Xina ia anunsia ce, ante la fini de 2017, lo va proibi tota ativias de comersia e prosede ivor.
Conservores de natur ia saluta la deside como “sin presedente” e “cambiante la jua” per la futur de elefantes.
La anunsia segue un deside a la Confere sur Comersia Internasional de Spesies Perilida en Sudafrica en otobre.
Xina ave la mercato de ivor la plu grande de mundo. Alga estimas sujesta ce 70% de la comersia mundal fini ala, do ivor pote ateni un custa de $1100 per cilogram.
La Consilio de Stato de la pais ia anunsia la detalias ier.
La prosede e vende comersial de ivor va sesa ante 31 marto, e tota comersiores rejistrada va es gradal retirada a pos, intera parante la mercato ante la fini de la anio.
La Funda Mundal de Natur (WWF) ia bonveni la novas, descrivente lo como “un anunsia sin presedente… sinialinte un fini a la mercato legal xef de mundo de ivor, e un aida major a laboras internasional per fronti la crise de xasa nonlegal de elefantes en Africa”.
An si la mercato internasional de ivor ia clui en 1989, mercatos legal interna ia continua en multe paises en la mundo.
Un crese en la mata de elefantes en la sete anios pasada ia causa ce la cuantias tra Africa ia diminui par un tri, diseda par la Conta Grande de Elefantes resente publicida.
Xina ia suporta la deside en otobre, surprendente otra partisipores par la fortia de sua acorda per la proibi. Alga delegadas ia dise ce Beijing ia desira un deside an plu forte.
De longa tempo, me esas royalisto, nam la dizastroza republiko di Francia, tote koruptita e deshonesta ne povas prizesar dal Franci qui amas lia lando. Certe, rejo ne esus koakte plu bona kam prezidanto dil republiko, ma adminime lu esus bone edukita e preparita por la rolo quan lu devus plear. En Francia la katastrofal F. Hollande esas la somito (o l’abismo) di grosiereso e baseso quan statestro povas esar. Il esas leda, despolita e mem rustikacha. Ed anke ne tre inteligenta (ma tre ruzoza), il reprezentas ecelante la stando lamentindacha ube Francia falis (irinta a la hundi – danke ilu – quale dicus nia amiki Britanian). Do, me kordiale deziras monarko, qua esus plu bona e plu reprezentinda persono. En Francia, instante, esas du pretendanti : un qua asertas esar Ludovikus XX e qua esas Hispano decendanto direta di rejo Ludovikus XIV (la Granda Rejo Franca dil XVIIma yarcento). Il havas trumpi por su, nam il esas yuna, aspektas bele e – punto tre importanta – esas bigota katoliko. Ma il havas negativa traiti, il ne sejornas sovente (ofte) en Francia, ne konocas vermente bone la lando e lua habitanti, ilu esas nepoto dil diktatoro Francisco Franco, to quo povas jenar homi, mem ti qui ne esas fanatika sinistrani. Ultree, esas en Francia neskribita lego (e la neskribita legi esas plu importanta kam la skribita legi, nam oli povas nek ignoresar nek evitesar), qua imperas ke la statestro di Francia mustas parolar la Franca senachente nek stranjera, nek regional, ma il mustas expresar su kun la perfekta standarda achento. Kompreneble, ita lego ne koncernus rejo, qua ja esus regnanta super altra lando, e.g. rejo Felipo VI di Hispania (decendanto anke di Ludovikus XIV) o rejino Elizabeth II, rejino di Anglia ma qua havas nenegebla yuri a la krono di Francia (lua ancestro Edwardus III, komencis la centyara milito inter amba landi pro ke il esis la legitima heredanto dil Franca trono e ke il esis neyuste privacita de sua yuri). Do amba monarki, ja regnanta, havas serioza yuri divenor reji di Francia.
La altra trono-pretendanto esas la precipua kandidato agnoskata dal plu multa royalisti, nome la komto di Paris. Il esas Franco, vivanta en Francia e parolas la Franca senachente e mem elegante. Il esas membro dil brancho Orléans di la familio rejal. Certeni reprochas a lu, ke lua ancestro Philippe Egalité votis favore al morto di rejo Ludovikus XVI. Ico povus esar serioza handikapo, ma me memoras ke la filiulo di ca Philippe Egalité esis la granda rejo Ludovikus-Filipus I-a (regninta de 1830 til 1848). Ita monarko esis tre bona diplomacisto ed esforcis, segun posibleso, salvar la paco ed evitar la okazioni di milito. Talgrade, ke onu nomizis lu dum ula tempo la “Napoleon dil paco”. Ico ne impedis il havar bona e vigoroza armeo, por egardesar e respektesar, ma il volis la paco e laboris avan omno por ol. Certe, multa homi reprochas a lu la kondiciono social di la laboristi itaepoke, harte explotata dal avara kapitalisti avida ye profito. Ma, ico esis generala itatempe ed il ne havis la moyeni agar diferante se il volus developar ekonomiale la lando (ni pensez pri la severa sakrifiki quin Chinia subisas hodie por divenar la maxim granda povo ekonomial dil mondo). Do la fakto esar de la brancho Orléans ne shokas me. Ma esas altra latero min brilanta, nome ita familio havas tradicionale ligili e relati kun la framasona frataro. Kande onu savas ke en Francia – lando de tradiciono katolika, la framasona frataro nulatempe esis tre favoroza a rejo pro ke la monarkio hike esas -volante nevolante – ligita historiale e tradicionale a la Eklezio katolika, ico esas problemo.
Or, recentamente, lor la festo di Kristnasko, la chefo dil familio Orléans publikigis mesajo per olqua il kritikis tre akre e mem despolite la Hispana pretendanto. L’instanto e la stilo di ca mesajo esis tote ne-oportuna e povis nur nocar amba partisi.
Konseque, me opinionas ke on devus serchar altraloke la futura suvereno di Francia, nam posrestas rejino Elizabeth e rejo Felipo. Komence, rejo Felipo havus mea prefero pro ke il esas Latinido, ma la problemo esas ke onu ne savas quale funcionus l’uniono di amba kroni, nam experienco pri co ne existas kontre ke la Angla suvereni regnas sen detrimento sur plura nedependanta landi (e.g. Australia e Nov-Zelando). Do, me esas partisano di rejino Elizabeth kom rejino di Francia, mem se el ne esas katolika (e malgre la lego salika qua impedas muliero guvernar kom rejino, ma on savas ke ca lego esas kontrafaktajo, falsajo facita por impedar la legitima heredanto Edwardus III acensar sur la trono di Francia). Do, vivez nia rej(in)o Elizabeth II di Francia, Anglia e mult altra loki !
La plej grava servo de TEJO post la demisio de la multjara prizorganto en 2008 ekhavis grandajn problemojn, sed nun la aferoj ŝajnas ordiĝi. Post kvinjara paŭzo, la listo de gastigantoj de Pasporta Servo denove aperos en presita formo.
