Libera Folio turnis sin al la prezidanto de UEA por ekscii interalie, kiam la estraro intencas komenci la laboron por trovi novan ĝeneralan direktoron, kiel oni faros la elekton, kaj kiajn postulojn oni intencas starigi. Mark Fettes tamen ne volis respondi.

Mark Fettes: – La demandoj estas bonaj, sed antaŭtempaj. La mastruma subteamo jam iom diskutis la venontajn paŝojn, sed ni ne havas pretajn respondojn al ĉio ĉi. Mi povas rediri, kion ni jam diris post la marta estrarkunsido: La administra situacio en la Centra Oficejo estas stabila, sed komenciĝis planado por la emeritiĝo de la Ĝenerala Direktoro, Osmo Buller, en aprilo 2016. La Estraro provos aranĝi la aferojn tiel, ke la posteulo de Buller estu elektita ĝustatempe por povi kunlabori kun li dum pluraj semajnoj, faciligante la transdonon de plej diversaj informoj kaj konsiloj pri la mastrumado de la Asocio. Tio signifos komenci la serĉadon frue en la jaro 2015. En tio vi rajtas subkompreni, ke ni efektive serĉos posteulon ekster la nuna oficistaro.

Osmo Buller mem tamen pretis respondi al la demandoj de Libera Folio – parte la samaj, kiej tiuj starigitaj al Mark Fettes.

Libera Folio: Precize kiam vi emeritiĝos?

Osmo Buller: – Mia lasta tago antaŭ la emeritiĝo estos la 11-a de aprilo 2016, sed pro neuzitaj feritagoj mi ĉesos labori iam en februaro.

Kion vi planas fari post via emeritiĝo? Ĉu interesus vin iel aktivi en la gvidorganoj de UEA?

– Mi reiros al mia naskiĝloko en Finnlando kaj okupiĝos pri aferoj, kiujn mi neglektis dum mia tempo ĉe UEA, eble komencante per libroj, kiujn mi aĉetis kiel knabo kaj ankoraŭ ne legis. En UEA sufiĉos por mi esti delegito en Taivalkoski.

Supozeble al nova ĝenerala direktoro povus multe utili ia transdono de viaj spertoj, kaze ke kiel direktoro ne estos elektita unu el la nunaj oficistoj? Kiam laŭ vi necesus, ke la nova direktoro tiukaze eklaboru, por ke la laboro de la Centra Oficejo kaj de la asocio ĝenerale ne estu perturbita pro la ŝanĝo de direktoro?

– Nu, la laboro estas tiel kompleksa, ke eĉ jaro da kunlaboro kun la antaŭulo apenaŭ sufiĉus por ensorbi ĉion necesan. Estis alie, kiam mi transprenis la postenon de Simo Milojević, ĉar antaŭe mi longe estis direktoro de la CO. En 2001 oni tamen decidis ne plu havi oficejan direktoron. Tio estis eraro.

Kiujn kriteriojn laŭ vi oni devus starigi ĉe la elekto de nova ĝenerala direktoro?

– Mi lasas tion al la bontrovo de la estraro. Mi diru nur, ke dika haŭto kaj ordinara prudento necesas en tiu ĉi funkcio. Ilin forgesas tiuj, kiuj sen multa konekto kun la realo teoriumas pri ideala direktoro.

Laŭ via persona sperto, kiajn ŝanĝojn en la taskaro de la ĝenerala direktoro, en la tuta organizo de la laboro en la Centra Oficejo kaj en la rilatoj inter la oficistoj kaj la elektitaj gvidorganoj de UEA vi rekomendus?

– Ankaŭ pri tio mi ne emas tro detali, sed mi neniam kaŝis, ke plej volonte mi vidus revenon al la situacio ĝis 2001 kun du direktoroj kaj redaktoro en la CO. Mi estas konvinkita, ke tiel estus plej bone por UEA, sed tio ne kongruas kun la kredoj, kiuj nun regas. Estas iom bizare, ke Giorgio Silfer komprenas pli bone ol multaj membroj de niaj gvidorganoj, kiom gravas al UEA forta Centra Oficejo.

De tempo al tempo leviĝas la demando, ĉu la Centra Oficejo devus situi en alia urbo ol Roterdamo. Kiajn avantaĝojn kaj malavantaĝojn donus ŝanĝo de situo?

Libera Folio: Kiel progresas la planata renovigo de la retejo de Pasporta Servo?

Roy McCoy: – Temas pri tuta refaro, mi kredas. Batisteo, la precipa programisto, anoncis en julio ke li ne povos rekomenci la laboron super la retejo ĝis septembro. Ĉar ankaŭ aliaj pro pluraj kialoj ne povis prilabori la aferon tiutempe, mi tiam anoncis “somerajn PS-feriojn” ĝis septembro.

Kiuj estas la ĉefaj problemoj pri Pasporta Servo nun?

– Plej elstara, mi kredas, estas la daŭra neeblo manipuli la datenojn en sufiĉe konvena maniero. La problemo de kaptiteco en la ne plu funkcianta malnova versio 5 de la reteja sistemo Drupalo restas nesolvita – pro tio la tute nova retejo.

Kiel statas la afero pri papera eldono,  ĉu restas iuj teknikaj malhelpoj por ĝia baldaŭa apero?

– Nu, ni ja volas ĝisdatajn kaj fidindajn datenojn, kaj malkonvenas aranĝi pri tiuj sen ke aktuala retejo estu adekvate funkcianta. Ni ĉiuokaze povos fari libron, sed ni volas ke ĝi estu bona libro.

Kiu estas la planata tempo por la apero de la papera listo de gastigantoj?

– Mi volis kaj daŭre volas en la komenco de la jaro, do en januaro aŭ eble februaro. Aliaj parolas pri marto aŭaprilo. Kun tiaj ĝeneralaj deziroj kaj ambicioj, mi estas relative fida, ke ĝi aperos almenaŭ en la unua duono de la jaro, kaj espereble en la unua kvarono.

