En 1933 en Amsterdamo estis eldonita unu el la klasikaĵoj de la originala Esperanta literaturo: Metropoliteno de Vladimir Varankin. Post 90 jaroj la libro denove aperas samlande, nun en nederlanda traduko.

Vladimir Varankin, la aŭtoro de la romano Metropoliteno, lernis Esperanton kiel gimnaziano en 1919, kaj  en 1921 estis inter la fondantoj de Sovetrespublikara Esperanto-Unio (SEU). Kiam komenciĝis la granda purigo de Stalino en 1937, li baldaŭ estis arestita. Oni akuzis lin pri partopreno en elpensita spiona organizaĵo, kaj en oktobro 1938 li estis mortpafita.

Antaŭ tio en Amsterdamo en 1933 aperis lia ĉefverko, la romano Metropoliteno. La libro temas pri juna sovetia inĝeniero, sendita al Berlino fine de la 1920-aj jaroj por studi la konstruadon de metroo, kian oni planas en Moskvo.

William Auld en sia verko Vereco, distro stilo opiniis la romanon “unu el la plej maturaj kaj valoraj en Esperanto”. Li trovis la verkistan stilon de Varankin “nekredeble matura”. La lingvaĵon de la romano tamen forte influis la rusa lingvo. Tiurilate la verko estis iom reviziita en posta eldono, aperinta en Rusio en 1992.

La unua eldono en 1933 aperis ĉe la eldonejo EKRELO (Eldon-Kooperativo por Revolucia Esperanto-Literaturo), proksima al SEU. La eldonejo estis fondita en Lepsiko, sed en aprilo 1933 la nazia registaro detruis la laboristan Esperanto-movadon en Germanio kaj multaj aktivuloj estis arestitaj.

La eldonejo post tio revivis en Nederlando, kie ĝi funkciis dum iom da tempo, antaŭ translokiĝo al Moskvo, kie ĝi fine estis malfondita en 1936. La romano de Varankin publikiĝis dum la nederlanda periodo de EKRELO. Poste ĝi dum multaj jaroj restis elĉerpita, ĝis reeldono en Danio en 1977.

Post la disfalo de Sovetio, en Rusio aperis en 1992 tria eldono de la romano eĉ ĉe du konkurantaj eldonejoj – Sezonoj kaj Progreso. En la eldono de Sezonoj la plej evidentaj lingvaj fuŝoj estis korektitaj. La romano aperis ankaŭ en tradukoj rusa kaj angla, kaj partoj el ĝi estis tradukitaj ankaŭ al la germana.

Nun en la retejo de Esperanto Nederland elŝuteblas nederlanda traduko de la klasikaĵo. La redaktinto Bert de Wit rakontas, ke la afero maturiĝis dum kelkaj jardekoj.

– En la komenco de la okdekaj jaroj mi legis la duan eldonon de Metropoliteno, kaj mi opiniis la enhavon tre interesa, ĉar ĝi ŝajnis tute honesta priskribo pri la situacio tiama en Sovetio kaj Germanio, kaj ankaŭ la dialogoj impresis nature.

Bert de Wit tiam estis prezidanto de la laborista Esperanto-Asocio FLE. Ĉar li ŝatis la libron, kaj ĉar ĝin rekomendis William Auld, li petis alian aktivulon de FLE, A. Kooij-Van Holst, traduki kelkajn paĝojn por proponi la verkon al nederlandaj eldonejoj. Ŝi tamen tradukis multe pli ol kelkajn paĝojn.

– Ŝi estis tre bona Esperantistino, siatempe membro de ekzamena komitato, pensiita, kaj tajpis la tradukon per la kutima tajpmaŝino, kaj poste mi ricevis la tuton en dosierujo.

Tamen oni ne sukcesis veki la intereson de nederlandaj eldonejoj, kaj la manuskripto restis en subtegmento, kie Bert de Wit post sia emeritiĝo retrovis ĝin.

– Kiom da laboro farita de kamaradino Kooij! Mi sentis iom da kulpo ke estis mi kiu instigis ŝin al tiu laboro! Do, mi komencis retajpi la manuskripton por stoki ĝin en la komputilo. Tio okazis dum la kronvirusa periodo, kiam mi povis okupi min pri tiu tasko. Mi kelkfoje ŝanĝis la tradukon se ĝi ne estis tiel glata laŭ mia gusto, sed tio okazis nur kelkloke.

Poste la teksto estis enpaĝigita de Terry Vogelaar, juna Roterdama esperantisto kaj grafikisto, kiu krome aranĝis ĝian kovrilon. Nun la pdf-formata teksto troviĝas en la retejo de Esperanto-Nederland, kaj estas plano eldoni ankaŭ kelkajn presitajn ekzemplerojn, interalie por dissendi recenzajn ekzemplerojn al ĵurnaloj.

Libera Folio: Kial laŭ vi indas konigi originalan Esperanto-literaturon en ekstermovada medio?

– Laŭ mi indas diskonigi originalan literaturon en ekstermovada medio, ĉar ne-Esperantistoj ofte havas la ideon ke oni ne povas verki literaturon en Esperanto. Tial estas bone se oni tradukas literaturaĵojn. Tio forigas la ideon ke Esperanto estas io kio tute ne rilatas al la realo.

Tradukoj de beletraj verkoj origine verkitaj en Esperanto aperis dum diversaj epokoj. En la 1990-aj jaroj Willem Verloren van Themaat kompiladis bibliografion de tiaj tradukoj.

En artikolo aperinta en Fonto en februaro 1993 li ne tute surprize trovis, ke la plej multaj tradukoj el Esperanto estas faritaj al lingvoj parolataj en landoj, kie fortas la Esperanto-movado: la hungara, itala, pola, angla, franca, serbokroata, ĉina, japana kaj nederlanda.

Unu el la plej sukcesaj originalaj beletraj verkoj el traduka vidpunkto sendube estas Maskerado ĉirkaŭ la morto, membiografia romano de Teodoro Ŝvarc (verkista nomo de Tivadar Soros), kie li rakontas, kiel li kaj lia familio kiel judoj supervivis la nazian okupacion de Hungario. De post angligo de Humphrey Tonkin en 2000 kaj hungarigo de István Ertl en 2002, tradukoj aperis en almenaŭ dek lingvoj, kvankam foje el la angla.

Alia ofte tradukata Esperantlingva aŭtoro estas Vasilij Eroŝenko. Ĵus en la angla publikiĝis tricentpaĝa kolekto de liaj rakontoj, tradukitaj el Esperanto kaj la japana. Sekve aperis ampleksa artikolo pri Eroŝenko en la usona maldekstra periodaĵo Jacobin.

En pluraj lingvoj (almenaŭ la angla, hungara, pola, portugala, skota, skotgaela) aperis ankaŭ tradukoj de la ĉefverko de William Auld, La infana raso. La nederlandigon faris ĝuste Willem Verloren van Themaat.  Aperis krome antologioj de Esperanta poezio en diversaj lingvoj, kiel Ten Esperanto Poets in English Translation (1991), aŭ laste en la itala fare de Carlo Minnaja kaj Nicolino Rossi – kaj en la rusa, zorge de Mikaelo Bronŝtejn.

La apero de tradukoj ĉe grandaj eldonejoj, kiuj kutime ne interesiĝas pri Esperanto, sendube ofte dependis de hazardaj faktoroj. Ekzemple la grandan popularecon de Maskerado ĉirkaŭ la morto sendube kaŭzis ne nur la evidentaj literatura kaj historia valoroj de la verko, sed ankaŭ la fakto, ke ĝin verkis la patro de la konata financisto kaj mecenato George Soros.

En la finna en 1924, nur unu jaron post la originalo, aperis finna traduko de Abismoj de Jean Forge. Ĝin tradukis Aini Setälä, verkisto kaj tradukisto, kiu estis ankaŭ la edzino de la finna pionira esperantisto Vilho Setälä. La libro aperis en la prestiĝa eldonejo Otava, kie li laboris.

En 2017 Libera Folio povis raporti pri la apero de germana traduko de la originala romano Tur-strato 4 en Aŭstrio. Tiu eldono realiĝis pro la bonaj kontaktoj de loka esperantista librovendisto.

En 1992 en Poprad, Slovakio, eĉ okazis seminario por tradukantoj de beletro el Esperanto. Pri ĝi poste raportis la revuo Esperanto. Laŭ la artikolo verkita de István Ertl, ĉefan obstaklon al la laboro de la tradukantoj starigas la “malabundaj eldon-ebloj”.