Jam eblas antaŭmendi la paperan liston.
Inter 1995 kaj 2008 la gastiga reto estis akurate administrata de Derk Ederveen, kiu poste estis nomumita honora membro de TEJO pro siaj valoraj servoj. Tamen la transiro al novaj respondeculoj kaj al la reta epoko ne okazis glate.
En 2008 la listo de gastigantoj havis 1.225 adresojn en 90 landoj. Sekvajare tute ne aperis la papera listo, kaj en la nova retejo, kiu krome senanonce ŝanĝis sian propran adreson, restis nur 416 gastigantoj. Lastfoje la presita listo de gastigantoj aperis en 2011, kaj ankaŭ la retejo dum periodoj ne funkciis kontentige.
En 2014 nova volontulo, Baptiste Darthenay, komencis programi tute novan retejon por Pasporta Servo. Ekde septembro 2016 li estis dungita de TEJO dum kvar monatoj por okupiĝi pri programado, kiu poste ebligu la aŭtomatan produktadon de la presita listo de gastigantoj.
Same en la aŭtuno de 2016 TEJO helpe de EU-subvencioj por kvar monatoj dungis Eszter Besenyei-Merger (pli konata kiel Stela) kiel merkatikisto. Ŝi multe laboris por atentigi la publikon pri Pasporta Servo, kaj ŝajne sukcese, helpe de landaj kunordigantoj – nun la retejo listigas pli ol 1.400 gastigantojn.
Libera Folio petis Baptiste kaj Stela rakonti pri la presita listo de gastigantoj, kiu baldaŭ aperos post longa paŭzo.
Libera Folio: Kiu okupiĝis pri la preparo de la papera listo de gastigantoj? Kiel longe daŭris la laboro?
Baptiste Darthenay.
Baptiste: – La laboro ne estas ankoraŭ finita, ni planas sendi la PDF-dosieron al la presisto fine de januaro. La procezo por fari la libron estas ege malsama ol en pasintaj jaroj: anstataŭ eksporti la datumojn kaj importi en MS Word, la retejo mem kreos la PDF-dosieron el procezitaj Latex-ŝablonoj. La uzo de Latex permesas nin multon aŭtomatigi kaj samtempe havi tre bonkvalitan PDF-dosieron, finpretan por profesie presi. Skize, tiu signifas ke kiam la datumoj estas finpretaj, ni nur bezonos alklaki magian butonon kaj post kelkaj sekundoj ni havas la dosieron. Tamen, estas multege da laboro por ke la magio okazu.
Stela: – Mi aliĝis al la teamo en oktobro 2016 kaj ekde tiam okupiĝas pri la komunikado de la projekto. Mi respondas al plej granda parto de la retleteroj, okupiĝas pri la sociaj retejoj, informado al la gastigantoj kaj landaj organizantoj. Krome Lars Sözüer estas la kontaktulo por la presado de la libro kaj li multe varbas persone en Esperanto-renkontiĝoj.
Kiom da gastigantoj estas en la nuna listo? Ĉu oni povas certi, ke ĉiuj adresoj estas ĝisdataj?
Stela: – La kvanto ŝanĝiĝas ĉiutage pro la laboro de landaj organizantoj. Mi eĉ taksi ne povas kiom estos fine en la libro. La celo estas havi ĝisdatigitajn adresojn. Nia tasko estas pli malfacila pro la kvinjara paŭzo, sed ni faras ĉion por havi plene korektitan version.
Kiam pasintfoje aperis la papera listo de gastigantoj? Kial dum tiel longa tempo ĝi ne aperis?
Eszter Besenyei-Merger (Stela).
Stela: – La lasta versio aperis en 2011. Mi ne scias kial ĝi ne aperis intertempe, sed aperigi la libron estas multege da laboro. Ne dependas de unu aŭ du homoj, sed kunordigo de grupo da homoj kiuj varbas, kontrolas, korektas, kaj ĝenerale informas pri Pasporta Servo.
Baptiste: – Mi aliĝis al la teamo meze de 2014 kaj aspektis ke ni devis kvazaŭ ĉion rekonstrui. Tiam, la libreto ne estis prioritato por mi. Nun mi vidas ke fizika libro estas kara por la homoj kaj samtempe povas finance helpi la tutan projekton, tiel ke ĝi estu daŭripova. TEJO financis mian laboron — kaj parte tiun de Stela — inter septembro kaj decembro, tio multe helpis.
Kiam vi supozas ke la papera listo aperos venontfoje?
Baptiste: – Dum la jaro mi daŭrigos la laboron por eĉ pli aŭtomatigi la procezon, ĉefe pri la regionaj mapoj. Jam ekde venontjare, eldoni novan libron multe pli facilos.
Stela: – Post februaro 2017, espereble jam decembre por la eldonaĵo 2018. Ni bezonas koni la respondojn post la reveno de la libro. Ankaŭ mankas multe da landaj organizantoj kaj estas pli facile tiel varbi ke oni ne vane laboras, sed vidas la rezulton.
La retejo de Pasporta Servo daŭre estas en beta-fazo. Kiam ĝi estos plenfunkcia?
Baptiste: – Mi volis demeti tiun etikedon kune kun la renovigo de la ĉefpaĝo, kiu bezonas laboron por esti pli alloga kaj engaĝiĝa. Mi ŝatus ke ni havu frapan priskribon, kelkajn statistikojn, blogon… kaj anstataŭigi la dormantan virinon! Mi ne kredas je “plenfunkcia” retejo: la disvolvo de retejo daŭras dum ĝi ne mortas. Dank’ al la mona subteno de TEJO kaj la volontula laboro de Meiyer Goren, la retejo estas pli stabila kaj sekura ol iam ajn, kaj jam ne meritus la etikedon “beta”. Tamen vi certe pensas pri la monda mapo, ĉu ne? Mi havis tempon labori pri la mapo sed ne sufiĉe, la libro havas la prioritaton. Ni devas atenti pri aŭtentigo, sekureco, privateco (la loko de la loĝejo ofte tre precizas), rendimento – kiel afiŝi preskaŭ 2.000 punktojn sur poŝtelefono sen ke ĝi kolapsu? — kaj uzebleco tra filtriloj. Estas interesegaj defioj por 2017, kaj ni havas la ilojn por realigi tion! Cetere, konkreta helpo, eĉ portempa, ege bonvenas: landaj organizantoj, fasonistoj, testantoj, piton-programistoj… Dank’ al vi ĉiuj 2017 mojosos! Vi povos kontakti nin Telegrame, retpoŝte kaj aldoni ideojn en Github.