Pauli diplomiĝis pri filozofio kaj poste instruis ĝin dum sia tuta vivo. De 1955 ĝis 1985 li estis profesoro de la Federacia Universitato de Sankta Katarino. De 1970 ĝis 1977 li instruis ankaŭ ĉe la Universitato de “Vale do Itajaí” (UNIVALI). Li membris en la Brazila Akademio de Filozofio, en la Historia kaj Geografia Instituto de Sankta Katarino, en la Beletra Akademio de Sankta Katarino kaj en la Akademio Internacia de Sciencoj San-Marino. En la periodo 1950-1967 li estis ankaŭ katolika pastro.

Komence de la 1980-a jaroj Pauli energie ekorganizis filozofian agadon en Esperanto. En la 68-a UK en Budapeŝto en 1983 li fondis Filozofian Asocion Tutmondan, kies prezidanto kaj ĉefa motoro li ĉiam restis. Samjare li lanĉis la filozofian revuon Simpozio, por kies eldonado li starigis la Kulturan Fondaĵon Simpozio. Ĝis 2007 aperis 47 numeroj. Sur la paĝoj de tiu revuo Pauli komencis grandan projekton de filozofia enciklopedio en Esperanto. Krom multaj libroj en la portugala, li aperigis Esperante la verkojn Rekta pensado(1984), Pri dubo kaj certeco (1984), Enkonduko en la kategoriojn de Aristotelo (1983) kaj Mil jaroj de kristana filozofio (1985). Li verkis ankaŭ la lernolibron Baza Esperanto / Esperanto básico (1985).

Ekde 1984 Evaldo Pauli estis delegito de UEA kaj fakdelegito pri filozofio. De 1986 ĝis 1992 li reprezentis Brazilan Eperanto-Ligon en la Komitato de UEA. En 2002 li estis elektita Honora Membro de UEA.

Gazetara komuniko de UEA

En merkredo, 13-a de aŭgusto 2014, la Esperanta Vikipedio atingis la nombron de 200.000 artikoloj. Per tio la enciklopedio en la internacia lingvo havas lokon 40 inter la diverslingvaj versioj de Vikipedio, tuj post la hindia kaj kaj armena lingvoj.

La 200.000-a artikolo temas pri (12731) 1991 RW12, malbone konata asteroido de la asteroida zono, malkovrita la 10-an de septembro 1991 de la usona astronomo Henry E. Holt ekde la Observatorio de Monto Palomar en Kalifornio.

En la redaktado de la Esperanta Vikipedio partoprenis proksimume 356 aktivaj uzantoj en la lastaj 30 tagoj. De ĝia fondo entute 96.549 uzantoj plenumis 5.593.130 redaktojn.

La enciklopedio estis fondita en decembro 2001, kiam Chuck Smith kunlaboris kun Jerry Muelver kaj Stefano Kalb pri baza Vikipedio de 139 artikoloj. La Esperanto-Vikipedio estis publikigita la 2-an de januaro 2002, jam kun pli ol 300 paĝoj.

Aldone al la Vikipedio ekzistas en Esperanto maŝine tradukita versio de la anglalingva vikipedio, Wikitrans, kiu havas pli ol tri milionojn da artikoloj. Kvankam maŝine tradukita ĝi estas relative bone komprenebla kaj servas al multaj Esperanto-parolantoj.

Maŝinaj tradukoj helpas ankaŭ en la plua ellaboro de la Vikipedio. Ekzistas du specialaj paĝoj, kiuj subtenas la kreadon de novaj artikoloj, GramTrans kaj Vikitradukilo.

Laŭ komuniko de Thomas Guibal

La duobla (aŭgusta-septembra) kajero de La Ondo de Esperanto enhavos plurajn artikolojn pri la “kongresa sezono” en Esperantujo. En ĝi aperos, interalie, artikolo de Jukka Pietiläinen pri la 99a Universala Kongreso de Esperanto, okazinta en Bonaero de la 26a de julio ĝis 2a de aŭgusto. Ĉi tiu artikolo jam estas legebla en la novaĵretejo La Balta Ondo:
http://sezonoj.ru/2014/08/bonaero-3/

La 12-20an de julio okazis la 8a Somera Esperanto-Studado en la urbo Nitra (Slovakio), kiu post du jaroj gastigos la Universalan Kongreson de Esperanto. SES ne estas kutima Esperanto-renkontiĝo: ĝia ĉefa celo estas instrui Esperanton je ĉiuj niveloj. Pro tio ĉeestis ne nur fluaj parolantoj, sed ankaŭ multaj homoj, kiuj apenaŭ sciis ion pri Esperanto. Entute ĉeestis 248 homoj el 28 landoj kaj de ĉiuj aĝoj (ekde 2 ĝis 85 jaroj ĉi-foje).

Artikolo pri SES-8 estas legebla en la novaĵretejo La Balta Ondo
http://sezonoj.ru/2014/08/ses-4/

1. La Nitran ironion

…Ĉar el la alia duono de la mondo, mi flaras ironion. Grandan ironion.

La julia-aŭgusta Esperanto aperigas la artikolon UK estu vere universala. Kie estas la “universaleco”, aŭ nome la emo tutmondiĝi, de ‘Universala’ Esperanto-Asocio (UEA) en sia decido okazigi ĝin en Nitra?

Ĝis nun UK neniam okazis en Portugalio kaj entute nur dufoje en la Iberia duoninsulo (tamen nur en Hispanio), sed ĝi okazis jam amason da fojoj en la proksimeco de Nitra (ekzemple en Prago, Vieno, Budapeŝto, Zagrebo, Varsovio, Bjalistoko). En neniu alia regiono de la mondo la esperantistoj havis same ofte la eblecon partopreni en UK en proksima urbo.

Laŭ iuj, Nitra ja devis esti elektita ĉar ĝi situas pli ‘centre’ ol Lisbono. Tamen, oni ne povas elekti kongresurbon surbaze de tio, ĉu ĝi situas centre aŭ ne. Universala Kongreso, laŭ ĝia nomo, devas iri de urbo al urbo kaj lando al lando, tial ĝia urbo ne povas esti elektita laŭ tio, ke la urbo situas ‘centre’. Centre de kio? Ĉu Eŭropo? Universala Esperanto-Asocio estas universala.