Inter la rekomendoj de la seminario estis starigo de “strukturo de agentoj, kiuj distribuus informojn pri E-lingvaj eldonaĵoj, fiksus vendokondiĉojn, aranĝus eldonkontraktojn ks.”

Ŝajnas ke tiuj rekomendoj havis similan sorton kiel la plej multaj aliaj rekomendoj de similaj seminarioj.

La komitato de TEJO vigle debatis ĉu okazu IJK 2024 en Eŭropo aŭ Afriko kaj ĉu TEJO estas tro eŭropcentra. Oni diskutis ankaŭ, ĉu IJK okazu kune kun la UK, aŭ ĉu tio malfortigus la etoson de la renkontiĝo. Meze de la debato, unu el la tri kandidatoj, Burundo retiris sian kandidatiĝon. Oni nun decidos inter Tanzanio kaj Litovio.

Dum komitatkunsido de TEJO je la 4-a de marto, oni diskutis kie okazu IJK 2024. Tuj post la kunsido, la ĝenerala sekretario Tobiasz Kubisiowski petis la komitaton voĉdoni inter la tri kandidat-landoj: Burundo, Litovio kaj Tanzanio. La voĉdonado ne estis decida, sed celis nur montri al la estraro la opiniojn de la komitato. Malgraŭ ke eblis tuj voĉdoni, la ĝenerala sekretario petis, ke oni atendu ĝis la estraro sendos raporton pri la tri proponoj.

La proponoj provokis viglan diskuton en la komitato ĉu IJK devus okazi en Afriko, por ke TEJO estu malpli eŭropeca kaj pli tutmondeca. Lucca Lanzi, komitatano A por Brazilo, forte pledis ne okazigi IJK en Eŭropo, ĉar de post 2017 neniu IJK okazis ekster Eŭropo. Li rimarkigis ke unusola eŭropa lando, Nederlando, jam gastigis IJK dek fojojn, kiuj estas pli ol ĉiuj landoj ekster Eŭropo kune.

– Do, mi ege malĝojus se denove Eŭropo estus elektita, malgraŭ la ekzisto de du afrikaj opcioj. Kiun mesaĝon TEJO donos al la afrikanoj se ni elektos Litovion kiel la kongreslandon? Kion TEJO jam faris por la fizika afrika movado? Kaj kiujn bonajn kialojn afrikaj esperantistoj havus por esti membroj de TEJO se verŝajne la plimulto de ili neniam ĉeestos fizike iun IJK?

Utku Özdemir (komitatano A por Germanio) levis la plej grandan malavantaĝon de IJK en Tanzanio laŭ li.

– La risko perdi la propran sendependan identecon de nia organizo kaj de nia IJK. Ja estus granda avantaĝo ke ĉeestantoj povus ĝui ambaŭ eventojn samtempe kaj samloke, sed laŭ mi estus pli grave protekti la apartan etoson de IJK-oj kontraŭ ilia miksado.

Espoir Kasati, komitatano B, parolis favore al Tanzanio kaj klarigis kial laŭ li Tanzanio havas leĝojn kontraŭ samseksemo:

– Ĉiuj landoj sendube havas siajn leĝojn kaj la leĝoj de tiuj landoj rolas por defendi la valorojn de tiu lando, protekti ties popolon kaj zorgi ke ĝiaj kulturaj valoroj ne perdiĝu. Tio absolute ne atencas la personecon de kelkaj Esperantistoj, kia ajn estu ties doktrino aŭ kredo.

Multaj komitatanoj parolis pri la malfacileco de la decido, kaj Matheus Gamito (komitatano B) resumis la malavantaĝojn rilate al ambaŭ landoj:

– Unuflanke ni havas la eblecon de plia IJK en Eŭropo, kie sumiĝas preskaŭ 70 IJK-oj, multoble pli ol en ĉiuj aliaj kontinentoj kune, kio pruvus teruran, eŭropcentran tendencon de TEJO. Aliflanke, okazigi la IJK en lando kiu ne havas respekton al GLAT-aj rajtoj, povus endanĝerigi niajn samideanojn kiuj apartenas al tiu komunumo.

– Estas terura situacio, kiun mi profunde esperas ne plu sperti.

La estraro petis ke oni ne voĉdonu ĝis ricevo de la detaloj de la kandidatiĝoj, sed ĝi sendis tiujn detalojn nur la 10-an de marto, kiam ses tagoj da voĉdonado jam pasis. Oni rimarkis ke almenaŭ 13 homoj jam voĉdonis antaŭ ricevo de la raportoj.

Karina Oliveira (komitatano Ĉ) bedaŭris ke homoj voĉdonis sen la raporto kaj diris ke sen informoj, ”tiu voĉdonado ne sencas”. Ŝi demandis, ĉu indus simple forigi la voĉdonadon entute.

Òscar Hernández (komitatano A por Katalunio) konsentis ke ”la opinisonda voĉdonado povas esti nehelpa aŭ eĉ malhelpa se voĉoj ne baziĝas sur konkretaj informoj.”

Ŝajnis ke eĉ la prezidanto, Albert Stalin Garrido, dubis pri la valoro de la voĉdonado.

– Mi simple opinias la tanzanian aferon sufiĉe peza por mia mensa sano, ĉar estas tiom da polemiko ĉirkaŭ ĝi. Mi supozas, ke voĉdonigi la komitaton tiel baldaŭ, dum la temo, kun la lastminuta propono pri kongresado en Tanzanio, ankoraŭ ne estas tute matura, fine ne estas tre saĝa ideo.

La situacio draste ŝanĝiĝis meze de la voĉdonado, kiam Gilbert Niyukuri, komitatano A por Burundo, anoncis ke Burundo retiris sian kandidatiĝon kaj subtenas Tanzanion.

Oni sugestis ke IJK povus okazi en Tanzanio, sed ne dum la sama semajno kiel UK.

Sed estrarano Tyron Surmon klarigis ke tio ne eblas, ĉar la Kongresa Fako de UEA pretas helpi organizi IJK nur, se ĝi okazas samtempe kiel la UK. Li skribis ke ĉar multe pli da homoj iros al la UK ol al la IJK, la IJK-anoj ”certe estos forglutitaj.” Li proponis ke ĉar UK havos junularan programon ajnakaze, TEJO subtenu ĝin sed okazigu la IJK en Litovio.

Lucca Lanzi el Brazilo estis unu el la plej fortaj subtenantoj de IJK en Afriko, sed li agnoskis ke li skribis antaŭ ol li ricevis la raportojn pri la kandidatoj. Li konfesis ke li ”opiniis sen klaraj informoj”. Post studado de la raporto, li konsentis pri la kritikoj kontraŭ Tanzanio.

– Se ne eblas okazigi IJK en Tanzanio antaŭ aŭ post la UK, mi sincere ne certas ĉu estus bone por TEJO havi nian kongreson kiel junularan programon de UK. Mi ne multe ŝatis la proponon de Tanzanio, mankas pluraj informoj, kaj mi dubas ke UEA facile donos pliajn detalojn al TEJO.

Finfine, la 14-an de marto, la voĉdonado finiĝis. Laŭ la ne tre klara voĉdon-sistemo de TEJO la rezulto estis, ke Tanzanio kaj Litovio estis egale preferataj (10 voĉdonoj por ambaŭ landoj) kaj ambaŭ estas preferataj al Burundo. Egalecrompanto decidis ke Tanzanio gajnis la voĉdonadon.

Ne certas kiom da homoj voĉdonis ne leginte la raporton aŭ antaŭ la retiriĝo de Burundo. Pro tio, ne klaras ĉu la opinio-sondado helpos gvidi la estraron en la decido.

Robert Nielsen

Estonte nur tiuj, kiuj jam scias la anglan, povos lerni Esperanton per Duolingo. La kursoj de Esperanto en la franca, hispana kaj portugala malaperis en la retejo, kaj la longe preparita kurso de Esperanto en la ĉina neniam estis funkciigita.

Laŭ informoj, kiuj unue aperis en la Telegram-kanalo Agadujo, la kursoj de Esperanto en la franca, hispana kaj portugala malaperis pro decido de Duolingo ne plu akcepti novajn lernantojn. Tiuj, kiuj komencis la kursojn, provizore povos plu lerni, sed la kursoj ne estos ĝisdatigataj.