Stela: – Mi ŝatus aldoni, ke labori por Pasporta Servo estas io, kiu kerne tre gravas por mi. Mi kredas je ĝia sukceso, mi komprenas kaj konas la valoron de la Servo, mem havas nur bonajn spertojn rilate al ĝi. Kaj mi tre ĝojas, ke mi povis tiom multe da tempo dediĉi al ĝia reaktivado. Se mi ne kredus je ĝi, mi ne laborus pri ĝi. Ĝi estas vera tutmonda kunlaboro.
Un corte suomi ia condena la xef pasada de la polisia antidroga de Helsinki a des anios en prison per contrabanda de drogas e per multe otra crimines.
On ia judi ce Jari Aarnio ia aida un gang a emporta cuasi 800 cilogrames de haxix de Nederland e a vende lo en Suomi en 2011 e 2012.
On ia condena Aarnio, ci ave 59 anios, sur sinco crimines de droga e 17 otra crimines, incluinte un atenta de produi atestas falsa ce un om nonculpable ia es la xef de la gang de drogas.
Un aidor de la polisior, descriveda como un criminal local major, ia es ance condenada a des anios en prison.
Arnio ia pasa 30 anios en la polisia antidroga e ia es arestada en 2013. El ia nega tota la acusas, disente ce tota sua atas ia es legal e fada como parte de labora polisial.
Sua ecipo de avocatos ia dise ce Aarnio intende vade a la Corte de Apela de Helsinki per apela contra la condena de la corte de distrito.
En un caso separada en setembre, Aarnio ia es ja condenada a tre anios en prison per froda.
Crimines es relativa rara en Suomi en compara con la plu de otra paises european. Suomi es la pais du de la min criminosas, pos Danmarc, en un indise global compilada par Transparentia Internasional.
Dum longa tempo me ne laboras pri Ido. Co esis mea unesma yaro retretinta de laborado, bonega e felica tempo, e komence me multe laboregis pri nia komuna linguo; ma la yaro esus fine venenagita da la hororiganta ed shaminda elekto en mea lando. Depos l’elekto di ta oranjea monstro (la nomo di qua me nultempe skribos o laute parolos) me sentas nur shamo, furio, timego. Mea samlandani evidente rezolvis kurar joyoze vers ruino.
Pro quo tala monstri esas sempre bufoni? Pro quo tala stupida sharlatani venas sempre kom mokinda jokaji, til ke li duktas lia dupi a destrukto? Semblas ke la plu multo dil homaro de tempo a tempo decidas, ke sekureso, progreso, paco esas advera malaji, ke la maxim bona ero esas to dum qua la homaro lojis en kaverni. Me opinionas, sempre opinionis, ke homi esas dementa simii havanta nur kurta e fuganta instanti di racionaleso.
Fakti ne plus importas por mea samlandani. La plu multo savas nulo pri stranja landi. La plu multo savas nulo pri historio (ma la Historio-kanalo per televiziono sempre montras kom historio sencesa programi pri Atlantis, anciena militi nukleala, NIFO-i, falsa historii pri la sfinxo e la piramidi, e plusa tala sensencaji; por komprenar quale ta idei kreskigas rasismo, vizitez la blogo di Jason Colavito en l’Angla linguo). La plu multo nultempe experiencis milito, revoluciono, o profunda povreso, ma li deziregas renversar nia societo pro konfuza e nedefinita “anxio”, quankam advere li anxias pro ke li vidas per Facebook e la televiziono ke li devez anxiar. Pro la propagado di pseudo-novaji e ‘realeso’ televiziono-programi, li mem ne savas pri lia propra societo!
E do, per l’aceptado di sensencaji; per l’antiqua elekto-sistemo projetita dal fonderi di nia lando por protektar kontre demagogi ed influo di landi stranja ed enemikal (ma sistemo olquan la plu multa stati ne plus permisas); per l’influo di lando stranja ed enemikal; e per la perfidajo di partisani qui trahizis nia lando por nuna povo, oranjea freneziiko e lua helpanti rasista e richa gaye spolios nia mondumo e plunjigos ni omna aden kaoso.
Dum e depos l’elekto nauzeigiva me itere studias la Latina linguo, linguo di altra imperio qua krulis pro la stupideso di dementuli qui deziregis nur povo e pekunio. Ol tro similesas nia nuna stando!
Ma me pensas pri l’Idisti, ti qui jentile e paceme laboras por kompreno e konkordo inter landi. Sendubite fola ideo: ma sen ta ideo esas nula progreso. Malgre mea timo e grandega shamo por mea lando, me ankore deziras tala progreso. Ka tala progreso duros? La nova yaro forsan afirmos o negos ta espero. Kompreneble ol esos bona tempo por la filozofio di Epikouros.
Me hezitis skribar nova blogajo. Idisti ne ofte parolas pri politiko; ma quale evitar ta temo? E me hezitas dezirar ad irgu ‘felica novyaro,’ pro ke me ne previdas irga posibleso di lo. Ma me deziras a samideani tam felica e sekura novyaro kam posible!
Un cuantia recordo de migrores – 55 mil – ia parti volente de Deutxland en esta anio – plu ca la duple de la cuantia deportada. La plu ia vade a la Balcanes ueste.
Albanianes ia formi la grupo la plu grande de 15 mil persones. Cada de la cuantias de Serbia, Irac, e Cosovo ia es sirca 5000.
En la anio pasada, 890 mil refujadas ia ariva en Deutxland – un enflue recordo. En esta anio, Deuxtland ia deporta 25 mil migrores. Los ci ariva de la Balcanes ueste ave jeneral no direto de resta en Deutxland.
La Ofisia per Migra e Refujadas dise ance ce cuantias cresente de refujadas revade volente a Irac, Iran, e Afganistan.
Los ci ia revade volente a Afganistan en esta anio ia es plu ca 3200 – sirca la desuple de la cuantia en 2015. Plu temprana en esta mense, 34 afganis ia es deportada pos sua solisitas de refuja ia es rejetada.
La governa deutx ia promete aumenta la taso de migrores revadente, entre criticas jeneral de la politica libriste sur migra de la canselor Angela Merkel.
Ma leges internasional proibi “repuxas” a rejiones do migrores risca gera o persegue. E on debe evalua individua cada solisita de refuja – on no pote es prejudosa contra grupos.
La Uni European no ave un lista acordada de paises de orijina “secur” – statos membros fa sua propre desides sur individuas.
Nonsimil a deportadas, migrores ci parti volente no es detenida par la polisia en la note e pote projeta per sua futur en bon tempo.
An si deportadas reseta un proibi de reentra per multe anios, los ci parti volente reseta alga aida finansial. Plu temprana los deside parti, plu grande es la mone.
La mone inisial per un familia de sinco, si los deside parti ante la rejeta de sua solisita de refuja, pote es €4200 ($4383). Acel es en ajunta a la suporta finansial fundal cual la plu de migrores reseta de la Organiza Internasional de Migra.
En esta anio, Deutxland ia refusa la entra de 20 mil migrores a sua fronteras esterna.