Estus ankaŭ subteno al tutmondeco, ne nur de UEA, sed ankaŭ de Esperantistoj, se okazus UK en Lisbono, ĉar ĝi estas preskaŭ ankoraŭ ne vizitita laŭ la Esperantista vidpunkto. (Ĉu tion ne konsideris la estraranoj?) Aliflanke estas Nitra, kiun jam multfoje vizitis homoj partoprenintaj la UK kaj Somerajn Esperanto-Studadojn (SES) okazintajn ĉe la proksimaj lokoj. Do, Lisbono estus tute nova vizitindaĵo, kiu laŭ mi multe allogas historie ktp. Ĝi estas pli facile atingebla ol Nitra, kvankam mi ne emfazas, ke atingebleco estu decida kriterio.

Rilate, se temas pri atingebleco: ĉu ili ne pripensis la ŝancon, ke pli da afrikanoj povus ĉeesti la Universalan Kongreson pro tio, ke ĝi relative pli proksimas al Afriko (nome al Togolando, Benino, ks. landoj kie estas bona Esperanto-movado), ol tiu nun prifierata Nitra? Ili ne estus tiom multaj, sed certe estus pli multaj en Lisbono ol en Nitra. Se oni volas helpi la afrikanojn, kial ignori la ŝancon iom proksimigi UK al ili?

Kaj kial la rekomendon de la Ĝenerala Direktoro Osmo Buller okazigi la Kongreson en Lisbono ignoris la Estraro? Ja ne li decidas pri tio, sed ĉu la estraranoj estis tiel ĉiosciaj, ke ili subtaksis la vortojn de s-ro Buller kaj Clay Magalhães, la Konstanta Kongresa Sekretario (KKS) kiuj persone iris tiuloken kaj esploris?

Estas strange, eĉ ke la Eŭropa Esperanto-Unio (EEU) rekomendis Nitra, aŭ fakte aŭdacis rekomendi iun urbon ĉi-kaze ke la du proponoj venis el siaj du membrolandoj! Unue, mi emfazas, kiel diris la artikolo, ke ĉar la du urboj estas eŭropaj. Ili devis esti neŭtralaj pri tio, alie ili atendu iajn kontraŭagojn el la portugala Esperanto-movado (se ili estus tiel afablaj ne fari tion, feliĉiĝu). Estas hontinde, ke eĉ mi, hazarda senkulpulo, hontas.

Kiel aziano mi ĉiam sopiras ke la Universala Kongreso paŝon post paŝo plitutmondiĝos. Tamen ne rekte havas efikon al ni azianoj la estrara decido elekti Nitra, agi kontraŭ la tutmondeco mian koron ŝiras. Mi tamen ne diras, ke Nitra ne rajtas esti elektita, ĉar ĝi ja estis propono (kvankam laŭ mi ĝi estas en malbona situacio konkurenci kun Lisbono). Jen do la aferoj, kiujn devis serioze konsideri la Estraro antaŭ ol elekti Nitra.

2. Maltrankvilon, antaŭrigardante estontecen?

Alia afero, kiu kaŭzas ŝtormeton en mia koro, estas la pli kaj pli fortiĝanta kampanjo por okazigi la 102-an UK (2017) en Montrealo. Kvankam mi ne tre frue blokas la ideon, ĉar ties organizantoj fakte ankoraŭ ne submetas formalan proponon pri Montrealo, mi ja estas esperoplena pri la ŝanco, ke ĝi okazos en Sudkoreio, kio donos al mi kaj aliaj azianoj grandan eblecon partopreni.

Se la Estraro de UEA vere konsideros, ke post Bonaero ankaŭ la sekva ekstereŭropa UK okazu en Ameriko en 2017, azianoj devos atendi almenaŭ 8 jarojn ĝis 2020 (la lasta azia UK en Hanojo, 2012) por havigi al ni la sekvan ŝancon havi azian UK, ĉar laŭ praktiko, ekstereŭropa UK okazas ĉiun trian jaron (kvankam 2010, 2012, kaj 2014 estas esceptaĵoj) – praktiko kiu bedaŭrinde vivas tiel, ĉar la okazigo de UK pli vivtenas la financojn de UEA.

3. Esperon, kiel ĉiam!

Mi estas 16-jara kaj neniam vive spertis la ‘mirindaĵojn de Esperanto’, ĉar tio mankas en Filipinoj. Malgraŭ ĉio, mi zorgas, evidente inkluzive la verkadon de tiu ĉi verŝajne agresa artikolo, pri la stirado de nia plej granda Esperanto-asocio kaj la movado en kaj ekster ĝi. Esperas mi, ke la imponan (kaj finfine plene tutmondan) Universalan Kongreson de Esperanto ekde 2016, 2017, kaj en la venontajn jarojn mi finfine partoprenos, sendepende de kongresurbo, ĉar mi tiam estos jam 18-jariĝinta do laŭleĝe memstara.

Unue, la verko jam tuj fariĝis gravega klasikaĵo en nova akademia kampo. Kvankam ne ĉiuj tezoj de Van Parijs estas subskribindaj, ĝi estas trezorujo de tre utilaj socilingvaj kaj politikaj konceptoj kaj ni, esperantistoj, devas fieri ke Esperanto meritis tutan ĉapitreton eĉ se nur por provi malpravigi nin; silentigo ja estas pli dorna malrespekto.

Due, kontraŭ kelkaj recenzoj de esperantistoj kiuj emas ĉikani pri lingvaj detaletoj, ŝajnas al mi ke Van Parijs bone komprenas la fundamenton de lingvosciencaj argumentoj por Esperanto kaj ĝenerale por internaciaj planlingvoj, ĉar li akceptas ke facileco estas neŭtraliga per si mem:

“The difference the choice of Esperanto would make in terms of fairness has far less to do with making journeys to proficiency in the lingua franca more equal than with making them much shorter.” [p.42]

Trie, kaj sekve, estas tre rimarkinde ke la supra konstato devigas lin tamen kontraŭdiri la kernan argumenton kaj celon de sia libro kaj forbalai la ideon mem pri lingva justeco, fine subskribante la makiavelan tezon ke la celo pravigas rimedojn:

“Considerations of linguistic fairness narrowly conceived… must yield to efficiency considerations.” [p.46]

Do, nur por pravigi sian antaŭjuĝon kontraŭ Esperanto, li devas rekte nei ĉion antaŭan kaj postan el sia valora libro! Ke ni meritis tian privilegion estas tre esplorinde. Kiuj do estas liaj veraj argumentoj kontraŭ Esperanto, kaj kion ili kaŝas?