Ruth Kevess-Cohen, iama gvidanto de la teamo de la unua, anglalingva Esperanto-kurso de Duolingo, citas oficialan respondon, kiun ŝi ricevis de la entrepreno:

Duolingo lastatempe decidis haltigi la evoluigon de la kursoj Esperanto <  portugala, franca kaj hispana.

Ni volas fokusi niajn energion kaj rimedojn al plibonigo de niaj nunaj kursoj. Ĝis nun tiuj tri kursoj ricevis tre malaltan interesiĝon kompare kun aliaj kursoj en la platformo, kaj ni ne vidas realisman vojon subteni ilin, almenaŭ en la nuna tempo. Bonvolu noti, ke ĉi tiu decido ne estas definitiva, kaj ke ni rekonsideros nian liston de kursproponoj ĉiujare.

Ni scias, ke ĉi tiu estas peza decido, ĉar la kursoj postulis grandan kvanton da laboro de multaj homoj, inkluzive kursajn kontraktulojn kaj Duojn [volontulojn], kaj ĉar Duolingo strebas proponi vastan gamon da lingvoj inkluzive Esperanton (kaj ni plu proponos Esperanto < angla).

En la praktiko tio signifas, ke dum la antaŭvidebla estonteco eblos lerni Esperanton ĉe Duolingo nur pere de la angla lingvo. Tio signifas ankaŭ, ke la laboro de multaj volontuloj, kiuj okupiĝis pri la Esperanto-kursoj, grandparte estas forĵetata.

La kursoj en aliaj lingvoj ol la angla ne tuj malaperos, sed novaj lernantoj ne plu povos registriĝi en ili. Tiuj, kiuj ne jam registriĝis, estas nun aŭtomate plusendataj al la anglalingva kurso.

Granda ŝanĝo en la koncepto de Duolingo okazis jam antaŭ du jaroj, kiam la entrepreno ĉesis uzi volontulojn en evoluigo de novaj kursoj kaj iĝis plene komerca entrepreno.

Ĝis tiam, dum preskaŭ dek jaroj, volontuloj havis gravan rolon en la ellaborado de novaj kursoj, interalie la kursoj pri Esperanto. Nun Duolingo volas koncentriĝi je tiuj kursoj, per kiuj ĝi povas gajni monon.

Pasintjare Duolingo krome anoncis, ke malaperos ĝiaj diskutforumoj por specifaj kursoj, inter ili ankaŭ la aktivan esperantlingvan forumon.

La unua Esperanto-kurso en Duolingo, tiu en la angla, estis lanĉita la 28-an de majo 2015. La dua kurso, tiu en la hispana, estis lanĉita fine de 2016, kaj la tria, portugallingva kurso de Esperanto aperis en majo 2018.

Kurso de Esperanto por ĉinlingvanoj estis anoncita pasintjare kaj devis iĝi alirebla en junio 2022, sed neniam aperis.

‒ Tiu kurso ne estos eldonita de Duolingo, bedaŭrinde. Neniu plu prilaboras ĝin… Ŝajnas, ke la firmao ne konsideras tiun kurson sufiĉe grava por pagi homojn trakti ĝin. Duolingo ne plu permesas volontulan laboron, Ruth Kevess-Cohen tiam klarigis al Libera Folio.

La portugallingva kurso de Esperanto laŭ informo en la retejo de Duolingo havas nun 144 000 aktivajn lernantojn. Tio laŭ la entrepreno do estas “tre malalta interesiĝo kompare kun aliaj kursoj en la platformo” – alivorte, la kvanto de lernantoj ne sufiĉas por doni al Duolingo la deziratan profiton.

La anglalingva kurso de Esperanto nun havas 316 000 aktivajn lernantojn, laŭ informo en la retejo. Momente tio ŝajnas sufiĉi por certigi profiton, ĉar oni ne anoncis fermon de tiu kurso.

En la retejo Reddit la uzanto Verdasuno argumentas, ke esperantistoj devas mem zorgi pri retaj kursoj de Esperanto, ĉar profitcelaj firmaoj evidente ne pretas tion fari:

– Oni ne plu povas fidi al Duolingo, Esperanto ne plu gravas por la kompanio. Estas nur iom da tempo antaŭ ol Esperanto malaperos el Duolingo por ĉiuj, krom anglalingvanoj.

“Ukrainio kaj japana magnato dividas Esperantujon”. Tiu estas la titolo de dupaĝa artikolo ĵus aperinta en la nederlanda dusemajna gazeto Argus. La atenton de la aŭtoro vekis strange sektecaj anoncoj pri Esperanto en la prestiĝa germana gazeto Die Zeit.

La konata nederlanda ĵurnalisto Theo Dersjant tre surpriziĝis, kiam li vidis la anoncon de Etsuo Miyoshi pri Esperanto en la germana gazeto Die Zeit, li rakontas al Libera Folio. La anonco impresis lin, sed ne en la celita maniero. Li opiniis ĝin sekteca.

– Kiel ĵurnalisto, mi volis kompreni, kiu estas malantaŭ ĉi tio. Tio ne videblis en la anonco. Estis retadreso, www.esperanto.net. Ĝi apartenas al Universala Esperanto-Asocio. Sed ili havis nenian rilaton al la anonco. Tio ŝajnis stranga.

Aldone mirigis lin, ke granda parto de la anonco temis pri Etsuo Miyoshi mem.

– Se vi estas japana filantropo kiu volas antaŭenigi Esperanton, kial fari anoncon, en kiu eble duonon de la spaco okupas vi mem, via infanaĝo kaj via rulseĝo. Tio ja neniel rilatas al Esperanto. Ĉio ĉi estas stranga, estiĝas multaj demandoj, kaj tial mi komencis fari telefonvokojn.

Libera Folio: Kiel vi kredas, ke ordinaraj legantoj reagas al ĉi tiuj anonco, se ili entute reagas?

– Honeste dirite, ne funkcias, se oni devas legi la anoncon kvar aŭ kvin fojojn antaŭ ol oni komencas kompreni, kion ili volas. Tio estas la unua afero. La dua afero estas, se mi estus persono, kiu povus interesiĝi pri Esperanto, kien mi iru? Kion mi faru? Mankas konkreta propono. Tion mi trovis tre frapa.

Kiam Theo Dersjant komencis esplori la aferon, li trovis interalie la artikolon de Libera Folio pri la anonckampanjo, kiun li povis legi helpe de reta tradukilo. Li trovis trafa la opinion de Osmo Buller, la antaŭa ĝenerala direktoro de UEA, kiu estis citita en la artikolo.

– Li diris ke ĝi pensigas pri sekto. Kaj mi opinias ke tio estas tre bona priskribo. Tiu estas la impreso: iaspeca sekto.

Liaj pluaj esploroj kondukis lin al Lu Wunsch-Rolshoven:

UEA plusendas la demandintojn pri la anonckampanjo (”Ni havas nenion por fari kun ĝi”) al Lu von Wunsch-Rolshoven, ”pressesprecher” [gazetara parolisto] de Germana Esperanto-Asocio. Li informas, ke temas pri kampanjo en germanaj (Die Zeit, Frankfurter Allgemeine Zeitung), francaj (Le Monde kaj Les Echos) kaj polaj gazetoj. La tutpaĝaj anoncoj estos sesfoje ripetataj dum la venontaj semajnoj. Li agnoskas trovi ilin iom nefeliĉaj. ”Se mi mem havus centmilon je dispono, mi ne farus en tiu ĉi maniero. Temas pri privata iniciato de iu, kiu entuziasmas pri Esperanto.” Kaj: ”La celo de la kampanjo efektive ne estas tre klara.”

Unu-du minutojn post la telefoninterparolo la ”pressesprecher” retelefonas. ”Jes, vidu, fakte mi volus peti vin teni min iomete en ombro. Ja iom nefeliĉe, sed mi estas ankaŭ privata sekretario de Etsuo Miyoshi, mi helpis lin realigi la anonckampanjon. Kiel gazetaristo de la germana asocio kaj kiel privata sekretario de Miyoshi mi estas en iom malfacila situacio.”

Responde al demando de Libera Folio, Lu Wunsch-Rolshoven konfirmas, ke li nun havas la taskon de privata sekretario de Etsuo Miyoshi, kiun antaŭe prizorgis Atilio Orellana Rojas. Lu Wunsch-Rolshoven ne vidas problemon en tio, ke li samtempe estas gazetara respondeculo de Germana Esperanto-Asocio:

– Mi faras ambaŭ taskojn. Kaj mi ne vidas konflikton, nek nun, nek poste.