En la temprana de 2017, Deutxland intende inisia un program nova de developa per aida migrores a reintegra en sua propre paises.
La program va es prima dirijeda a migrores orijinante de Magrib, Tunis, Nijeria, Cosovo, Serbia, e Albana. Deuxtland ia asinia €150 milion tra tre anios a projetas de reintegra, per aida los ci revade volente.
La grupos la plu grande ci ia solisita refuja en janero-otobre 2016 ia es suris (38%), afganis (18%), e iracis (13,5%).
Policie australian ha disperset un bande de drogues. It esset li maxim grand dispersion de un bande de cocaine in historie australian. Circa quincent kilogrammes de cocaine ha esset confiscat, ultra sixcent kilogrammes confiscat antey. Li policie descrit li gang quam un syndicate robust, resistent e obstinaci, quel multvez tentat importar grand quantités de drogues a intra li land. Li gruppe – li deciquin, queles li policie ha a(r)restat – es li tot syndicate de supra a infra. (24 | AU)
Ĉiusemajne aperas pluraj novaj verkoj en kaj pri Esperanto, do malfacilas havi superrigardon pri ĉio. Paweł Fischer-Kotowski elektis el la rikolto de 2016 dek kvin novajn beletraĵojn, dek unu novajn faklibrojn kaj kelkajn aliajn eldonaĵojn kiuj laŭ li estas aparte atentindaj.
Ĉi-jare la oferto de la Libroservo de UEA plivastiĝis per pli ol 200 novaj varoj, plejparte libroj. Se oni konsideras la nunan situacion en la Esperanto-movado, oni certe ne povas plendi pri malabundo de novaj titoloj. Sed kiujn librojn el la ondo elekti por legi, por donaci al amiko? Mi faris subjektivan trarigardon de la eldonaĵoj kiuj atingis ĉi-jare la roterdaman libroservon.
La nova romano de Mikaelo Bronŝtejn estas unu el la plej signifaj verkoj de la jaro.
Prozo originala
La jaro 2016 pliriĉigis nian literaturon per la romano Mi stelojn jungis al revado de Mikaelo Bronŝtejn. La 564-paĝa libro duelas kun La granda kaldrono de John Francis (1978) pri la honoro de la plej dika beletraĵo en Esperanto, malgajnante per nuraj 28 paĝoj.
La briko (ne nur laŭ la grando, sed ankaŭ laŭ la koloro de la kovrilpaĝo) ne timigu per sia longo, ĝi flue legiĝas kaj kaptas la atenton de la leganto ekde la unua paĝo. La rakonto konigas esperantistojn kiuj trovis sin en la realo de la unuaj jaroj de la postrevolucia Sovetio.
La intrigo miksas fikciajn kaj realajn personojn. La dialogoj kaj aventuroj de la kvin protagonistoj pentras vivecan kaj realisman bildon de tiutempaj esperantistoj kaj ilia tragika sorto.
Sovetunio estas en la centro ankaŭ de alia romano, Amo inter ruinoj de Trevor Steele. Ĝi estas tiel freŝe eldonita, ke ankoraŭ ne aĉetebla en la Libroservo de UEA. Steele, unu el niaj plej popularaj verkistoj,eldonis pli frue ĉi-jare alian originalan romanon, Dio ne havas eklezion.
Ĝia ĉefrolulo estas la mondfama foto-ĵurnalisto Bruce Golding, “ŝtalulo” kiu atestas la plej sangajn kaj timigajn okazaĵojn – militojn kaj naturajn katastrofojn. Li restas imuna al la malbonoj kiujn li renkontas ĉiutage, sed lia vivo ŝanĝiĝas kiam li venas al la ocenia insulo Hakilule, preskaŭ malaperinta post cunamo.
El tute alia kategorio – nefikcio, subreprezentata en nia literaturo – estas Idoj de la imperio, la tria libro de Kalle Kniivilä. Ĉi tiu raportaĵo temas pri rusoj kiuj vivas en la baltaj landoj kaj pri iliaj komplikaj rilatoj kun litovoj, latvoj kaj estonoj.
Ĝi aperis en la finna, sveda kaj Esperanto, same kiel du pli fruaj verkoj de la aŭtoro. La unua el ili, Homoj de Putin (2014), ricevis en Finnlando la prestiĝan premion Kanava por la plej bona nefikcia libro de la jaro. Ankaŭ Idoj estis rimarkita: Asocio de Finnaj Ĵurnalistoj en Svedio atribuis al Kniivilä premion pro la libro kaj pro lia multjara laboro kiel ĵurnalisto specialistiĝinta pri Rusio.
Inter la plej gravaj originalaj prozaĵoj en 2016 troviĝas ankaŭ La vorto kaj la vento, kolekto de ĉiuj prozaĵoj verkitaj de Miguel Fernández en la jaroj 1992–2015. La iberiano levas en ili vastan gamon da temoj, de amo ĝis politiko. En la apendico aperas fragmentoj de pli ampleksa verko, La Troja Milito, kiun mi rakontis al mia nepino, kiu espereble iam estos publikigita aparte kiel tuto.
Prozo tradukita
Inter la tradukoj nepre menciinda estas La pupo, elpoligita de Tomasz Chmielik. Ĝi estas unu el la plej gravaj romanoj de la pola literaturo, aŭtorita de Bolesław Prus – la sama, kies La faraono famiĝis en Esperantujo pro la elstara traduko de Kazimierz Bein. La pupo prezentas aliajn etoson kaj temaron – la intrigo profundigas la leganton en la sociajn ŝanĝiĝojn en la 19a-jarcenta Varsovio.
Progresado de l’ pilgrimanto de John Bunyan el 1678 estas unu el la plej ofte eldonitaj libroj en la historio, aperinta ĝis nun en pli ol 1500 eldonoj en 200 lingvoj, interalie en Esperanto en 1907. Nun – dank’ al Vinko Ošlak – haveblas nova Esperanta traduko de tiu klasikaĵo, kiu prezentas alegorion de la kristana vivo en la formo de pilgrimado al Ciono.
Por kompletigi, ankoraŭ du pliaj tradukoj: La serioza ludo de Hjalmar Söderberg, elsvedigita de Sten Johansson – romano pri amo kaj moralaj dilemoj; kaj La afero al kiu vi servas de Jurij German, elrusigita de Jurij Finkel – la unua parto de la samnoma trilogio pri Vladimiro Ustimenko, siatempe tre fama verko en Sovetio.
Poezio
Momentoj kaj meditoj estas la sesa poemaro de Baldur Ragnarsson, unu el la korifeoj de la Esperanta poezio. Kiel diras pri la libro Jorge Camacho, “momentoj por mediti kaj meditoj por ajna momento”. Camacho mem enmondigis en 2016 du novajn poemarojn: la riĉan je pikoj Strangaj spikoj kaj la politikan Palestino strangolata.