Instruscienco kaj Esperanto

Laŭ la nuntempa ĉiesa kredo, duan lingvon oni devas lerni kiel infanoj lernas la unuan, “nature”, per aktiva uzado mem kaj sen formala gramatika instruado, kiu principo estas la kerna dogmo de tiel nomataj “komunikaj” instrumetodoj. Tiujn oni kutime rigardas elpensitaj en la 70aj jaroj, forgesinte la furoron de tre similaj “rektaj” metodoj en la komenco de la 20^a jarcento, inter ili nia bone konata Cseh-metodo. El tiu antaŭjuĝo rapide sekvas du aksiomoj. Unue, se infanlernado estas la imitinda modelo, ju pli juna vi komencu, des pli bone; fakte, multaj eĉ postulas ke nur infanoj posedas ian biologian kapablon ĝisfunde ellerni lingvojn kaj ke tiu kapablo tiel malkreskas je adolesko, kiel elkresko de dentoj. Due, se al si instruistoj malpermesas instrui, kaj lernantoj parkerigi, ekzemple tion, ke la is-tempumo de “to fly” ne estas “flied” sed “flew”, por ke lernantoj rimarku kaj ellernu tiujn formojn ĝustajn sed malregulajn kaj maloftajn, ili devos per uzado esti elmetataj al tiuj dum multege pli longa tempo ol se instruisto senkaŝe atentigus ilin, kaj do ĉar lernado finiĝos pli malfrue ĝi ankaŭ komenciĝu pli frue. La du konkludoj estas evidentaj: lingvinstruado de plenkreskuloj estas senespera laboro kaj oni koncentru penadon sur la infanojn, elmetante ilin al la celata lingvo kiel eble frue en lernejoj sed ankaŭ kaj ĉefe en ĉiutagaj situacioj. Ankaŭ Van Parijs dividas tiun opinion:

“How high the cost of learning is and how much it differs from one language to another depends on the learning method used. The bookish learning of grammar and vocabulary by adults may cost a lot more, for a given level of proficiency, than immersion, media exposure, and other interactive methods at a young age.” [p.71-72]

“The achievement of competence in a language is above all a matter of having the opportunity to play, whisper, and quarrel, listen to music, watch TV, and browse the web in that language, and of being motivated to do all these things, especially at an early stage in one’s life. If this more realistic picture of large-scale language learning replaces that of studious pre-TV, pre-internet devotees confined to grammar manuals and vocabulary lists, the decisive question to ask, when assessing how easy it is to learn a language, is not how beautifully simple its rules are but how widely it is used in situations one is likely to be in or in media one is likely to be exposed to, whether intentionally or not.” [p.44]

La lingvo de Zamenhof mem diktas instru-metodon tute malsaman de tiuj nun furoraj instru-metodoj kiuj estas, fakte, “ne-instruu-metodoj”.

La supraj rimarkoj atentigas fakton ne sufiĉe rimarkitan de esperantistoj mem. Ne temas pri tio, ke la lingva konsisto de Esperanto estas fuŝa ĉar ĝi evidentigas la influon de kadukaj manieroj instrui lingvojn. Male, super la fortecoj de infana lernado (memorkapablo, senhonta risko-prenado) ĝi lerte ekspluatas ĉiujn fortecojn de plenkreskula lernado (sistemigo, ekonomio, konscia komparo de akirata kaj akiritaj lernobjektoj, formulado kaj elprovado de hipotezoj, kalkulita investado de peno por netuja rekompenco). La lingvo de Zamenhof mem diktas instrumetodon tute malsaman de tiuj nun furoraj instrumetodoj kiuj estas, fakte, “ne-instruu-metodoj”. Eĉ direblas ke ĝi estas lingvo por iliaj senheredigitoj, por tiuj plenkreskuloj pri kiuj aliaj kiel Van Parijs malesperas.

Laŭ la trafa esprimo de Claude Piron, Esperanto montriĝas “bona lingvo” ankaŭ ĉi-kaze, pro sia kapablo egaligi ŝancojn por lingvolernado ne nur inter elitanoj kaj popolanoj sed ankaŭ inter infanoj kaj plenkreskuloj. Verdire, ambaŭ dividoj nun koincidas, ĉar la eŭropaj elitanoj ankoraŭ ne estas tiuj bone regantaj la anglan (je kiu nivelo, ĉiukaze?), sed pli ĝuste tiuj kapablaj sendi siajn infanojn studi en anglalingvaj lernejoj kaj ferii en anglalingvaj landoj. Jam estas tempo kompreni ke la angla lingvo ne tiel efike starigus baron al socia egaleco sen la helpo de tiuj subpremaj sofismoj de “moderna” “komunika” lingvinstruiko. Se tiuj antaŭjuĝoj estas rifuzataj, tuj malvalidiĝas la ĉefan argumenton de Van Parijs kontraŭ Esperanto, nome, ke ĝia facileco ne eltenus amasan uzadon kaj ne estus garantiebla je longa perspektivo:

“A written, formal-learning-controlled language—such as Esperanto has been, unlike natural languages, from its birth—can be expected to be shielded against such creative adjustments and hence less responsive to the functional pressures that prompt them. However, once turned into a really living language—and especially once learned from childhood onward—it can be expected to be subjected to similar pressures, with the longer, more regular forms being gradually driven into obsolescence by the shorter and less regular ones.” [p.43]

Tiu evoluo al malreguliĝo okazos nur se oni metos la ĉaron antaŭ la bovoj kaj prioritatigos instrumetodan dogmon, turnante la ilon en celon. La ĝusta respondo al tiaj sofismoj estas rifuzi universalan validecon de kiu ajn instrumetodo kaj substreki ke Esperanto ne bezonas fruan ellernon, ne nur pro siaj lingvaj trajtoj sed ankaŭ—jen grava punkto—ĉar ĝia socia misio tute malsimilas de gentaj lingvoj. Ĝi ne estis kreita por esti “vere vivanta lingvo” se tiel oni celas la ĉiutagan lingvon de intergeneracia komunumo. La mondo ja ne bezonas tian banalaĵon, plian gentan lingvon uzatan por amasdissendado de televidprogramoj kaj popmuziko, sed interlingvo uzata ĉefe (eĉ sole) por vere grava interkomunikado.