Krome laŭ Lu Wunsch-Rolshoven ne veras, ke li helpis aranĝi la anonckampanjon, kiel asertas la nederlanda artikolo:

– Mi ne povas imagi, ke ion tian mi diris, ĉar simple ne estas tiel. Mi eklaboris fine de januaro, tiam la kampanjo estis taskigita.

En sia artikolo Theo Dersjant raportas ankaŭ pri la ekonomiaj problemoj de UEA kaj la decido vendi la domon en Nieuwe Binnenweg 176:

Direktoro Martin Schäffer de UEA sciigas, ke “restrukturado” de la laboro de lia organizaĵo – pli da laboro per interreto – kondukis al tio, ke la oficejo iĝis tro granda. “Ni havis deficitojn inter 2016 kaj 2019, sed ekde 2020 ni denove notas nigrajn ciferojn.” Dum la pasintaj jaroj la personaro jam estis reduktita. “Mi ne ekskludas, ke ni plu tenos malpli grandan oficejon en Roterdamo.”

Pro informoj de Libera Folio, Theo Dersjant ekinteresiĝis ankaŭ pri la konfliktoj ĉirkaŭ la prezidanto de Rusia Esperanto-Unio, kiu volas likvidi la ukrainan ŝtaton, kaj la ĉefdelegito de UEA en Rusio, kies Facebook-konto deliris pri usonaj nazioj en Ukrainio.

En la artikolo li demandas al Duncan Charters, ĉu la deziro likvidi landon ne estas kontraŭa al la idealoj de la Esperanto-movado, kaj ĉu ne estas problemo, ke la redaktoroj de la oficiala revuo de UEA troviĝas en lando kiu limigas la liberecon de la gazetaro.

Charters respondas, ke la redaktoroj de la revuo estas tre profesiaj kaj “neniam provis influi la legantojn”:

– Aliaj organizaĵoj elektis en tia kazo nomi superan ĉefredaktoron el alia lando, sed tion ni malakceptis. Kvankam en la Esperanto-movado ekzistas diversaj opinioj pri la afero, neniam estis farita formala alvoko por forpreni la eldonaĵon de la redaktoroj. Kun tiu starpunkto ni fakte subtenas “freedom of expression” [liberecon de esprimado], ankaŭ en Rusio.

Charters argumentas, ke la prezidanto de REU neniam postulis la likvidon de Ukrainio, nur la likvidon de la sendependa ukrainia ŝtato:

– Tio efektive laŭ iuj estas malaprobenda, sed ĝi konformas al la linio de la rusa registaro.

La gazeto Argus aperas nur surpapere, sed Theo Dersjant aperigis la tekston ankaŭ en sia Facebook-paĝo.

La decido pri la loko de la venontjara IJK estis prokrastita, ĉar UEA lastmomente proponis, ke TEJO organizu ĝin en Tanzanio samtempe kun la UK. Tamen eĉ ne venis invito de Tanzanio. Laŭ la jara raporto de TEJO la asocio havas 50 landajn sekciojn. El tiuj 32 ŝajnas ne plu aktivi. 

Dum reta kunsido de la komitato de TEJO la 4-an de marto la TEJO-prezidanto Albert Stalin Garrido raportis pri la planoj por IJK 2024. Li rakontis ke venis kandidatiĝoj de Burundo kaj Litovio, du landoj kiuj neniam antaŭe gastigis la kongreson. Li intervjuis la teamojn de la du landoj kaj raportis ke ambaŭ havis fortan proponon. 

La estraro planis decidi dum kunsido je la 26-a de februaro sed en tiu tago subite aperis nova propono de la kongresa fako de UEA, kiu nun estas prizorgata de la organizaĵo E@I en Slovakio. La propono estis ke IJK okazu en Aruŝa, Tanzanio, dum la sama semajno kiel la UK. Kiam la kongresa fako kontrolis ĉu Aruŝa estus taŭga por UK, ŝajnas ke ili trovis lokon kie ankaŭ IJK povus okazi. 

Garrido diris ke la propono povus krei “komplikaĵojn”, ĉar Tanzanio ne kandidatiĝis por IJK, do tiu povus esti malrespekto al la aliaj kandidatoj. Oni diris al li ke Burundo subtenos la kandidatiĝon de Tanzanio, sed Burundo ne konfirmis tion al li. 

Komitatano B Josuo Maro atentigis ke samseksemo estas kontraŭleĝa en Tanzanio kaj “homoj estas eĉ mortigataj pro tio”. Pro tio li ne aprobus okazigi IJK en la lando. Alex Monaghan (komitatano B) diris ke kiel GLAT-ulo li ne riskos sian vivon por iri al kongreso.

(GLAT – gejoj, lesboj, ambaŭseksemuloj kaj transgenruloj.)

Garrido respondis ke li havas personajn hezitojn pro tiu problemo kaj li ne volas endanĝerigi iun kongresanon. Samseksemeco tamen estas kontraŭleĝe ankaŭ en Burundo. 

Michel Boris Mandirola (komitatano Ĉ) diris ke oni konsideru la situacion ne nur kiel problemon sed ankaŭ kiel oportunon, ĉar progresemaj homoj povus konvinki kontraŭglatulojn. Eble se ili amikiĝus kun glatuloj, ili ne plu havus negativajn opiniojn kaj ŝanĝus sian vidpunkton.  

Vicprezidanto Tyron Surmon diris ke kiel gejo li komprenas la timojn, sed Togolando ankaŭ havas leĝojn kontraŭ samseksemo, kaj IJK 2017 okazis tie senprobleme. Li aliflanke avertis ke IJK povus perdi sian identecon se ĝi okazu samtempe kaj samloke kiel UK. Garrido siaflanke diris, ke IJK riskas iĝi la junulara programo de UK se ĝi okazus samtempe kaj samloke. 

Estrarano Patricio Iglesias atentigis ke IJK ne okazis ekster Eŭropo ekde 2017 kaj pro tio oni riskas ke junuloj en neeŭropaj landoj perdos intereson kaj vidos TEJO-n kiel organizaĵon nur por eŭropanoj. Garrido konsentis ke okazigi UK kaj IJK en Afriko estus granda simbola paŝo por la komunumo. Sed li ankaŭ diris ke oni devas pripensi la financan flankon ĉar la pasinta IJK en Afriko estis malprofita kaj TEJO nun estas en “fragila financa stato.”  

Kelkaj kompromisoj estis sugestitaj, ekzemple okazigi IJK en Aruŝa, sed la semajnon antaŭ aŭ post UK, organizi viglan junularan programon por UK, sed havi IJK en Litovio – aŭ okazigi IJK en Burundo, kiu estas najbara lando al Tanzanio. Tamen la distanco inter Aruŝa kaj Buĵumburo estas pli ol mil kilometroj kaj vojaĝo laŭ Google-mapoj daŭrus dek ses horojn. 

Oni ne decidis pri la loko de la IJK dum la kunsido, anstataŭe oni petis pli da informo kaj starigis opinisondadon inter komitatanoj pri preferataj lokoj. 

La komitato krome aprobis la jarraporton, laŭ kiu en 2022 TEJO havis 1 068 individuajn membroj kaj 50 landajn sekciojn. Mandirola levis la fakton, ke nur 16 landaj sekcioj nomumis komitatanon A por reprezenti sin kaj demandis kiom da landaj sekcioj nun dormas.

Tobiasz Kubisiowski, la Ĝenerala Sekretario agnoskis ke kelkaj landaj sekcioj estas malaktivaj sed li ne scias la precizan nombron. La estrarano respondece pri landa agado, Patricio Iglesias agnoskis ke:  

– Mi konscias ke estas grava problemo por TEJO ke ni havas tro multe da surpaperaj sekcioj. 

Baldaŭ aperos KODEJO, la raporto de ĉiuj landaj sekcioj al TEJO pri sia agado. Surmon diris, ke oni povos uzi tiun por kalkuli kiom da landaj sekcioj estas aktivaj. 

– En tiu enketo, 18 landaj sekcioj plenumis ĝin, do mi pensas ke ni povas pli-malpli supozi ke estas 18 aktivaj landaj sekcioj de TEJO.

