Lia arkitekturo montras la splendida kreuri di ta antiqua populo per portiki, korti pavizita e petra eskaleri. Li havis habila skultisti, ma lia granda verki esas preske omna perdita. Ankore restas multa mikra statueti precipue olti de religiala karaktero. Lia siglili esas ofte tre bela kun gracila dansistini, adoranti koram la dei, e bestii dil agri e foresti.
AUDI PRAELECTIONE SONITO (accentu Francico)
 |
| Fonto: Olivier Asselin / AP |
La nuna extirpokampanio, koordinita da Centro Carter, akulis la vermo al ankore kaosatra Sud-Sudan, la maxim nova suverena stato en la mondo, qua proklamis sua nedependo en 2011. Ibe okuris lastyare 113 del 148 kazi, a qui juntesas 14 en Chad, 22 en Mali e 7 en Etiopia.
Jimmy Carter konfesas, ke «la lasta kazi di irga extirpokampanio esas la maxim desfacila e la maxim chera», ma il promisas, ke li perseveros, til ke li «eliminos la lasta vermo». La suceso dil programo balde extirponta la vermo obtenesas sen vacini e medikamenti, nur per edukal kampanii en la vilaji afektata, por impedar, ke lia habitanti drinkez aquo stagnanta. Pluse, Centro Carter e lua asociiti, Sanesala Mond-Organizuro ed UNICEF, disdonis plua kam 10 milion filtrili nilona, per qui on povas drinkar sen risko. Ica organizuri evaluas, ke li evitigis cirkume 80 milion kazi di infekteso en la maxim povra landi en la mondo. Se li tote sucesos, la homaro duesmafoye extirpos morbo en sua historio, pos la viruso di variolo en 1977.
La vermo de Guinea (Dracunculus medinensis) es olda nematodo, qua forsan akompanis la Romana legioni, la konstrukteri di Faraonal piramidi e la cetera granda civilizuri dil homaro. Kande ulu drinkas stagnanta aquo kontaminita, lu ingestas mikrega aquala “pulci”, qui advere esas krustacei (del genero Cyclops), portanta la mikroskopala larvi dil vermo. Pos kelka dii la larvi trairas la parieto dil intestino e divenas adulta vermi. Sen ke la viktimo suspektas lo, la vermi maskula e femina komencas kopulacar en lua abdomino o proxim lua pulmoni…
La maskuli mortas pos la sexuago, ma la femini duras kreskar interne dil viktimo. Kande li divenas longa de un metro, li avancas sub la pelo dil malado, qua hororigive doloras, til ke li perforas la pelo, ordinare sub la tayo, e lente ekiras. On raportis kazo di infektito, de qua emersis samtempe 40 vermi! Se la viktimo, por rifreshigar la brulanta vunduri, trempas olci en lago, la vermi kaptas l’okaziono por deskargar centmili de mikroskopala larvi en l’aquo, e tale la ciklo rikomencas. La vermo ne esas kapabla vivar sen la homo…
Yen la kazo di obliviata morbo, qua afektas obliviata homi. La vermo ne esas direte mortigiva, ma ol augmentas la povreso di homi ja tre povra. Ol impedas la kindi frequentar la skolo, e l’adulti plugar la agri ed edukar la bruti. Pluse, la orifici, tra qui la vermi ekiras, ofte infektesas e formacas doloroza ulceri eventuale mortigiva, nam en ta fora regioni, mediki e hospitali esas vorti sensignifika.