La supra ideo surprizos multajn esperantistojn, ĉar ĝi proponas post-finvenkan mondon en kiu Esperanto estos uzata malpli ofte ol nun estas la angla. Nuntempe, familioj konkuras unu kun la alia por instruigi la anglan al siaj infanoj kiel eble frue; neniam estas tro frue nek tro multe, kaj elitaj familioj en Afriko kaj Barato jam transiris al enhejma uzado de la angla kaj netransdono de la indiĝenaj lingvoj. Aliflanke, Esperanto malverŝajne faciligus tian interklasan vetarmadon, ĉar lerni ĝin infanaĝe ne tiel klare avantaĝigas.

Instruscienco kaj la angla lingvo

Se la ĉefa kritiko de Van Parijs kontraŭ Esperanto estas instruscienca, kiel solidas tiurilate lia propono plidisvastigi la anglan? Lia aserto, ke plejfrua enlernejigo en dua lingvo provizas preskaŭdenaskan kapablon estas nedisputinda, sed li estas sufiĉe honesta konfesi ke ankoraŭ ne eblas instrui angle en ĉiuj lernejoj de Eŭropo. Tial li starigas sian unusolan praktikan proponon por alirebligi kaj demokratigi la anglan, tute laŭ lia prefero de “natura” memlernado: malpermesi voĉtradukadon en kinejoj, televidkanaloj, DVDoj kaj interreto. Amuze, kiel lingva liberalismo kondukis nin al malliberala solvo! Malliberala en ĉiuj sencoj de la vorto, ĉar memregulado de libera merkato favoras daŭrigon de voĉtradukado; por ke kin-entreprenoj malobeu preferon de la publiko necesus tre forta ŝtata interveno, ĉu kiel rekta malpermeso ĉu kiel imposto. Kiun ŝancon havas tiu propono en la nuntempa politika etoso?

Por hispanoj la antaŭ-videblaj rezultoj de centjara forigo de voĉtraduko estas videblaj tuj trans la limo, en apuda Portugalio

Tamen, ni ne juĝu nur realigeblecon, sed ankaŭ la esperatan rezulton. Unue, Van Parijs ĉiam silentigas la fakton ke, pro tradicio datebla al la komenco de sona kinarto, la grandaj usonaj kin-distribuistoj mempoŝe voĉtradukas nur al kvar lingvoj: la franca, la hispana, la germana, kaj la itala. Tio praktike signifas ke, ekzemple, por hispanoj la antaŭvideblaj rezultoj de centjara forigo de voĉtraduko estas videblaj tuj trans la limo, en apuda Portugalio. Oni korektu min, sed ĉu en Portugalio jam okazis fina venko de la angla? Ĉu ĝin jam flue parolas ĉiuj portugaloj? Ĉu ĝi plialtigis la rolon de Portugalio eŭrope kaj tutmonde? Mi ne troigas ŝerce, ĉar netradukado ja estas la sola vojo proponita de Van Parijs al tiu grandioza estonteco.

Due, lia aserto ke danke al televido kaj interreto “ĉiu infano nun povas havi, lingvorilate, pli ol unu patrino” (p.106) estas skandale troiga. Kiel antaŭaj tradiciaj instrumetodoj nur flegis legokapablon, tiel same unudirektaj aŭdvidaj rimedoj neniam garantios aktivan altnivelan kapablon; ili pligrandigos merkaton de pasivaj anglalingvaj konsumantoj, sed ne civiton de anglalingvaj parolantoj. Verdire, Van Parijs tiel troigas la povon de aŭdvidaj amaskomunikiloj ke metas ĝin super la rolo de loĝloko kaj ĉiutagaj interrilatoj, ekzemple kiam skribas pri enmigrintaj lingvoj:

“Children are far more likely to keep speaking the immigrant language to each other than used to be the case when only local TV channels where accessible… Achieving universal proficiency in Italian among Prato’s Chinese or in German among Kreuzberg’s Turks is no longer that much easier than making them all proficient in English.” [p.158]

Bone rimarku tie la glitan vojon al malliberalaj solvoj: se enmigrintoj ne bone lernas la ŝtatan lingvon, ĉu la ŝtato malhelpu ricevon de televidkanaloj en iliaj lingvoj? Same, se la civitanoj ne bone lernos la anglan, ĉu la ŝtato iam limigos la disponeblecon de komunikiloj kaj instruado en la nacia lingvo?

Fine kaj resume, esperantistoj ne devas tro maltrankviliĝi pro la kontraŭesperantaj rimarkoj de Van Parijs. Kvankam de teoria flanko ĝi estas elstara akademia verko, pri praktika lingvopolitiko ĝi staras je la sama nivelo de aliaj popularigaj anglo-finvenkismaj libroj ĉar dividas la saman memkontraŭdiron: unue proklamas ke la fina venko de la angla jam okazis neplanite, kaj en sekvanta paragrafo invitas nin plani kaj plirapidigi ĝian estontan finan venkon.

Malgraŭ ĉiuj klopodoj de la organizantoj informadi kaj apelacii dum jaro kaj duono, malgraŭ la ŝajnaj bonaj kondiĉoj (Rijeka estas centre de Eŭropo, alirebla facile de kiu ajn flanko, ne tro multekosta, UK ne oakzas ĉi-jare en Eŭropo…) al la 10-a jubilea kongreso de Eŭropa Esperanto-Unio aliĝis 146 aliĝintoj, inter kiuj 59 el Kroatio, sekve el aliaj 20 landoj aliĝis iom pli ol 80 esperantistoj.