Suso Moinhos debutis per la Laminarioj kaj la publiko jam atendas pliajn elmontrojn de tiu nova talento. Dume, Ideoj ĝermas en la pli ol 200 hajkoj de Steven D. Brewer, en vertikala formato, kun buntaj ilustraĵoj. Kaj ĵus aperis nova originala poemaro de Benoît Philippe, Kvazaŭ varfo. Laŭ la postparolo de Nicola Ruggiero, “Philippe plenrajte eniris en la historion de la literaturo en Esperanto”.
Vasil Kadifeli tradukis el la turka poemojn de Nazim Hikmet, kiuj aperis sub la titolo Poezia antologio kiel n-ro 51 en la Serio Oriento-Okcidento. La libro prezentas tiun plej gravan turkan poeton dulingve: la Esperanto-tradukojn akompanas la originalaj turkaj versoj.
Movadaj temoj
Inter la primovadaj libroj mi menciu nur du plej interesajn – kaj la plej ampleksajn samtempe. Historio de la Esperanto-movado inter la blinduloj estas serioza studo redaktita de 5-persona teamo kaj kovranta la jarojn 1888–2015, dum Josef Ŝemer (1950–2012) sub redakto de Amri Wandel, temas pri – laŭ la subtitolo – “koro de la israela Esperanto-movado amata tra la mondo”. Ambaŭ estas kolore ilustritaj kaj grandformataj.
Inter la fakaj libroj indas elstarigi la esearon de Vilmos Benczik, Pri la natureco kaj artefariteco de lingvoj, kiu enhavas eseojn plejparte jam publikigitajn aliloke. Al la interesitoj mi rekomendas rapidi por la aĉeto, ĉar la eldonkvanto estas tre limigita.
La plej grava reeldono de 2016 estas sendube La danĝera lingvo de Ulrich Lins. La fama libro pri la persekutoj kontraŭ esperantistoj ricevis ne nur novan, pli kuraĝan vestaĵon, sed estas ankaŭ komplete reviziita. La aŭtoro forigis iujn fragmentojn kaj aldonis multajn novajn informojn kiuj ne estis konataj en 1988, kiam aperis la unua eldono, sed estis rivelitaj post la malfermo de sovetiaj arkivoj.
Tre bonvena estas la 4-a eldono de El la “Verda Biblio” de Izrael Lejzerowicz (1935), klasikaĵo de originala satiro en kaj pri Esperanto. Sprita, leĝera kaj plene enmergiĝinta en la Esperanto-kulturo. Ĉi tiun eldonon akompanas KD kun laŭtlego fare de la antaŭ nelonge forpasinta aktoro Jerzy Fornal.
Rimarkinda estas la reeldono de la esearo Pri lingvo kaj aliaj artoj de William Auld (1978) pri lingvaj demandoj, literaturo, tradukado ktp. SAT reaperigis en unu volumo, La progresema Esperanto-movado en perspektivo, du movadhistoriajn verkojn: Laborista Esperanto-movado antaŭ la mondmilito de G.P. de Bruin (1936) kaj Historio de SAT 1921–1952 (1953). La historio de la postaj 65 jaroj ankoraŭ lasas sin atendi.
En 2016 aperis kelkaj reeldonoj de tradukoj de Kazimierz Bein (Kabe): Fundo de l’ mizero de Wacław Sieroszewski, Interrompita kanto kaj Bona sinjorino de Eliza Orzeszkowa. Ili estas interesaj kaj gravaj precipe pro la lingvaĵo. Estas apenaŭ kredeble, ke iu sciis tiel skribi en Esperanto antaŭ pli ol cent jaroj! Ne senkiale jam en 1908 Kabe estis nomita la plej bona stilisto. Denove haveblas ankaŭ liaj Unua legolibro kaj Vortaro de Esperanto, nia unua unulingva vortaro. Kvankam tiu lasta post la paso de pli ol cent jaroj ne plu multe servas al la hodiaŭa uzanto, ne eblas nei ĝian historian signifon.
Ankaŭ alia atentinda traduka reapero venas el la pola, la tre bele eldonita Quo vadis de Henryk Sienkiewicz (1933). Krom ke temas pri la ĉefverko de la Nobelpremiito, por ni aparte interesa ĝi estas pro tio, ke temas pri la ĉefa tradukverko de Lidja Zamenhof.
Lingva Kritiko estas represo de la unua esperantologia periodaĵo de 1932–1935. Ĝi estas tre fascina legaĵo, kiu traktas diversajn aspektojn de nia lingvo. Menciindas, ke ĝuste en Lingva Kritiko fontas la komenco de la granda ata/ita-diskuto.
Alilingvaj libroj pri Esperantaj temoj
Iom da atento eĉ ekster la movado akiris la anglalingva libro Bridge of Words de Esther Schor. Ĝi estas iom nekutima “biografio de la ideo” de la internacia lingvo. En nescienca lingvaĵo la aŭtoro aliras la temon el persona perspektivo. Ne temas pri enua listo de faktoj – certe ĝi povas veki interesiĝon ankaŭ ĉe esperantistoj mem. Ĝia aldona avantaĝo estas, ke oni povas rekomendi ĝin al neesperantistaj amikoj.
En Nederlando kaj Belgio sufiĉe da atento altiris la nederlandlingva Moresnet de Philip Droge, historio de la eta neŭtrala kvazaŭ-regno kiu dum pli ol cent jaroj ekzistis inter Germanio kaj Belgio, lime al Nederlando. Ĉirkaŭ la jaro 1900 Wilhelm Molly provis igi ĝin la unua Esperanto-lando, kion la libro kompreneble pritraktas.
Fine, al ĉiu literaturŝatanto mi rekomendas la revuon Beletra Almanako, de kiu aperis numeroj 25, 26 kaj 27, kaj Belarta rikolto – ĉiujaran kolekton de la premiitaj verkoj el la Belartaj Konkursoj de UEA, kies kajero 2017 estas iom pli dika ol la antaŭaj.
Cristina Fernández de Kirchner, la presidente presedente de Arjentina, ia es acusada sur alegas de froda.
Un judor federal ia aproba acusas de asosias nonlegal e manejas frodosa contra Fernández. Julián Ercolini ia comanda ance la jela de $633 milion de la ativas de el.
En la pasada, Fernández ia nega malcondui.
On alega ce sua governa ia dirije acordas formal a un comersior prosima a sua familia.
Fernández dise ce la caso es political motivada e acusa Mauricio Macri, la presidente presente, de conspira longo el.
Aparente en corte en otobre, Fernández ia presenta documentos de bujeta nasional como parte de sua atesta, asentuante ce la contas ia es aprobada par corpos parlamental e la esaminor jeneral de la pais.
Ercolini ia aproba ance acusas de froda contra du de la aidores pasada de Fernández – Julio Vido, ministro pasada de projetas, e José López, ministro pasada de infrastrutur publica – e ance contra Lázaro Báez, un comersior.