Robert Nielsen

La Universala Kongreso de Esperanto en 2024 okazos en Arusha, Tanzanio. Tion decidis la estraro de UEA. Tio estos la unua Universala Kongreso en Afriko. La plano kongresi en Tanzanio estas kritikata interalie de Ligo de Samseksamaj Esperantistoj.

La decido pri la loko de la Universala Kongreso 2024 estis nekutime malfrue, sed ne prezentas grandan surprizon – jam de longe la estraro de UEA strebas aranĝi Universalan Kongreson en Afriko.

La invitanto estas la plej nova landa asocio de UEA, Esperanto-Asocio de Tanzanio (EATA). Ĝia aliĝpeto estis akceptita de la komitato de UEA antaŭ sep monatoj, dum la Universala Kongreso en Montrealo.

UEA pli frue jam havis landan asocion en Tanzanio, kun la nomo Tanzania Esperanto-Asocio (TEA). Ĝi tamen ĉesis aktivi antaŭ multaj jaroj. La nova asocio EATA estis fondita en decembro 2019, parte de aktivuloj de la antaŭa asocio. Ĝia aliĝo al UEA daŭris, ĉar UEA ne povis akcepti la originan statuton.

La fine akceptita versio de la statuto laŭvorte ripetas la formulojn en la statuto de UEA pri neŭtraleco kaj respekto al homaj rajtoj. Samtempe EATA sin devigas sekvi ĉiujn leĝojn de Tanzanio, kio evidente estas nepra kondiĉo por ke la asocio povu funkcii.

Kritikantoj de la plano kongresi en Tanzanio tamen atentigas, ke la leĝoj de Tanzanio konfliktas kun baza respekto al homaj rajtoj, ĉar la rajtoj de samseksemuloj estas severe limigitaj. La puno por seksumado de viraj aŭ virinaj paroj en Tanzanio estas tutviva malliberigo. Laŭ enketo de 2007, 95 procentoj el tanzanianoj opinias, ke samseksemo ne estu akceptita de la socio.

La decido kongresi en Tanzanio laŭ la kritikantoj tial malrespektas unu el la longe aplikitaj kriterioj de UEA pri taŭgeco de kongreslando.

En novembro 2022 okazis malferma reta renkontiĝo kun Fernando Maia pri la UK-planoj por 2024. Dum la kunsido reprezentantoj de Ligo de Samseksamaj Geesperantistoj atentigis pri la riskoj. Jam pli frue LSG oficiale petis al UEA, ke oni ne okazigu Universalan Kongreson en lando, kie GLAT-uloj riskas enprizonigon.

En intervjuo de Libera Folio en aŭgusto 2022 Osmo Buller, antaŭa ĝenerala direktoro de UEA, forte kritikis la proponon kongresi en Tanzanio:

– Ne necesas, ke la homrajta situacio estu ideala, sed ke la programo de UK povu esti libere kunmetebla kaj realigebla kaj ĉiuj fakaj asocioj povu libere kunveni. Estus skandalo, se UK estus asignita al Tanzanio. Tiam LSG devus fari siajn konkludojn, ĉar temus pri malrespekto de ĝia kunlabora kontrakto kun UEA.

Universala Kongreso en Afriko aperis en la planoj de UEA antaŭ multaj jaroj. Laŭ ĵusa gazetara komuniko, la estraro de UEA per sia decido ”plenumas devon de la Asocio, kiu en la pasinta jardeko deklaris la okazigon de UK en Afriko kiel strategian elementon por UEA”.

Jam en la komenco de la 1980-aj jaroj oni serioze konsideris okazigi Universalan Kongreson en Afriko. Oni planis ĝin por la jaro 1990, eventuale por Abiĝano en Eburbordo. Tamen fine la ideo tiam estis forlasita, kaj post 1987 ne plu aperis en la diskutoj de la estraro.

Post la rezigno pri UK en Afriko aperis malpli ambicia ideo pri Afrika Kongreso kaj la unua okazis en Togolando jarŝanĝe 1990-91, kun partoprenantoj ankaŭ de aliaj kontinentoj.

La ideo de Universala Kongreso en Afriko ankaŭ ne aperas en la strategia laborplano de UEA por la jaroj 2001–2010, nek en la ”Strategia vizio” de 2012 aŭ la strategia laborplano por la jaroj 2013–2017. Pli novan strategian laborplanon UEA tute ne havas. Do almenaŭ en siaj oficialaj strategiaj dokumentoj UEA ŝajne ne deklaris okazigon de afrika UEA ”strategia elemento”.

Aliflanke la strategiaj dokumentoj ja plenas de multaj aliaj ”strategiaj elementoj”, kiuj neniam estis realigitaj.

Antaŭ unu jaro komenciĝis la grandskala rusia invado de Ukrainio. Multaj ukrainiaj esperantistoj estis rekte trafitaj de la milito – vivis sub rusia okupacio aŭ fuĝis de siaj hejmoj al aliaj partoj de la lando aŭ eksterlanden. En Rusio la prezidanto de la landa asocio gratulas ĉiujn rusiajn batalantojn.

La 24-an de februaro 2022 komenciĝis la grandskala atako de Rusio kontraŭ Ukrainio. Kelkajn tagojn poste Libera Folio intervjuis la esperantiston Ihor Jasinskij, kiu fuĝis de la urbo Ĥarkiv al Nederlando.

– Mi proponis min por la teritoria defendo, sed oni diris ke mi jam estas tro maljuna. Mi estas 64-jara, kaj oni akceptas ĝis 60. Al mi jam tedis sidi sub la tero kaj atendi bombon, li tiam rakontis.

Nun li loĝas en Amsterdamo kaj trovis laboron en granda manĝodeponejo.

– Nun mi kontaktas nur foj-foje kun lokaj esperantistoj en Amsterdamo. Okaze de la trista datreveno mi pensas ke, certe, Ukrainio ne estis tre  bone preparita por la invado sed ankaŭ la helpo estis ne rapida kaj ne tre signifa, bedaŭrinde, li diras.

Natalia Ivanova en Kijivo rakontas, ke la plej multaj esperantistoj restas en Ukrainio, kaj dum la milito daŭre restas en kontakto unu kun la alia.

– Ni ege maltrankvilis kiam ni dum monato ne povis kontakti Ivan en la urbeto Dimer en la regiono de Kijivo. Dimer estis okupita, li loĝis tie dum monato sen elektro kaj akvo, li renkontis la okupantojn, ili venis al la loĝejo kaj serĉis tie “Bandera”, se vi aŭdis tiun nomon. Sed tamen kiam la urbo estis liberigita, haleluja, Ivan restis viva kaj havis tiun barbon teruran, tre similis al Zamenhof.

Alia esperantisto, Svetlana, estis sub okupacio en la regiono de Ĥarkiv, rakontas Natalia Ivanova.

– Ŝi trovis tie sian vunditan amikinon kaj okupiĝis pri tiu vundo. Estis terura afero, ĉar komenciĝis gangreno. Ili telefone kontaktis kun kirurgo kiu diris ke necesas ĉion fortranĉi. Ŝi rakontis al mi ke ŝi ploris kaj tranĉis, ĉar ŝi simple devis tion fari. Poste iu tute freneza volontulo sukcesis alveturi kaj ili venis al Ĥarkivo. La vundita virino restis viva kaj ĉio nun estas en ordo pri ŝi.

Svetlana kune kun sia filino venis al Kijivo kaj dum iom da tempo loĝis tie. Poste, kiam komenciĝis la amasa bombado de elektra infrastrukturo kaj la regiono de Ĥarkivo jam estis liberigita, ŝi reveturis tien, Natalia Ivanova rakontas.

– Ŝia loĝejo ĉi tie estas en la naŭa etaĝo kaj ĉio estas dependa de elektro. Se ĝi estas, ĉio estas en ordo. Se ne estas, la lifto ne funkcias, ne eblas ion prepari por la manĝo kaj estas terure malvarme. Ili revenis al la privata domo en Balakleja en la regiono de Ĥarkiv, tie estas pli-malpli normale.

Natalia Ivanova mem en la komenca fazo de la milito fuĝis al okcidenta Ukrainio, sed revenis al Kijivo, kiam la ĉirkaŭa regiono estis liberigita.

– Komence estis terura timo kaj tuta senforto, konstanta maltrankvilo pri parencoj, amikoj, soldatoj, konatuloj, maldeziro manĝi kaj nekapablo dormi. Dum la unua semajno de la milito mi perdis 5 kilogramojn. Nun apetito revenis, sed ekdormi restas problemo.