Estis granda seniluziiĝo. La kongreson aŭspiciis la ŝtaprezidento Ivo Josipović, la urbestaro de Rijeka disponigis senpage grandegan kulturdomon kun 600 sidlokoj, al la kongresa temo kontribuis kelkaj gravaj sciencistoj kroataj inter kiuj unu kroata parlamentano… Kaj ĉiuj ili povis vidi ke la Esperanto-movado en Eŭropo ŝrumpis al cent personoj!

Ĉu ni plu organizu la kongresojn? Ĉu ni plu hontu antaŭ la neesperantistoj kiuj volas nin subteni? Ĉu la organizantoj faru ekstremajn streĉojn por organizi ĉion plej altnivele por grupeto da homoj troviĝante daŭre sub la premo de deficito?

Kio estas la kaŭzoj kaj kio estos la konsekvencoj?

Mi ne scias kiuj estas la veraj kaŭzoj, krom la fakto ke la esperantistaro ne plu emas vojaĝi al kongresoj (similan katastrofan rezulton havis ankaŭ UK en Bonaero, kaj laŭ mia scio diversaj naciaj kongresoj ankaŭ ne kreskas). Se ni sumigus la partoprenantojn de ĉiuj internaciaj aranĝoj en Eŭropo ĉi-somere, ni ne atingus la ciferon de mil partoprenantoj. Ĉu la esperantistaro malaperis aŭ estis ekstermita?

Verŝajne la kaŭzoj estas kombino de ŝanĝo de homa kondutmaniero pro nova teknologio (ĉiuj preferas de hejme kontakti aliulojn perrete), granda ekonomia krizo kaj precipe la kulmino de la monda publikopinio ke la angla estas la internacia lingvo, pro kio ankaŭ la esperantistaro retiriĝas en siajn hejmojn kaj ne plu ŝatas montri sin kiel adeptoj de iu utopia kaj sensenca movado.

EEU jam antaŭ jaroj ĉesis eldoni paperan informilon (Eŭropan Bultenon kadre de la Ondo de Esperanto), verŝajne ni devos ankaŭ organizi virtualajn kunsidojn de la asembleo. Homoj havas nek monon nek emon vojaĝi ien por akcepti raportojn kaj krei planojn. Kaj la kongresojn ni eble faros de tempo al tempo.

Ĉu tamen iel eblas ŝanĝi la evolutendencon?

Mi havas du proponojn:

1. Rekomendi al ĉiuj junaj kaj entreprenemaj esperantistoj pretigadi projektojn kiujn financas EU (tio jam okazas en ĉiam pli granda amplekso kaj estas la nura niĉo en kiu la Movado finance kreskas).

2. Konsciigi la esperantistaron ke ekde la komenco oni instruas komencantojn per ege fuŝaj lernolibroj pro kiuj ne pli ol 1% de komencasntoj finas la kurson aŭ finstudas la lernolibron. Pli pri tio legu ĉi tie. Tion oni povas rapide korekti, ĉar ekzistas klara studo pri tio kion devus enhavi porkomencantaj lernolibroj kaj tiel altigi la nombron de sukcesaj lernantoj kaj sekve ankaŭ kreskigi la movadon malgraŭ la malbonkondiĉaj tempoj.

La komitato de UEA en vendredo akceptis preskaŭ unuanime enkondukon de reta voĉdonado, kaj ŝanĝis tiucele sian propran regularon. La regularo estis ŝanĝita tiel, ke anstataŭ ”skriba voĉdonado”, en la komitata regularo estos la vortoj ”per poŝto aŭ interreto”. La komitata regularo estis sanĝita ankaŭ tiel ke principe eblos ne nur voĉdoni rete, sed ankaŭ aranĝi interretan kunsidon. Tio eventuale tamen ne realiĝos baldaŭ, ĉar momente ŝajnas manki la teknikaj ebloj por tia kunsido.

Estis elektita kvinmembra komisiono, kiu prizorgos praktike la retan voĉdonadon. En la decido mankis indikoj pri la teknika solvo, kiun oni uzos en la voĉdonado – restis por la komisiono trovi tiun solvon. Al la komisiono estis elektita laŭ la nova regularo du komitatanoj: Orlando Raola kaj Francesco Maurelli, kaj du nekomitatanoj: Johannes Mueller kaj Sebastian Kirf, kiuj en Bonaero estis anstataŭantoj en la komitato. Krome en la komisiono pro sia ofico membras ankaŭ la ĝenerala direktoro Osmo Buller. La komisiono estis elektita por tri jaroj ĝis la jaro 2017 kun ok sindetenoj.

En la diskuto pri reta voĉdonado plej grandan bruon kaŭzis la postulo pri tio, ke la elektota teknika solvo estu tia, ke ĉiuj komitatanoj povu ĝin uzi. Praktike la decido pri reta voĉdonado implicas, ke komitatano devas povi uzi interreton.

Tamen jam pli frue implicite komitataneco postulis ke oni pretu investi ĉiujare centojn aŭ eĉ milojn da eŭroj por vojaĝi milojn da kilometrojn al UK. La nun aldonita eblo de reta voĉdonado ebligas al pli granda parto de la komitatanoj partopreni en decidoj ol la ĝisnuna sistemo, kun devo vojaĝi al la kongreso. Se partoprenos minimume 50% el la komitatanoj, la decidoj de reta voĉdonado tuj validos. Tamen ne eblos malfondi la asocion aŭ fari ŝanĝojn en la statuto per reta voĉdonado.

La decido pri reta voĉdonado estis akceptita kun unu kontraŭa voĉo kaj kun unu sindeteno.

La decido pri reta voĉdonado estas en preparo jam de pluraj jaroj, minimume de la kongreso en 2010, do post la decido komitatanoj bonvenigis la novaĵon per aplaŭdo.

La komitato akceptis la jarraporton, financan raporton kaj buĝeton kun altigo de baza membrokotizo je unu eŭro al 64 eŭroj.