On acusa Fernández de favore la compania de construi de Báez – Austral – en la distribui de acordas formal per projetas publica. La compania ia reseta plu ca 50 tal acordas en la du periodos presidental de Fernández.
En junio, on ia catura López lansante sacos plenida con cuasi $9 milion a traversa de la mures de un monceria, e ia aresta el con suspeta de lava de mone.
Fernández ia fini sua posto en la anio pasada e es un de la xefes major ci oposa la governa de Macri.
Babur ed Aurangzeb, t.e. la unesma e la lasta de la Moghola imperiestri, esis poeti. Quankam la unesma inkursi islamista en India (VIIIma yarcento) markizesis per violento e destrukto, la Moghola suvereni, qui regnis de 1526 til 1707, havis generale tolerema konduto relate la aborijena religii. Lia potenteso e lia prodigemeso reflektesas en la splendideso di lia arkitekturo. La unesma Mohamedani en India esis Araba komercisti qui atingis la Pendjab e la Sind-regioni dum la yarcento VIIIma por komercar kun lokala reji. Quik de la XIIma yarcento, la Turka e pose Afgana sultani entraprezis singlayare kelka
inkursi en la nordo di India. En 1340 la sultanio Delhi guvernis duadek-e-quar provinci, inter li esis ula parti de la provinco Dekkan e de la litoro di Malabar (t.e. hodiea Tamil Nadu e Kerala). Dum la XVma yarcento, la dinastii Vijayanagara e Rajputa restriktis l’islamal expanso en India, til l’arivo da Babur, qua esis l’unesma imperiestro Moghola, en 1526. Dum ke la sultani di Delhi esabis perceptita kom stranjeri spolianta India por lia propra profito, la sis granda imperiestri Moghola esis, koncerne li, konsiderata kom autentika Indiani. Dum la Moghola periodo eventis pokopa kunfuzo dil islamista ed hinduista arti. Akbâr (1556-1605), qua esis versimile la maxim granda de la imperiestri Moghola, spozigis la filiino di hinduista rejo – e la Mogholi qui sucedis lu tale havis hinduista e Mohamedana ancestri. La Mogholi employis che lia korti generali, administranti, filozofi ed artisti qui esis hinduista. Lia granda programi por konstrukto povis efektigesar nur per la helpo da la lokala dinastii – e la maxim splendida moskei e mauzolei konstruktesis e fasonadesis same bone da hinduista kam da Persiana mestieristi. Dum ke la templi simbolizas l’extera universo kun lua multeso de dei, la moskei gloriizas Allah, la «unika vera deo» havanta multopla nomi, ma qua ne povas reprezentesar per konkretaji. Vice personigita e multopla deaji, la Moghola moskei ornesas per abstraktita temi geometrial. Pro ke l’islamo rekomendas l’enterigo dil mortinti (kontree a la hinduismo), la imperiestrala tombi divenis supera formo dil Indiana arkitekturo. Grandega mauzolei, quale la Taj Mahal e la tombo di Akbâr en Sikandra, esas inter la edifici maxim majestoza di ca lando.
Texto extraktita de la libro ETERNA INDIA da Richard Waterstone
Un siclon potiosa ia mata a la min cuatro persones pos pasa tra Pilipinas.
An pos temes inisial, Manila, la capital multe poplida, no ia es danada par la tempesta, cual ia trae ventas de asta 120 cilometres per ora.
La tempesta, nomida Nok Ten, ia cade arbores e linias eletrical, e ia obliga 380 000 persones a parti de sua casas.
Autoriosas ia averti sur un risca de inondas subita e liscas de fango en la 36 oras veninte.
On ia envia laborores de crise per sutrae detrito de la vias, prometente ce la eletrica va es rapida restorada en locas forte colpada.
Desuples de volas nasional e internasional ia es canselada par causa de la tempesta, e ofisiores ia dise ce plu ca 12 000 persones ia spende natal en portos car navetas ia es proibida de viaja.
La transporta de mar, tera, e aira ia recomensa lenta funsiona.
Un cultivor ia mori cuando un arbor ia cade sur el en la provinse Quezon, e tre otra viletanes ia mori en la provinse Albay, incluinte un duple ci ia es puxada a via par un inonda.
En Albay, ofisiores ia obliga la parti de abitores ci no ia desira abandona sua casas a natal, la vacanse la plu grande en la nasion xef catolica.
La tempesta, conoseda como Nina en Pilipinas, ia ariva a la costa este, prosima a la isola Catanduanes en la tarda de soldi, movente en dirije a la Mar Xines Sude.
En Catanduanes, Albay, e Camarines Sur, ofisiores ia declara un state de desastre per permete un distribui plu rapida de reservas de crise.
En otobre, la pais ia es colpada par supersiclon Haima, cual ia mata a la min cuatro persones. En 2013, supersiclon Haiyan ia prende plu ca 7350 vives.
La estraro de TEJO, la sendependiĝanta junulara sekcio de UEA, decidis oficiale aŭspicii aranĝon de la Esperanta Civito. “UEA restas nia plej grava esperanta partnera organizo”, klarigas la prezidanto de TEJO.
La grupo nomata Esperanta Civito – direktata de Giorgio Silfer (Valerio Ari) – laŭ multaj ekde sia fondiĝo en 1998 sur diversaj frontoj kontraŭlaboras la organizitan Esperanto-movadon, strebante alproprigi ĝiajn instituciojn aŭ paŭsante ilin.
La agado de la Civito ofte impresas direktita kontraŭ la ĉefa organizaĵo de Esperantujo, Universala Esperanto-Asocio. Eble pro ĝiaj metodoj, perceptataj kiel manipulaj, funkciuloj de UEA ĉiam pli evitis ajnan kontakton kun la grupeto.
Nur dek tagojn post la ĝenerala voĉdonado kiu ebligas la juran sendependiĝon de la junulara sekcio de UEA, la Esperanta Civito tamen povis diskonigi gravan simbolan venkon: la estraro de la sendependiĝanta TEJO decidis oficiale aŭspicii kunvenon, kiun aranĝas la Esperanta Civito en sia sidejo en La Chaux-de-Fonds (Ĉaŭdefono) en Svisio.
Pli frue TEJO oficiale aŭspiciis interalie ARKONES, grandan sendependan kulturan aranĝon en Poznano en Pollando. Tio interalie signifis, ke TEJO donis al ARKONES senpagan reklamlokon en sia oficiala revuo Kontakto.
Nun la estraro de TEJO decidis doni siajn aŭspiciojn al “Arta Renkonto Transnacia en Esperanto”, kiu laŭ informo de la Civito sekve ekhavos la aldonan epiteton “Junulara”, kaj nomiĝos JARTE. La aranĝo okazos dum la tria semajno de julio 2017 en Kultura Centro Esperantista – la sidejo de la Esperanta Civito.