– Mi trovis por mi stimulon por vivi kaj esti necesa kaj vivi ĝis la venko: mi ĉiutage veturas al volontula organizaĵo, kie homoj okupiĝas pri multaj aferoj por subteni nian armeon. Persone mi plektas kamuflajn retojn.

Almenaŭ du esperantistoj servas en la ukraina armeo. Neniu ukraina esperantisto ĝis nun pereis rekte pro la milito, Natalia Ivanova diras.

– Esperantistoj en Ukrainio ne multas, kaj estas plejparte maljunaj homoj. En vilaĝo apud Buĉa estis unu esperantisto kiu tie travivis la okupacion, sed pri ŝi ĉio estas en ordo.

En Rusio multaj esperantistoj ŝajnas subteni la militon kontraŭ Ukrainio. Tiuj, kiuj ĝin ne subtenas, ĉefe silentas, ĉar malsilentado povus konduki al seriozaj sekvoj.

La 23-an de februaro la prezidanto de Rusia Esperanto-Unio, Aleksandr Lebedev, atentigis la rusiajn esperantistojn okaze de grava nacia festotago:

Hodiaŭ nia lando festas Tagon de defendanto de la Patrujo. Okaze de la festo mi gratulas ĉiujn, kiuj iam servis aŭ nun servas en nia armeo kaj floto, kaj unuafoje tiujn, kiuj batalas por Rusio ĝuste nun. Mi gratulas ankaŭ laborantojn de armilindustrio kaj ĉiujn aliajn, kiuj klopodas por nia armeo en sia laborkampo. Gloron al vi ĉiuj, fortunon kaj venkojn!

Evidente ne nur rusiaj esperantistoj simpatias kun la agado de la regantoj en Kremlo. Iu usona esperantisto eĉ decidis translokiĝi al Rusio jam post la komenciĝo de la milito, laŭ informo de Andrej Grigorjevskij en retpoŝta listo de rusiaj esperantistoj:

En Peterburgo aperis usona e-isto, kiu decidis migri al Rusio. Fluge li atingis Helsinkon, de tie buse veturis al Peterburgo. Peterburganoj renkontis lin, loĝigis, helpis pri la unuatempa adapiĝo. Li nomas sin rusmaniere “David Ivanovich” aŭ mallonge Dave. Li planas ekloĝi ie en Volgio, preferinde en Saransk (pri kiu li legis kiel la plej ekologie pura rusia regiona centro).

Libera Folio trarigardis la lastajn 14 numerojn de la revuo Esperanto. Montriĝis, ke la oficiala organo de UEA preskaŭ plene silentas pri la plej gravaj okazaĵoj en la asocio: la sorto de la Centra Oficejo, la biblioteko kaj la libroservo. Ankaŭ pri la milito en Ukrainio ne aperis eĉ unu vorto.

Laŭ la gvidlinioj de UEA pri la oficiala organo de la asocio, ĝi devas unuavice prezenti ĝustan, ĝisdatan kaj inspiran bildon pri la agado kaj strategio de UEA, informi precize kaj akurate pri grandaj movadaj evoluoj, kaj provizi senpartian kaj altnivelan forumon por movadaj diskutoj.

La plej gravaj strategiaj decidoj de UEA dum la lasta tempo temas pri la sorto de la Centra Oficejo, Biblioteko Hector Hodler kaj la libroservo de la asocio. El tiuj tri grandaj demandoj unu nun ŝajnas solvita: la ĉefa parto de la biblioteko de UEA ŝajne estos transdonita al Pola Nacia Biblioteko en Varsovio, kiel povis raporti Libera Folio en januaro.

Tiu, kiu legas la oficialan revuon de UEA, aŭ la gazetarajn komunikojn de la asocio, tamen ĝis nun nenion povis ekscii pri la sorto de la biblioteko. Same aperis neniuj artikoloj en la revuo Esperanto pri la progreso de la planata vendo de la domo en Nieuwe Binnenweg 176 aŭ pri la planata transdono de la libroservo al Slovakio.

Tio malmulta, kio legeblas pri la menciitaj temoj, troviĝas en kelkaj malkonkretaj frazoj en ampleksaj ĝeneralaj artikoloj de prezidanto Duncan Charters pri ”strategio” kaj ”progreso”, kaj en la estrara raporto.

Tiel, en januaro 2022, preskaŭ kvarpaĝa artikolo de Duncan Charters kun la titolo “Kio estas progreso por UEA”, enhavas la jenajn preterpasajn menciojn: ”Ni ne hezitis proponi historiajn ŝanĝojn pri la Centra Oficejo por pli efike servi. Ni ankaŭ aktive konsideras novan lokon por la libroj de Biblioteko Hodler, sen findecido.” Jen ĉio – tiel aspektas progreso por UEA.

En la februara numero aperas nenio. En la marta numero Duncan Charters en artikolo pri ”Strategia planado – pliaj paŝoj” skribas jene:

La Ĝenerala Direktoro kaj la Estraro post detala esplorado venis al la konkludo ke unu logika paŝo en la nunaj cirkonstancoj estus vendo de la Asocia domo troviĝanta en Roterdamo ĉe Nieuwe Binnenweg 176. Ege signifa evoluo.

Li plue rakontas, ke kvankam la estraro mem rajtus fari la decidon, oni decidis lasi la komitaton voĉdoni pri la afero.

La decido estos vojmontra por la estonta rolo de la Asocio en la diskonigo kaj antaŭenigo de Esperanto, kaj ĝia libereco utiligi la plej flekseblajn modernajn rimedojn por atingi celojn neniam ĝis nun atingitajn.

Tamen nenie en tiu aŭ alia numero la revuo aperas raporto pri la komitata diskuto, dum kiu la afero estis pritraktita, nek pri la voĉdonrezulto.

Ankaŭ la gazetaraj komunikoj de UEA nenion rakontas pri la afero. La 14-an de februaro 2022, la tagon post la fino de la voĉdonado pri la vendo, UEA anstataŭe komunikas: ”Elektitaj (sen baloto) 4 komitatanoj B de UEA”. Tri tagojn poste UEA komunikas: ”Noto pri trompo-provoj per Esperanto: esperantistoj restu atentaj”.

La 24-an de februaro 2022 komenciĝis la plenskala atako de Rusio kontraŭ Ukrainio. Ĝi atendeble kondukis ankaŭ al akra disputo en Esperantujo, kiam la prezidanto de Rusia Esperanto-Unio publike subtenis ”likvidon” de la nuna ukraina ŝtato, dum la Facebook-konto de la ĉefdelegito de UEA en Rusio deliris pri ”usona naziismo en Ukrainio”.

La ĉefdelegito de UEA pro tio perdis sian postenon, dum la prezidanto de REU perdis sian studrajton ĉe Interlingvistikaj Studoj de Universitato Adam Mickiewicz. Pri nenio el ĉio ĉi raportis la revuo Esperanto, nek la gazetaraj komunikoj de UEA.

Legantoj de la revuo tamen povis diveni, ke io speciala okazas en Ukrainio, ĉar ekde aprilo aperadas en Oficiala Informilo la sekcio ”helpo al Ukrainio”, poste ”helpo al esperantistoj el Ukrainio”. Multaj homoj donacas, eĉ grandajn sumojn – sed ne klaras, kial esperantistoj en Ukrainio bezonas helpon, aŭ kial ili baldaŭ jam ne estas en Ukrainio, sed ”el Ukrainio”.

Mencio pri Ukrainio trapasis la cenzuron en raporto pri la prezento de la internacia Esperanto-ĥoro dum la kongreso en Montrealo:

Ĝi omaĝis ne nur la kanadan kaj indiĝenajn kulturojn, sed ankaŭ dediĉis unu kanton al Ukrainio (laŭ la vortoj de la famega ukraina poeto Ŝevĉenko) – la homoj estis invititaj stari dum la prezento.

Se oni legas nur la komunikojn de UEA, tamen tute ne klaras, kial oni devus stariĝi. Post la komenco de la milito UEA dissendis ampleksan sed malklaran gazetaran komunikon pri ”militaj tondroj kaj homa sufero en la oriento de Eŭropo”. La teksto tamen ne enhavas la vorton ”Ukrainio”, do ne vere klaras, pri kio temas.

Spite tion oni evidente trovis ĝin tro akra por la revuo – neniu vorto pri ĝi aperas tie. Same nenio aperas pri la publika kritiko kontraŭ la deklaro de UEA.