La raportoj de komitataj forumoj (pli frue subkomisionoj) estis akceptitaj kun multe da diskuto. Aparte multe oni parolis pri la neglekto de kulturo en la programo de la nuna kongreso kaj en la raporto de la forumo pri la komunumo. Ĉi-jare ekzemple ne okazis programero pri la Belartaj Konkursoj, en la programero Novaj libroj estis prezentita nur unu libro, kaj mankis teatraĵo en la programo.

En la venonta UK la kultura programo estos certe pli ampleksa, sed laŭ la kritikoj esprimitaj en la kunsido la novaj ambiciaj planoj ŝajnas forpreni atenton de la jam tradiciaj kaj bone funkciantaj programeroj kaj agadoj.

Laŭ la prezidanto Mark Fettes la rekomendoj de la forumoj esprimas ian direkton, sed li ne povus diri, ke ili ĉiuj plenumiĝos, kaj sendube ne ĉiuj plenumiĝos plene dum la venonta jaro.

Mark Fettes esperis ankaŭ vidi ian pli bonan sistemon de konstanta raportado, kaj ke ”post la kongreso ni trovos manieron afiŝi tiujn rekomendojn al la retejo de UEA”, kie la laboro de la estraro estas facile kontrolebla, kaj ke la estraro raportos en ĉiu dua monato por ke oni vidu, kie estas progreso kaj kie mankoj, kaj ke ne necesu atendi ĝis la venonta kongreso por vidi, kio plenumiĝis kaj kio ne.

Aparte en la laborkampo “Kapabligo” la komitata forumo prezentas multon novna, kaj antaŭvidas kreadon de novaj strukturoj por administri ekzemple la trejnseminariojn. La afero tamen devus esti farita en la Centra Oficejo – se ĝia labora situacio permesus kroman laborŝarĝon.

Kiel konstatis Osmo Buller, la decido lasi vaka la postenon de dla irektoro de la Centra Oficejo kaŭzis, ke la tuta tempo de la ĝenerala direktoro estas elspezata al la praktikaj aferoj kaj necesaj burokrataĵoj, kaj ne restas tempo por evoluigi la agadon kaj prizorgi eksterajn rilatojn. Kiam ekzistis du direktoroj, la ĝenerala direktoro povis ekzemple viziti Uneskon en Parizo kelkfoje ĉiujare, sed post sia posteniĝo kiel la sola direktoro Osmo Buller eĉ unu fojon ne vizitis Uneskon.

La komitatanoj aparte kontraŭstaris kreon de novaj administraj strukturoj apud tiuj, kiujn ni jam havas.

Ne restis tempo por diskuto pri strategia laborplano, sed kiel Mark Fettes esprimis, necesas ke strategia planado fariĝu konstanta afero. Li diris ankaŭ ke komunikado inter la komitato kaj estraro ne estis tia, kia ĝi devus esti – laŭ li oni devas povi montri kiel oni antaŭeniras en iu kampo. Tion la estraro planas fari post la kongreso.

Fettes diris ke nun li havas pli klaran ideon pri la bezonoj sur la kampo de strategia planado ol antaŭ unu jaro. Li ankaŭ konstatis, ke la konsilio kreita pasintjare ne funkcias tiel kiel li esperis. La anoj de la konsilio havas multe da aliaj taskoj, kaj ne restas multe da tempo kiun ili povus fari por asisti la estraron en ties laboro.

Fine de la kunsido estis publikigita ankaŭ la estrara decido pri la Universala Kongreso en 2016 kiu estis farita en merkredo. La kongreso en 2016 okazos en Nitra, Slovakio.

La alia kandidat-urbo por la kongreso 2016 estis Lisbono, kiun post esploroj pri la ĝeneralaj kondiĉoj rekomendis interalie Osmo Buller. Li tamen nun ne volis publike klarigi kial laŭ li la kondiĉoj en Lisbono pli taŭgus, sed supozeble la turisme pli alloga urbo en lando daŭre ne tre multekosta povus logi multe da kongresanoj.

Reprezentantoj de Portugalio aparte miris pri la pli frua decido de Eŭropa Esperanto-Unio rekomendi kongreson en Nitra, ĉar ambaŭ kandidatoj estas eŭropaj kaj ambaŭ landaj asocioj estas membroj de EEU. Iom da malkontento aŭdiĝis ankaŭ inter reprezentantoj de Hispanio.

Estis jam disdonitaj ankaŭ reklamiloj pri kandidateco de Montreal por UK en 2017, kvankam ekzistas ankaŭ aliaj kandidatoj, kiuj ĝis nun ne tiom bruis pri sia kandidateco. Al la elekta komisiono estis elektitaj Ulrich Lins, Ileana Schröder kaj Michael Boris Mandriola, el kiuj Lins membris en la komisiono jam antaŭ tiu ĉi kunsido.

La fina vortumo de la kongresa rezolucio ankaŭ ne estis decidita, kvankam la rezolucio estis principe akceptita. Laŭ Brian Moon kiu kutime tradukas la rezolucion al la angla kaj franca, la vortumo estas kelkloke tia, ke temas pri belaj vortoj kiuj tamen ne havas tian sencon ke ili povus esti tradukitaj.

La fina vortumo de la rezolucio, kiu tamen estas direktita, en sia nuna formo, pli al esperantistoj ol la ekstera mondo, estis lasita al komisiono pri la rezolucio. La rezolucio aperos aŭ en la fina numero de kongresa kuriero aŭ estos disdonata en papera formo antaŭ la fermo kaj dissendota kiel gazetara komuniko. Demandite pri la limhoro por kongresa kuriero, la redaktoro, Fabricio Valle, diris, ke li entute ne certas, ĉu efektive aperos la lasta numero, ĉar tiumomente ankoraŭ ne estis materialo por kuriero, eĉ ne unupaĝa.

Raportis: Jukka Pietiläinen

La demandoj aperitaj dum la programero Centra Oficejo respondas indikis, ke la kongresanoj ne spertas grandajn problemoj en la funkciado de UEA. La demandoj temis pri malgravaj aferoj kaj ne pri iuj apartaj problemoj.