Laŭ István Ertl, kiu dum unu vespero ĉeestis la unuan ARTE en 2016, ne temas pri aparte signifa aranĝo:
– Se juĝi lau la sperto de tiu sola vespero, temas pri etskala afero por manpleno da homoj ĉirkaŭ la Civito kaj alia manpleno da okazaj interesatoj. Verdire, la bedaŭrinde kutima dimensio de multaj aranĝoj en Esperantujo, ĉu Civitaj ĉu ne.
Laŭ la prezidanto de TEJO, Michael Boris Mandirola, la aŭspicioj de TEJO signifas “favoran bondeziron”, kaj interŝanĝe TEJO-anoj rajtos senpage aliĝi al la aranĝo.
– La aŭspicioj signifas ke TEJO oficiale bondeziras sukcesan ARTE-n kaj ni ĝojas je la propono je senpaga partopreno por la individuaj membroj de TEJO.
Ĉu lige kun sia sendependeco TEJO nun proksimiĝas al la Civito?
– Ne temas pri “proksimiĝo al la Civito”, ni simple estas malfermaj al pozitivsintenaj proponoj al TEJO. Mi invitas organizantojn de aliaj interesaj eventoj proponi senpagan partoprenkotizon por TEJO-anoj. Substrekindas ke UEA restas nia plej grava esperanta partnera organizo, klarigas Michael Boris Mandirola.
Ĝis nun TEJO laŭ la statuto de UEA estis “integra parto” de la asocio. En letero sendita al la komitato de UEA antaŭ la ĵusa ĝenerala voĉdonado, la prezidanto de UEA, Mark Fettes, asertis ke la proponataj ŝanĝoj “ne esence tuŝas la rilatojn inter UEA kaj TEJO, nia junulara sekcio”.
La jura sendependiĝo de TEJO formale efektiviĝos nur, kiam la novaj statutoj de TEJO kaj UEA estos konfirmitaj per notaria akto kaj registritaj ĉe la Komerca Ĉambro. Por tio interalie necesus unue, ke la komitato de UEA aprobu la protokolon de la kunsidoj en Nitro, kiu ĝis nun ne pretas. Tamen jam nun la sendependiĝanta TEJO ŝajnas ekstiri en direkto, kiu klare diverĝas de la multjara kurso de ĝia gepatra organizaĵo, UEA.
Un opera jigante de xerca continua en Rusia pos la cade ier de un avion militar rusce con 92 persones en la Mar Negra.
Sirca 3500 persones en barcones, jetos, elicotores, e sumarinas es envolveda en la xerca prosima a Sotxi.
La avion Tu-154 ia vade en dirije a Suria, portante soldatos, reportores, e membros de un bande famosa de musica militar.
On teme ce tota esta persones ia mori, e on ia declara oji como un dia de lamenta nasional.
11 corpos e 154 fratos es ja trovada. Lampas forte de punto ia es usada per xerca la loca tra la note.
Maksim Sokolov, ministro de transporto, ia dise ce terorisme no es “entre la varias xef” de la causas posible de la cade. El ia clari ce investigores esplora esce un era de pilote o un fali tecnical ia cade la avion.
La avion ia desapare de radar a du minutos pos sua enaira de la airoporto Adler en Sotxi a 05:25 de ora local, en dirije a Latakia en Suria. La vola ia orijina en Moscva e ia atera en Sotxi per prende carburante.
Lo ia porta 64 membros de la grupo Alexandrov ci ia intende presenta musica a soldatos rusce en Suria.
Un rejistra audio, parente de la conversa final entre la avion e controlores de trafica airal conteni no indica ce la ecipo esperia problemes. Voses resta calma asta cuando la avion desapare e la controlores atenta futil regania la contata.
La avion ia comensa opera en 1983. Lo ia es mantenida en setembre, e ia es reparada a grado plu grande en desembre 2014. Sua pilote ia es esperiosa.
Plu ca 20 xicas nijerian, librida en otobre par la grupo islamiste Boko Haram, ia es reunida con sua familias per natal.
Esta es la reveni prima a casa per la xicas pos cuando los ia es saisida de sua scola en Chibok en april 2014.
La femes joven ia es librida cuando Suiz e la Crus Roja Internasional ia fa un acorda con Boko Haram. A pos, la 21 xicas ia es tenida en un loca secreta par la governa nijerian.
Un de la xicas, Asabe Goni, ci ave 22 anios, ia dise ce lo es “un miracle” ce el es denova a casa.
Aidante sua madre en prepara per natal, el ia dise ce el es stimulada per vade a eglesa a la dia de natal. “Me ia sabe nunca ce me va reveni,” el ia dise simple. “Me ia sede la espera de reveni a casa a cualce tempo.”
De la 276 studiantes saisida, 197 manca ancora e negosias per sua libri continua.
Multe de la xicas ia es cristian, ma en sua tempo prisonida on ia coraji los a converti a islam e a sposi sua saisores.
Goni ia dise ce alga xicas ia es flajelida per refusa sposi, ma en otra modos los ia es bon tratada e nurida, a la min asta un manca resente de comedas.
Pos la acorda en otobre, la saisores ia anunsia ce cualce xica ci desira es librida debe sta en filo.
Goni ia es malada e tro fatigada per move en cuando la otras ia formi un filo, ma el ia aprende ce el va es entre la cuantia peti e fortunosa ci va parti.
An tal, sua joia ia es reduida cuando el ia es obligada a lasa sua cusin Margaret, con ci el ia abita de sua enfantia.
Ier, Muhammadu Buhari, la presidente de Nijeria ia dise ce la armada ia puxa la militaristes de Boko Haram de la campa en sua fortresa en la foresta Sambisa. Tra alga semanas, la armada fa ja un ataca major en la foresta, cual ia es un conserveria jigante de animales savaje en la tempo colonial. On ia divina ce alga de la xicas de Chibok es tenida en la foresta, car un cuantia peti de los ci ia evade ia refere a lo.
Buhari ia dise ce on intensi la labora per trova la xicas restante.
La temperatur presente a la polo norde es plu calda ca promedia par cuasi 20 grados, en un onda recordo de caldia.
Tra novembre e desembre, la temperatur ia ave sinco grados de celsius plu ca promedia, pos un estate cuando la jelo de la Mar Artica ia ateni la estende du de la plu petis de istoria rejistrada par satelites.
Dr Friederike Otto, un rexercor a la Instituida de Cambia Ambiental en Oxford ia dise ce en edas preindustrial, “un tal onda de caldia ia ta es estrema rara – nos ta espeta esperia lo a sirca un ves en cada milenio.”
El ia ajunta ce siensistes es “multe serta” ce la fenomenos climal es relatada con cambias par umanas.
On previde ce la temperatur masima, cuasi 0°C, va es atenida a la polo norde oji.
Aira calda de la Mar Atlantica norde va flue asta la polo par via de Spitsbergen, creante nubes cual va preveni la relasa de la caldia.