Quale okuras ordinare, kande parolesas pri morbi afektanta le maxim provra, nula farmaciala firmo serioze esforcis trovar kuracivo kontre la vermo…
Antaŭ unu monato la svisa emerita instruistino Mireille Grosjean, prezidantino de la Internacia Ligo de Esperantistaj Instruistoj (ILEI), estis proklamita la Esperantisto de la jaro 2014. Malgraŭ sia granda okupateco en Benino, ŝi bonvole respondis demandojn de la redakcio de “La Ondo de Esperanto”. La intervjuo kun Mireille Grosjean estas legebla en la februara kajero de “La Ondo de Esperanto” kaj en la novaĵretejo La Balta Ondo
http://sezonoj.ru/2015/01/grosjean-2/
“La Ondo de Esperanto” estas abonebla kontraŭ 42 eŭroj por la 2015a jaro. La elektronika versio (pdf) kostas nur 15 eŭrojn:
http://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
 |
| Fonto: Clipart Panda |
2) Loko: Rejala kastelo en Budapest. Tempo: la 13ma agosto 1930, ye 13 kloki. Du Polona oficiri, sri. Kopanski de Warszawa ed Rybotycki de Bielsko, qui same nultempe lernis od audis Ido komprenis anke l’Ido-traduko dil Madyara paroli dil guidero. Ma la posa konverso esis trilingua, nam un ek la du siori parolis nur la Germana, l’altra nur la Franca, ma omna du komprenis Ido tote senpene.
3) Loko: Monto di Santa Gerhardo en Budapest. Tempo: la 14ma Agosto 1930 ye 16 kloki. Sº Francesco Turbiglio de Torino komprenis nia guidero, samideano Arpad Vigh, anke sen prestudiar Ido. Il parolis Italiane, e nia grupo, di qua la membri nultempe lernis l’Italiana, povis nemediate konversar kun il.»
Naraci kelke surprizanta, me supozas. On ne obliviez, ke lore, en 1931, la precipua rivalo di Ido esis Occidental, linguo qua ya atraktabis multa eminenta idisti, e di qua l’adepti ofte emfazis la tale nomizita comprension inmediat («nemediata kompreno») kom exkluzivajo di la linguo da de Wahl. Egarde tal cirkonstanci, on facile komprenos la final exhorto da Palotal:
Libera Folio: Kio estas speciala pri la ludo?
Chuck Smith: – What the Shell estas iPad-tabulludo en kiu ambaŭ ludantoj ludas samtempe kaj tial ne devas atendi sian vicon. Pro la samtempa ludado kaj kaptoj, ĝi estas eksterordinara tabulluda sperto, kiu ne eblus havi en analoga mondo. Tamen, ĉar ĝi plej bone ludeblas per du ludantoj kun du iPad-oj, ĝi ankaŭ konektas homojn kiel normalaj tabulludoj.
Kial ĝi estas interesa por esperantistoj?
– La ludo estas tute en Esperanto kaj informoj pri kiel agordi vian iPad por ludi ĝin troveblas en nia retejo. Pro tio, ĝi estas tre amuza ludo por kunvenoj de esperantistaj. Kvankam la ludo kutime daŭras inter 1-5 minutoj, mi dum JES spektis kaj ludis ĝin dum 10 horoj kun multaj diversaj homoj, kaj mia plej malfacila problemo kutime estis rericevi miajn iPad-ojn kiam mi volis foriri, ĉar oni tiom volis ludadi ĝin!
– Krome nia unika reklamfilmeto kun homoj en la vera mondo (inkluzive la esperantiston Alisa Nikitina) ankaŭ havas subtekstojn en Esperanto. Normale reklamfilmetoj por ludoj nur montras la ekranon kaj ne la ludantojn mem.
Kiel oni ludas ĝin?
– La celo de la ludo estas meti kvin testudojn en vico, sed ĝi ne estas tiom facila kiel ŝajnas, ĉar se ambaŭ ludantoj metas testudon en la sama loko, ovo formiĝas tie blokante la vicon. Krome, oni povas kapti testudojn kaj ovojn. Krome, tio kuraĝigas agreseman ludadon kaj dinamikajn ludojn, konstante ŝanĝante la avantaĝon de unu ludanto al la alia. Tiel eblas elpensi profundajn strategiojn por venki. Mi dirus, ke la profundeco de la ludo estas iom inter kunligu kvar kaj ŝako. Do, facile por lerni, sed malfacile por mastri.
Ĉu vi havas pliajn planojn?