Kvankam aperis neniuj raportoj pri komitataj decidoj rilate la Centran Oficejon, legante la novembran numeron de la revuo oni povas konkludi, ke la komitato verŝajne decidis pri vendo. En artikolo de Duncan Charters kun la informplena titolo ”Strategia planado” troveblas la jena frazo:

Ni ne plu havos la tradician Centran Oficejon en Roterdamo, tamen en nia hodiaŭa mondo multaj asocioj pliefikigis sian laboron uzante la plej talentajn kaj dediĉitajn membrojn el ĉiuj mondpartoj por specifaj taskoj.

En la decembra numero aperas nova artikolo de Duncan Charters pri strategia planado, ĉi-foje kun la titolo ”Survoje al Strategia Planado. Kio plej gravas?”. En la subsekcio ”Ekzemploj de aliaj kategorioj kiuj havu planojn kaj celojn por interna agado” oni unuafoje povas legi ion ajn pri la planoj por la libroservo:

Libroservo (kalendaro por organizi la translokiĝon el Roterdamo al Slovakio, ĝisdatigo de sistemo, novaj iniciatoj por stimuli libroaĉetadon, kuraĝigi eldonadon).

Kion tio signifas ne tre klaras, ĉar kontrakto pri transdono de la libroservo daŭre ne estas subskribita.

En la januara numero de 2023 aperas teksto de vicprezidanto Amri Wandel kun la titolo ”Duonjarcento kun Esperanto: atingoj kaj defioj sojle de 2023”.

”La jaro 2023 markos mian 50-an datrevenon de Esperantiĝo”, li skribas en la teksto. Li poste klarigas: ”Okazas ke por progresi estas bezonata drasta ŝanĝo, forlaso de longa kaj ŝajne sekura rutino, kiu tamen fariĝis balasto.” La balasto estas la Centra Oficejo en Roterdamo.

Dum la tuta pasinta jaro kaj en la tri unuaj numeroj de la nuna jaro aperas eĉ ne unu vorto pri la plej gravaj strategiaj decidoj de UEA, verkita de iu alia ol la estraranoj de la asocio. Tial eblas demandi, ĉu vere la revuo de UEA provizas senpartian forumon por movadaj diskuto aŭ prezentas ĝustan bildon pri la agado de UEA, kiel ĝi laŭ la propraj gvidlinioj devus fari.

Efektive mankas en la revuo ia ajn diskuto. Ŝajne tute malaperis la aparta rubriko por reagoj, kiu en la pasinteco ofte estis vigla. Unu ”letero de leganto” aperas en la februara numero de 2023, sed ĝi tamen efektive estas io tute alia: laŭda artikolo pri la reklama kampanjo de Etsuo Miyoshi, verkita de la reklamanto mem.

La ”letero de leganto” finiĝas per la jenaj vortoj: ”Mi ne povus morti antaŭ ol persvadi EU-gvidantojn, kiel la EK-prezidanto Von Der Leyen [tiele – devus esti Von der Leyen], la franca prezidento Macron ktp., ke EU forigu la anglan dominadon.” Evidente leviĝas neniaj kritikaj demandoj pri la reklamkampanjo, same kiel neniaj kritikaj demandoj pri io ajn leviĝas en la revuo de UEA. Aliflanke la revuo ja estas bunte multkolora.

La redaktoroj de la revuo Esperanto ne tuj reagis al peto pri komento, sed ili estas bonvenaj klarigi sian redakcian politikon ekzemple en vidpunkta artikolo en Libera Folio.

Pasintjare TEJO ne ricevis la buĝetitan administran subvencion de 85 000 eŭroj. Tiu EU-mono devus kovri 58 procentojn de la elspezoj. La perdo kaŭzis grandajn problemojn al la organizo. Ĉi-jare TEJO denove kalkulas je eĉ pli granda EU-subvencio, kiu laŭplane kovros 91 procentojn el la elspezoj de la asocio.

Ekde la nericevo de la administra subvencio pasintjare, TEJO strebas kontraŭ financa deficito. Nun la organizo publikigis sian buĝetproponon por 2023, kaj denove ĝi ĉefe dependas de la ricevo de EU-subvencio.

La buĝeto de TEJO por la nova jaro 2023 plejparte estas la sama kiel tiu de 2022. Oni prognozas pli-malpli la saman enspezon kaj elspezon por volontuloj, IJK kaj aliaj projektoj. Kiel pasintjare, preskaŭ la tuta enspezo venas el EU-subvencioj, la kotizoj de la membraro estas nur eta kontribuo al la tuta buĝeto. 

Unu granda diferenco estas, ke TEJO nun dungas malpli da homoj ol en 2022. Kiam la kontrakto de komunikisto finiĝis en julio, oni ne dungis novan homon. La dungoj de la oficistoj por eksteraj rilatoj kaj kunordigado de la volontuloj finiĝis en decembro 2022. Anstataŭe, la duontempa subvencipetisto iĝos plentempa kaj kunordigos la volontulojn. La buĝeto sugestas ke eble la Germana Esperanto-Junularo (GEJ) pagos duonon de la salajro, sed ŝajnas ke tio ne estas konfirmita. 

Estas du versioj de la buĝeto: “bona scenaro” kaj “malbona scenaro”. Laŭ la bona, TEJO ricevos 125 000 eŭrojn da subvencio de EU. Tio kovros preskaŭ la tutan elspezon (entute 137 482 eŭroj) por la jaro. En ĉi tiu situacio, TEJO laŭ la buĝeto havos suman enspezon de 206 440 eŭroj kaj grandan pluson de 68 958 eŭroj.

Sed en la malbona scenaro, TEJO ne ricevos la subvencion kaj kun enspezo de nur 71 234 eŭroj, sed elspezo de 101 704 eŭroj, ĝi havos deficiton de 30 740 eŭroj. Tiu estus pli-malpli la sama rezulto kiel en 2022. 

Libera Folio: Kiel statas la financoj de TEJO kaj kiel oni planas plenigi la truon, kiun kaŭzis la nericevo de EU-subvencio ĉi-jare? 

Albert Stalin Garrido: – La stabo de TEJO nun koncentriĝas sur la financa resanigo de TEJO kaj stabiligo de la kasfluo. Nia kasisto Wilson, kun la kontribuo de pluraj estraranoj, lerte preparis buĝeton por la jaro 2023. Je la komenco de la mandato, ni adoptis striktan financan politikon, kio ŝparigas al ni monon sed en ĉiu kazo laŭeble permesas la daŭrigon de la kutima funkciado de la organizo ĝis nun. Ekzemple, ni detenas nin de kostaj estraraj vojaĝoj kiam preskaŭ ĉion eblas fari rete kaj ne antaŭvidas ke ni kunsidos fizike ĝis ni ricevos la administran subvencion.  

– Antaŭ la fino de la pasinta jaro ni sukcesis submeti kandidatiĝon por la administra subvencio en 2023. Aldone, ni ankaŭ jam ricevis plurajn bonajn novaĵojn, ke eŭropaj instancoj aprobis niajn proponojn pri trejnadoj, studsesioj, kaj aliaj kapabligaj kaj eksterrilataj oportunoj, kio signifas, ke TEJO ankoraŭ povos oferti al siaj membroj tiujn oportunojn, kiel ĝi historie faradis en la pasintaj kelkaj jaroj. 

TEJO maldungis du oficistojn, ĉu tiu malhelpos la agadon de TEJO? 

– Ĝis iu grado, certe, sed ne tiom. Ni ne dungis anstataŭanton post la foriro de nia komunikisto en julio, kaj kvankam ni sukcese vivtenis la kvaliton de nia ĉeesto en sociaj kanaloj, la estraro kaj volontuloj vere sentis la ŝanĝon. Je la fino de 2022 nia duontempa eksterrilatisto foriris, kaj aldone ni ne renovigis la kontrakton de nia surloka volontula kunordiganto. Karlos, kiu laboris en TEJO antaŭe duontempe sed nun plentempe, transprenis plurajn el la respondecoj de tiuj lastaj du, aldone al liaj jam ekzistantaj taskoj kiel subvencipetisto.  

– La laboro daŭras, kaj TEJO travivos, sed la manko de tiuj oficistoj ja estas sentebla. En iu senco tio signifas ke la laboro de la nuna stabo estas pli streĉa, kaj en pluraj fakoj ni konsekvence devas esti malpli ambiciaj. Tamen, plejmulto de la agado de TEJO venas el la propra iniciato kaj kolektiva kunlaboro de niaj komisionoj kaj interesgrupoj, kiuj kvankam laboras volontule, tamen tre konkrete plenumas nian Realigplanon. 