Otto ia esplica ce la redui de jelo de mar contribui a esta “sicle de renuri”: “Si la globo caldi, alora la jelo de mar e jelo de tera diminui, e la acua e tera plu oscur es esposada. Alora la lus de la sol es asorbeda e no refletada par la jelo.”
La ambiente jelante e dejelante causa ja ce renos no trova fasil comedas, car la mos cual los come es aora covreda par jelo dur, en loca de neva mol e penetrable.
La polisia de Australia dise ce los ia aborta un ataca de teror cual ia es projetada per la site Melbourne a la dia de natal.
Sinco omes ia es arestada en la temprana de esta matina.
La menasa ia envolve la “usa de esplodentes” e otra armas incluinte “coteles o un fusil”, e ia es dirijeda a locas major incluinte la stasion ferovial de Flinders Street, la plaza Federation Square, e la catedral de San Paulo.
Cuatro de la suspetadas es omes en sua desenio tre, naseda en Australia a familias lubnani. La otra es un australian de orijina misri.
La xef de polisia de la stato Victoria ia dise ce la omes es “autoestremida”, inspirada par propaganda de la organiza Daex.
Un otra om e un fem ia es ance arestada e librida sin es acusada.
La stasion Flinders Street, Federation Square, e la catedral ocupa tre angulos de un crusa de vias no multe distante de la criceteria do on previde ce asta 100 mil persones va regarda un max entre Australia e Pacistan a 26 desembre.
La polisia va aumenta sua presentia a la criceteria e otra locas en la site.
Tra Europa, on xerca la om tunisi ci ia fa la ataca de camion en Berlin.
Anis Amri, ci ave 24 anios, ia es ja monitorida en la temprana de esta anio, car on ia suspeta ce el projeta un fura per paia per fusiles. Sua monitori ia es ultima abandonada par causa de un manca de atestas.
Ante entra a Deutxland, el ia spende cuatro anios en prison en Italia per un ensende criminal.
La ataca a la sera de lundi a un mercato de natal ia mata 12 persones e ia feri 49.
On ia comanda la aresta de Amri pos trova sua permete de abita en la comparte de gidor de la camion.
Autoriosas deutx averti ce el es cisa armada e perilosa. On ofre un premio de asta €100 000 per informas cual gida a sua aresta.
Reportas sujesta ce el ia es ferida en un luta con la gidor polsce de la camion, de ci on ia trova sua corpo mor en la comparte de gidor.
Canselor Angela Merkel ia consenta con sua consilio de securia per discute la investiga de la ataca.
En un otra developa, la consilio deutx ia aproba un projeta acordada en novembre per permete plu monitoris video de locas publica.
Un esplode a un mercato de focos artal estra la Site Mexico ia mata a la min 31 persones.
Plu ca 70 otras ia es ferida par la esplodes a la mercato de San Pablito en Tultepec, a sirca 30 cilometres estra la site.
Eruviel Ávila Villegas, la governor de la stato Mexico, ia dise ce alga enfantes ci ia sufri ardes a plu ca 90% de sua corpos ia es enviada a la site Galveston en Texas en la SUA per reseta tratas spesialida.
Videos mostra un cuantia grande de focos artal cual lansa se a la sielo en cuando los ensende.
On ancora no sabe la causa, ma recomenda ce persones evita la loca e no bloci la stradas prosima.
Focos artal ia continua esplode an pos la pum inisial, e la loca ia emete nubes densa de fuma negra.
Fotos de polisiores e medicistes a la mercato ia mostra persones ferida entre cioscos destruida de mercato e construidas de brice negrida par la caldia.
La presidente de Mexico, Enrique Peña Nieto, ia tuita sua compatia a la familias de la vitimes e ia desira un recovre rapida a la feridas. El ia ajunta ce soldatos aida en la crise.
La mercato de San Pablito ia es forte danada par focos simil en setembre 2005, cuando un cadena de esplodes ia feri desuples de persones, direta ante la selebras de la dia de autonomia de la pais.
In lunedí in duant hores deciquar minutes del hore de Europa central, decidu homes ha esset mortat e circa quinant vulnerat, pos que un camion hat rammat a intra un densimen populat mercate prechristfestal in plazza Breitscheidplatz, quartere Charlottenburg, Berlin. Un suspecto pakistanesi ha esset a(r)restat pro li a(t)tacca, ma it es possibil, que li suspection es fals. Li ver co(m)mettor fórsan ancor fugi, essent armat. (58 | DE)
<phoneme alphabet=”ipa” ph=”in luneˈdi in dwant ˈhores det͡siˈkwar miˈnutes del ˈhore de øˈropa t͡senˈtral”/>, <phoneme alphabet=”ipa” ph=”deˈt͡sidu ˈhomes ha esˈset morˈtat e ˈt͡sirka kwiˈnant vulneˈrat”/>, <phoneme alphabet=”ipa” ph=”pos kwe un kaˈmjon hat ramˈmat a ˈintra un ˈdenzimen popuˈlat merˈkate prexristfesˈtal in ˈplat͡sa”/> Breitscheidplatz, <phoneme alphabet=”ipa” ph=”kwarˈtere ʃaɐ̯ˈlɔtənˌbʊɐ̯k”/>, <phoneme alphabet=”ipa” ph=”bɛɐ̯ˈliːn”/>. <phoneme alphabet=”ipa” ph=”un susˈpekto pakistaˈnezi ha esˈset arresˈtat pro li atˈtakka”/>, <phoneme alphabet=”ipa” ph=”ma it es posˈsibil”/>, <phoneme alphabet=”ipa” ph=”kwe li suspekˈt͡sjon es ˈfals”/>. <phoneme alphabet=”ipa” ph=”li ˈver kommetˈtor ˈforzan anˈkor ˈfuʒi”/>, <phoneme alphabet=”ipa” ph=”esˈsent arˈmat”/>.
Ĝia ĉefrolulo estas la mondfama foto-ĵurnalisto Bruce Golding, “ŝtalulo” kiu atestas la plej sangajn kaj timigajn okazaĵojn – militojn kaj naturajn katastrofojn. Li restas imuna al la malbonoj kiujn li renkontas ĉiutage, sed lia vivo ŝanĝiĝas kiam li venas al la ocenia insulo Hakilule, preskaŭ malaperinta post cunamo.
Inter la tradukoj nepre menciinda estas 
Momentoj kaj meditoj
En 2016 enmerkatiĝis la giganta 
La plej grava reeldono de 2016 estas sendube 
Iom da atento eĉ ekster la movado akiris la anglalingva libro 
La grupo nomata Esperanta Civito – direktata de Giorgio Silfer (Valerio Ari) – laŭ multaj ekde sia fondiĝo en 1998 sur diversaj frontoj kontraŭlaboras la organizitan Esperanto-movadon, strebante alproprigi ĝiajn instituciojn aŭ paŭsante ilin.