– Ni ĉe Ludisto havas multajn estontajn planojn. Ni jam prilaboras version por iPhone. Krome ni volas ebligi retan ludadon por ke oni ne devu esti en la sama ĉambro kun sia kontraŭulo por ludi. Ni cetere volas ankaŭ oferti pli fortajn komputilajn ludantojn. Plej grave, ni volas legi la komentojn de la komunumo por scii kion ili volas… diru al ni en la komentoj!
a yuna damzeli devis vestizesar segunmaniere honorizar l’Imperiestro. La Germane-parolanta puerino havis rubandi sur lua hararo kun la kolori dil Germana standardo. Pro ke la genitori di mea preonklino havis sentimenti nacional prefere Franca, li ne volis surhavigar da lia filiino la Germana kolori, ma altralatere li ne povis pozar sur elua kapo la kolori di Francia, nam ico esabis netolerebla defio a Sinioro Imperiestro, qua havis l’afableso vizitar la skolo ube lia filiino esis lernantino. Fine, li trovis la solvuro qua esis pozar blanka koloro sur elua hararo. Tale, neutra koloro esis perfekte aceptebla.
 |
| Fonto: Wikipedia |
Olim, kande imperiestro Augustus esis celebronta ludi en la Cirko, pluvegis dum l’antea nokto, e pro to multi timis, ke il mustos ajornar oli. Tamen la suno brilegis ye la sequanta matino, e do la ludi povis eventar segun lo projetita. Balde on povis lektar, sur muro dil imperiestral palaco, yena du versi:
Hos ego versiculos feci, tulit alter honores:
sic vos non vobis
sic vos non vobis
sic vos non vobis
sic vos non vobis
Per artikolo pri Smolensk, verkita de Halina Gorecka kaj publikigita en la januara kajero de “La Ondo de Esperanto”, komenciĝis nova artikolserio “Urboj de Ruslando”. Kadre de ĉi tiu tri-jara serio ĉiun trian monaton en “La Ondo de Esperanto” aperos artikolo pri unu el karakterizaj urboj de Ruslando. La sekva prezentota urbo estos Tobolsk (Azia parto de Ruslando). La artikolo de Halina Gorecka hieraŭ (kvardek tagojn post la dissendo de la januara “Ondo”) ĵus aperis ankaŭ en la novaĵretejo La Balta Ondo:
http://sezonoj.ru/2015/01/smolensk/
Atentu, ke nur ĉirkaŭ triono de la materialo de la ĉiumonata magazino “La Ondo de Esperanto” aperas en la novaĵretejo. “La Ondo de Esperanto” estas abonebla kontraŭ 42 eŭroj kun rabatita tarifo por orienteŭropaj, ekssovetuniaj kaj triamondaj landoj. La elektronika versio (pdf) de “La Ondo de Esperanto” kostas nur 15 eŭrojn. La abonkondiĉoj en:
http://esperanto-ondo.ru/Lo-abon.htm
Klasika docolibri ferme asertas, ke nur vivanti povas sexuagar e riproduktar su. Ne tale opinionas la habitanti di vilajo Castanheira, en montaro Freita, komono Arouca, Portugal. Ibe ya existas petra emersuri, okupanta cirkume 1 km2, qui semble “parturas” stoni. Pro to la vilajani nomizis l’unesmi kom “matra petro” o “petro parturera” (pedra parideira) e la duesmi kom “filia stoni”. Pluse, li kredas, ke la petro parturera esas fekundigiva, precipue kande on pozas filia stono sub sua litkuseno. Pro to la vilajani e multa vizitanti komencis rekoliar e kolektar filia stoni, quo divenigis tala stoni sempre plu rara. Uli adportas adheme mem peci de petro parturera, ma on dicas, ke li parturas nur en la montaro, ma ne heme…
La Domo dil Petro Parturera, cetere, same kam omna emersuri ek tala granito, apartenas a plu ampla zono nomizita Geoparque de Arouca (Geologiala Parko di Arouca), famoza ne nur pro la mencionita petro ma anke pro altra geologiala raraji, nome pro plura fosila trilobiti (prima parenti dil nuna aseli, qui habitas nia gardeni), inter qui trovesas mem la maxim granda trilobito en la tota mondo, ed anke pro la tale nomizita Frecha de Mizarela, la maxim granda kaskado en Europa. Pro to, ica parko, qua okupas cirkume 300 km2, nominesis da UNESCO, en 2009, kom geologial patrimonio dil homaro.
