiun pluraj esperantistoj interpretas kvazaŭ Akademian rekomendon por anstataŭigo de la litero “ĥ” per “k”; Giorgio Silfer rakontas la japana paperteatra ĝenro “kamiŝibajo”; Wolfgang Kirschstein komentas la decidon de la Sveda Akademio, asigninta al la usona kantisto kaj poeto Bob Dylan ĉi-jaran nobelpremio pri literaturo…
La Ondo de Esperanto aperos en 2017 ĉiumonate kiel bitgazeto laŭ la normoj “pdf” kaj “ePub”. Senpaga literatura suplemento jarfine. Abonebla kontraŭ 15 eŭroj por la tuta jaro ĉe landaj perantoj, UEA-konto, kaj per la internacia monpaga sistemo PayPal: http://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
Un fem vea de Japan ia mori en nada con airador a la Parador Grande de Coral. Esta es la mori cuatro de un turiste a la atrae australian en sola un mense.
La fem de 75 anios ia es tirada ier de la acua a Moore Reef, a sirca 45 cilometres de Cairns.
El ia es nadante con un grupo de turi. On ia atenta reanima cardiopulmonal el, ma no ia susede revive el.
En la mense pasada, du turistes franses en sua desenio oto ia mori, como ance un sumerjor brites de 60 anios.
La resifes ia esperia des moris en esta anio: la duple de la promedia per la industria de turi maral.
La Asosia de Operores de Parces Maral ia dise ce la plu de la vitimes ia es vea e ia sufri ja de problemes medical.
Un portavose ia dise oji ce on considera ajusta la regulas pos la mori la plu resente. Per esemplo, on va obliga cisa ce visitores vea declara ce los aseta la riscas asosiada con sumerji e nada con airador.
La Parador Grande de Coral es un de la atraes la plu popular con turistes en Australia. Lo es situada longo la costa de Queensland e es composada de miles de resifes indvidua e sentos de isolas.
Plu ca du milion persones visita lo en cada anio, jenerante plu ca du mil milion dolares australian de revenu.
Secundo resultatos quasi complete del election parlamentari in le Republica Macedonia, le coalition conservative ducte per ex-prime-ministro Nikola Gruevski (le Organization Revolutionari Macedone Interne – Partito Democratic pro Unitate National Macedone) habe trenta-octo pro cento de votos, durante que le coalition sinistrista sub direction de Zoran Zaev, chef de opposition (le Union Socialdemocratic de Macedonia), ha ganiate trenta-septe pro cento de votos. (78 | MK)
Secundo resultatos quasi complete del election parlamentari in le Republica Macedonia, le coalition conservative ducte per ex-prime-ministro Nikola Gruevski (le Organization Revolutionari Macedone Interne – Partito Democratic pro Unitate National Macedone) habe trenta-octo pro cento de votos, durante que le coalition sinistrista sub direction de Zoran Zaev, chef de opposition (le Union Socialdemocratic de Macedonia), ha ganiate trenta-septe pro cento de votos. (78 | MK)