Oni konstatis, ke la ĉi-jara kongreso tre verŝajne fariĝos plej malgranda post 1920, ĉar laŭ la ĵaŭda kongresa kuriero estis registrita ĝis 694 aliĝoj kaj apenaŭ antaŭvideblas ke la berna kongreso en 1939 kun 765 kongresanoj estos superita.

La malgrandecon de la kongreso kaŭzis laŭ Konstanta Kongresa Sekretario Clay Magalhães la neentuziasmo de brazilanoj, je kies pli amasa partopreno la Centra Oficejo esperis. Tial la kongreso fariĝas deficita, ĉar planoj estis parte faritaj por pli granda kongreso.

Fine de la kunsido iu brazilano atentigis, ke anstataŭ kulpigi brazilanojn necesus foje espori kion ordinaraj esperantistoj volus havi en kongresoj, povus esti ke kongresanoj volus ion alian. Osmo Buller, la ĝenerala direktoro, diris ke foje tiaj enketoj estas faritaj, kaj tamen plej multaj esperantistoj deziras tiajn UKoj, kiaj ili estas, kaj ke neniam ne povas krei tian programon, ke ĝi plaĉus al ĉiu, ĉar gustoj estas tiom malsamaj.

En la programero inter CO-anoj partoprenis ankaŭ kasisto Stanka Starčević, sed aparte al ŝi ne estis demandoj. En la komenco estis ĉ. 30 kongresanoj, sed dum la kunsido la kvanto kreksis ĝis prosimume 40.

En la komenco de la kunsido granda parto el la tempo estis uzata por diskuto pri poŝtmarkoj, kiujn daŭre eblas sendi al Centra Oficejo, kie ili estas vendata al filatelistoj kaj tiel kontribuas kelkcent eŭrojn jare al la enspezoj de UEA. En 1990-aj jaroj poŝtmarkoj kontribuis signife pli al UEA, ĉar tiam homoj senis paperajn leterojn pli ofte. Tamen uzitaj poŝtmarkoj, prefere kun siaj kovertoj, estas daŭre bonvenaj al CO kaj kontribuas finance al la asocio.

Krome la kongresanojn interesis apero de jarlibro ĉi-jare, agado en Afriko kaj  organizo de Universala Kongreso. Jarlibro aperis ĉi-jare du semajnojn pli malfrue ol pasintjare sed kelkaj kongresanoj jam ricevis ĝin kaj aliaj eble trovas ĝin hejme post la kongreso. La Jarlibron redaktis ĉi-jare Francisco Veuthey, al kiu estis pagita trimonata salajro pro tio, ĉar la oficisto, kiu jam dum dek jaroj redaktis jarlibron, Roy McCoy, emeritiĝis pasintjare.

Ankaŭ la luksa kongresejo estis kritikata, sed ĝin defendis la CO-anoj, unue ĉar UK bezonas iom alian, pli prestiĝan kongresejon ol malgranda renkontiĝo, kaj ke ofte la luksaj ejoj ne estas pli malmultekostaj. Ekzemple, ĉi-jare kiel klarigis Clay Magalhães, prezo kiun ofertis malpli luksa kongresejo, estis duoble pli alta. En Lillo atendeblas tiom granda kongreso, ke ne eblas organizi ĝin aliloke ol kie ĝi okazos, sed temas pri tute praktika, ne aparte luksa kongresejo.

En ĉi-jara kongreso la plej granda problemo, laŭ la demandoj, estas la manko de senpaga retkonekto. Kongresejo postulus de UEA 10 dolaroj po kongresano por senpaga retaliro, kaj CO opiniis tion neltenebla finance, sed tamen la kongresejo disdonas duonhoraj allirslipetoj, ŝajne senlime, kaj almenaŭ unu kongresano sukcesis ricevi senpagan aliron eĉ por la tuta semajno ĉar tio estas bezonas por organizo de reta trejnado de TEJO dum la kongreso. Tamen venontjare en Lillo ĉiu kongresano havos senpagan retaliron, kiun kongresejo mem donis.

Aperis ankaŭ demando pri okazigo de UK en Afriko kaj al tio respondis estrarano de UEA Stefan McGill, ĉar la decido apartenas ne al CO, sed al la estraro, ke verŝajne Afrika UK realiĝos iam inter 2020 kaj 2025, kaj jam antaŭ tio eblus organizi sinsekve kongresojn de TEJO kaj ILEI, eventuale en loko, en kiu poste estos planita la UK.

Al demando ĉu ne eblus premii landajn asociojn aŭ lokaj grupojn aŭ ĉefdelegitojn, kiuj plej aktive varbis, estis klarigita ke, ekzistas Trofeo Fyne, sed praktike ĝi funkciis bone nur dum kelkaj fojoj, kaj jam en 1990-aj jaroj ĝi ne plu funkciis tiel, ke ĝin ricevu ĉiun duan jaron al  landa asocio, kiu plej aktive kreskiĝis nombron de individuaj membroj de UEA, kaj kiu donu ĝin en sekva jaro al sia plej aktiva loka grupo.

Pasintjare ĝin ricevis la vjetnamia landa asocio, sed plejparte pro tio, ke la fondaĵo Canuto membrigis multaj vjetnamanojn. Nun membronombro kreskas en Ĉinio, sed plejparte pro sinjoro Trezoro, kiu varbis plurdekojn da membroj al UEA. Krome Trezoro proponis investi UEA-monon al Ĉina merkato per sia investa fondaĵo kaj promesis 10-procentan rento jare. Osmo Buller pretas esplori la proponon post ricevo de konkreta propono en retpoŝto.

Fine de la kunsido Osmo Buller dankis tiujn kongresanojn, kiuj ne estos venontjare en la kongreso, pro ilia kunlaboro, ĉar la venonta UK estas la lasta al kiu Osmo partoprenos kiel oficisto de UEA. La aliajn, kiuj partoprenos venontjare, li dankos tiam.

Dum ĵaŭdo en la kongreso okazis ankaŭ monda premiero de serba filmo pri Tibor Sekelj, Laŭ la spuroj de Tibor Sekelj, kiun filmis du junaj serboj en 2005, kiam ili vizitis lokojn kie Tibor Sekelj vizitis en Argentino, Ĉilio, Bolivio, Peruo kaj Brazilo.