Hiere me naracis a vi kelka epizodi pri la diplomiza ceremonio di mea seniora filiino. Nu, forsan me obliviis dicar, ke la ceremonio finis tre tarde, e me ekiris la loko erste pos non kloki vespere. Me mustis hastar al maxim proxima metrostaciono, nam me volis kaptar la okaziono por renkontrar João Xavier dos Santos, Brazilian idisto nun vizitanta Portugal.
Hiere, en la solena amfiteatro dil modernstila paralelepipeda rektoral edifico di Universidade Nova de Lisboa (Nova Universitato di Lisboa), eventis la diplomiza ceremonio di cirkume 200 studenti pri ekonomiko, financo e firmojerado, inter qui trovesis mea seniora filiino. Pos triyara bacheleral studiado, la studenti devis studiar ankore dum du yari, facar grupolaboro, skribar tezo e defensar ol koram profesoral jurio, por tandem obtenar la tante longe ambiciata grado di licenciero.
Slava Ŝkljajev rakontas al Libera Folio, ke li volis fari propran klavaron por iPhone jam en septembro 2014, kiam Apple anoncis la novan operacian sistemon, kiu permesas instaladon de novaj klavaroj.
Tiam li tamen ne trovis facilan manieron imiti la funkciadon de la enkonstruita klavaro, kaj portempe rezignis pri la projekto. Kiam li revenis al la ideo dum la jarŝanĝa libertempo, montriĝis ke la situacio ŝanĝiĝis.
– Mi trovis Tasty Imitation Keyboard, kiu bone povas imiti klavaron de iPhone. Realigi esperantan klavararanĝon post tio estis facile. Mi esploris aliajn klavarojn konstruitajn per Tasty Imitation Keyboard por vidi kiel ili aspektas en App Store. Mi trovis Punjabi Keyboard de Kulpreet Chilana kaj Esperanto—Klavaro de Chuck Smith. Mi tre malŝatis ke la dua kostas 5 dolarojn kaj krome havas grandan senutilan logotipon.
Do, Slava Ŝkljajev decidis fari propran, senkostan Esperanto-klavaron.
– Prepari la pakaĵon por submeti ĝin al App Store postulis iom da tempo. Entute mi pasigis du tagojn laborante sur la klavaro. Mi submetis mian klavaron la 11-an de januaro kaj ĝi estis aprobita la 19-an.
La klavar-aranĝo estas identa kun tiu de Chuck Smith, kiu siavice identas kun la Esperanto-klavaro de Android. En la senpaga klavaro de Slava Ŝkljajev tamen mankas kelkaj utilaj agordoj, kiuj troviĝas en la klavaro de Chuck Smith.
– Mia klavaro kaj tiu de Chuck Smith estas tre similaj, ĉar ambaŭ estas bazitaj sur Tasty Imitation Keyboard. Mi klavaro ne havas lineon kun logotipo. Momente ĝi ankaŭ ne havas klavon por agordoj ĉar mi volas realigi la agordojn en alia, pli bona maniero.
Babur ed Aurangzeb, t.e. la unesma e la lasta de la Moghola imperiestri, esis poeti. Quankam la unesma inkursi islamista en India (VIIIma yarcento)markizesis per violento e destrukto, la Moghola suvereni, qui regnis de 1526 til 1707, havis generale tolerema konduto relate la aborijena religii. Lia potenteso e lia prodigemeso reflektesas en la splendideso di lia arkitekturo.
Pos la skandalo pri la karikaturi di Muhammad e la manifesti violentoza en la landi Mohamedana, altra jurnalo humural kam “Charlie”, qua intencis publikigar ulo pri la islamo renuncis e publikigis ulo pri richa turisti Chiniana prizentita kom siniori kolonial ed indijanta Franci laboranta kom servisti dil Chiniani. Ico ne esis bon ideo. Quankam ca jurnalo “Fluide Glacial” ne konocesas multe e, normale, tote ne devus konocesar en Chinia ; ol atakesas violentoze da oficala jurnalo Chiniana, qua opinionas ke la “libereso di opiniono” havas limiti e ke ca karikaturo ofensas gravamente la Chiniana populo. Quon agar ? On mustas renuncar humuro.