TEJO petis la administran subvencion por 2023, ĉu vi opinias ke TEJO sukcesos? Kio okazos se TEJO malsukcesos? 

– Jes, ni sufiĉe fidas ke TEJO ricevos la administran subvencion por 2023. Pasintjare oni subite ŝanĝis la procedon por postuli pli altajn monpetojn sed sen ŝanĝo al la tuta buĝeto. Pro tio multaj organizoj, inkluzive de TEJO, malsukcesis malgraŭ plurfoja sukceso antaŭe (imagu, nia kandidatiĝo ricevis 59 poentojn, kaj la minimumo por esti konsiderata estis 60 poentoj…). Do ne vere temis pri malbona kvalito de kandidatiĝo flanke de TEJO, sed pri fiaskoj ĉe la subvencidona instanco, pri kiuj pluraj organizoj malferme esprimis sian konsterniĝon. 

– Tamen ĉi-jare ili reagis al la kritikoj, kaj multe pligrandigis la tutan buĝeton, pro kio ili povos doni multe pli da subvencioj. Aldone menciindas la diĥotomio, ke eĉ se TEJO havas grandan krizon nun ĉar ni ne ricevis la administran subvencion, pro tiu altigo de la averaĝa monpeto, kaze de ricevo ni fakte estos multe pli finance stabilaj ol antaŭe.  

La komitato de TEJO debatos kaj voĉdonos pri la buĝeto ĝis eksterordinara komitatkunveno la 4-an de marto.

Robert Nielsen

TEJO nun havas mil individuajn membrojn kaj grandajn planojn por la nova jaro. Tion rakontas Albert Stalin Garrido, la prezidanto de la asocio, en intervjuo de Libera Folio. La projekto por realigi la novan retejon kaj administran sistemon (AKSO), pri kiu TEJO okupiĝas jam plurajn jarojn, proksimiĝas al pretiĝo – sed daŭre ne klaras, kiam AKSO efektive povos esti lanĉita.

Libera Folio: La kvanto de individuaj membroj de TEJO nun atingis milon. Kiel tio okazis, kaj de kie venis tiuj membroj? 

Albert Stalin Garrido: – Tiu kresko en individuaj membroj venis el pluraj fontoj. Ĝenerale TEJO nun estas organize multe pli stabila ol ĝi estis antaŭ pluraj jaroj, kaj nun ni rikoltas la rezultojn de pluraj sinsekvaj stabilaj estraraj mandatoj kiuj kapablis realigi pli konkretan agadon.  

– La plej impona el tiuj fontoj estis la membriĝo de plurdekoj da homoj okaze de Retoso 2022. Iuj homoj decidis membriĝi en TEJO eĉ tiel malfrue en la jaro nur por rajti partopreni kaj en Retoso kaj en la Virtuala Kongreso de UEA. Retoso en 2021 alportis al ni almenaŭ plurcent membrojn, kaj ni kredas, ke la samo okazis en 2022. La unua fizika IJK post la pandemio certe ankaŭ helpis, kaj konsidere ke pli ol 80 lokoj estis finance subtenitaj de diversaj projektoj, multaj homoj kiuj alikaze ne povus ĉeesti la eventon (kaj verŝajne ankaŭ ne membriĝi en TEJO) ricevis tiun oportunon. Ankaŭ en la reta hispanlingva enkonduka kurso kiun organizis Kolombia Esperanto-Ligo (KEL) ĉeestis multaj junuloj, kaj al kursfinintoj oni donacis subtenon per individua membreco en UEA-TEJO.   

– Laste, junuloj el ekonomie malpli avantaĝaj landoj daŭre estas (re)membrigataj senpage danke al la Fondaĵo Canuto de UEA. Ni povas memori, ke en 2021 la Komisiono pri Landa kaj Faka Agado lanĉis aparte sukcesan kampanjon al tutmonda membriĝo per tiu fonduso, kaj pluraj junuloj daŭre profitas de tiu financa subteno. 

Kiaj estos la ĉefaj aranĝoj de TEJO dum la venonta jaro? 

– Ni daŭrigas nian rekomencitan tradicion de fizikaj kongresoj per la 79-a IJK, kiu okazos de la 5-a ĝis la 12-a de aŭgusto en Lignano Sabbiadoro, Italio kune kun la 56-a ILEI-Kongreso kaj tuj post la 108-a Universala Kongreso en Torino. Ni ne forlasas, aliflanke, nian sindevontigon alirebligi TEJO-n al homoj de diversaj kontinentoj, kaj tie rolos Retoso kiel nia ĉefa reta evento de la jaro, en si mem havanta proprajn identecon kaj programon. Okazos ankaŭ niaj Kontinentaj Junularaj Konferencoj (KJK), iniciatitaj en la pasinta jaro, kiu estas serio da retaj kunvenoj por disvolvi la junularan movadon de ĉiu kontinento. 

Kio plia estas en la planoj de TEJO por la venonta jaro? 

– La organizo havas buntan planon, kiun la membraro povas anticipi de ĝi. Ni planas plivigligi nian kulturan kaj artan agadon post la tre sukcesa okazigo de la muzikalo “June kaj Kune” prezentita dum la IJK 2022 (kaj nun spektebla en YouTube). Kunlabore kun ILEI kaj UEA ni nun antaŭvidas pli da edukaj kaj sciencaj aktivaĵoj. Nia TEJO-Trejnistaro ankaŭ planas komenci retajn atelierojn por junuloj de la tuta mondo. Aperos ankaŭ la nova lingvopolitiko de TEJO kaj regularoj por fari TEJO-n kaj ĝiajn eventojn pli sekuraj spacoj kontraŭ seksperfoto kaj -ĝenado. Laste, ni ŝatus ankaŭ en 2023 enkonduki apartan diploman sistemon por rekoni junulojn kaj junularajn organizojn kies elstara agado multe kontribuas al la evoluigo de TEJO. Ĉion oni trovos en nia Realigplano 2022-2023, la plej ampleksa kaj kompleta en jaroj, publike legebla.  

Ĉu vi scias kiam AKSO estos preta kaj lanĉita? 

– La nuna fazo de la laboro estas plani por la provlanĉo, kiam oni montros la funkciadon de AKSO en ĉiuj eroj kun la veraj membrodatumoj (malsame kiel antaŭe, kiam oni uzis nur testdatumojn). En tiu momento, ĝi efektive aspektos kaj funkcios ekzakte kiel ĝi devos por la vera lanĉo. Nur poste oni decidos pri la dato de plena lanĉo, ĉar influas tion multaj faktoroj krom la teknika preteco de AKSO mem (ekz. la kongresa sezono, trejnado de oficistoj en la sistemo ktp). Kvankam la laboro progresas bone, ni ne pretas doni publikan prognozon ĝuste nun.

En via anonco, vi diris ke TEJO estas en intertraktoj kun UEA pri la pago de 18 000 eŭroj por la salajro de AKSO-oficisto kaj pago de 30 000 eŭroj al TEJO post la fino de AKSO. Kiel fartas la interparoloj, ĉu estas malfacilaĵoj pri la ricevo de la mono? 

– La 30-mil-eŭra pago reprezentas la lastan duonon de la tuta pago, kiun TEJO devas ricevi je la fino de la AKSO-projekto, kaj ĝi okazos post la sukcesa plenumo de niaj kontraktaj respondecoj. Ni planas diskuti tion kun UEA post la provlanĉo, kiam ni estos liverintaj la pretan sistemon kaj ne antaŭvidos problemojn. 

– Kvankam ni sukcese petis al la Komitato de UEA la apartigon de tiu 18-mil-eŭra sumon por AKSO, ni ankoraŭ ne petis utiligi tiun monon. Ĉefe ni vidas ĝin kiel “asekuron”, por certigi ke decidoj post la fino de la kontrakto ne finance malavantaĝos al TEJO (ekzemple pro laborleĝoj ni ne povas tuj maldungi, do se oni decidus post la fino de la kontrakto ne plu uzi la samajn dungitojn, tio kaŭzus al ni grandajn financajn problemojn), kaj ke la portempaj financaj problemoj de TEJO ne endanĝerigos la tutan projekton.

Robert Nielsen