Filo de aktivaj esperantistaj gepatroj, Hans Bakker lernis Esperanton ĉirkaŭ la jaro 1953. Li eniris la Esperanto-movadon en 1955, kiam li membriĝis en la nederlanda sekcio de TEJO. En 1964 li kunorganizis la 20-an Internacian Junularan Kongreson en Amsterdamo, al kiu li sukcesis allogi la ĉeeston de pluraj gravaj ne-esperantistaj organizaĵoj.
Kiel gvidanto de la Komisiono pri Ne-Esperantistaj Organizoj de TEJO (poste nomita Komisiono por Eksteraj Rilatoj), de 1965 ĝis 1976, li donis fortan puŝon al la eksteraj rilatoj de TEJO, kun seminarioj, eldonaĵoj k.a. agadoj, kiuj dum multaj jaroj estis plene financataj per subvencioj el ekstermovadaj fontoj. En 1976 TEJO elektis lin sia Honora Membro.
Hans Bakker aliĝis al UEA en 1962, tuj kiel dumviva membro. De 1982 ĝis 1988 li estis estrarano de Institucio Hodler ’68 kaj de 1992 ĝis 1995 estrarano de UEA pri financo kaj administrado. Dum multaj jaroj li estis kunredaktoro de la revuo “Fen-X” de la landa asocio Esperanto Nederland.
Unikan lokon en la historio de Esperanto Hans Bakker havas pro sia laboro por la afrika agado de UEA, kiun li gvidis de 1980 ĝis 2001. El lia celkonforma kaj persista laboro rezultis, ke tuta kontinento aperis sur la mapo de Esperanto kaj UEA, kie ĝi antaŭe preskaŭ plene mankis. Li sciis kolekti ĉirkaŭ si reton de entuziasmaj kunlaborantoj, kiuj persone gvidis la lingvolernadon de afrikanoj.
Li kreis ankaŭ vastan reton de amikoj de Afriko, kiuj per siaj donacoj ebligis la sendadon de lerniloj kaj ĉiaspecaj aliaj materialoj bezonataj de lokaj kluboj kaj landaj asocioj, kiuj komencis naskiĝi en rapida ritmo. En 1987 Bakker ebligis al 13 afrikanoj el 9 landoj partopreni en la Jubilea UK en Varsovio, post unumonata kurso en Hungario por spertiĝi pri la lingvo kaj ĝia instruado.
Ĉirkaŭita de ili sur la kongresa podio, Bakker transprenis la unuan Premion Onisaburo Deguĉi, kiun la Estraro de UEA aljuĝis al li pro lia “sindediĉa kaj strategie brile kunordigita laboro por la afrika Esperanto-movado”. En la jaro 2000, en voĉdonado de “La Ondo de Esperanto”, li krome estis proklamita Esperantisto de la Jaro.
Por krei solidan bazon por la afrika agado en estonteco, per donackampanjo de Bakker kreiĝis en la jaro 2000 Kapitalo Afriko de UEA. Plia rezulto de lia agado estis la konstruado de lernejo en Togolando, Instituto Zamenhof, fondita en 1995 per liaj subteno kaj kunlaboro kun Gbeglo Koffi, lia frua lernanto kaj la unua afrika estrarano de UEA.
Pro siaj grandaj meritoj al la Esperanto-movado, Hans Bakker estis elektita kiel Honora Membro de UEA en 2002. La Komitato karakterizis lin kiel “tre grandan ekzemplon por la junaj generacioj, ĉar li estas unu el tiuj esperantistoj, kiuj laboregas kaj ne postulas dankojn pro la laboro, abunde uzas sian tempon sed ankaŭ sian monon, kaj ne afiŝas tion”.
Gazetara komuniko de UEA
